Masacre de Haximu

O masacre de Haximu, tamén coñecido como o masacre ianomami, foi un conflito armado no Brasil ocorrido en 1993. O masacre ocorreu nas aforas de Haximu, no Brasil, preto da fronteira con Venezuela, e comezou a mediados de xuño[1] ou xullo[2] de 1993. Dezaseis[1] membros do pobo ianomami foron asasinados por un grupo de garimpeiros, ou mineiros de ouro que explotaron a terra ilegalmente.

No primeiro ataque, os garimpeiros mataron catro ou cinco mozos ianomami Haximu-teri. En resposta, os indíxenas realizaron dúas incursións contra os mineiros, matando polo menos dous deles e ferindo dous máis.[1] Logo desta represalia, os garimpeiros atacaron de novo, matando 12 ianomamis (case todos anciáns, mozos ou infantes)[1] e queimaron a aldea de Haximu.[2]

Antecedentes do evento

Este masacre foi o resultado das tensións por mor da febre do ouro de 1987 no Brasil, cun conflito entre os mineiros brasileiros e o pobo ianomami. Os ianomami permaneceron illados ata que na década de 1960 os antropólogos atoparon e estudaron este pobo. Entre 1973 e 1976, os brasileiros construíron a estrada Perimetral Norte pola zona sur do territorio dos indíxenas.[3] Esta estrada iniciou a chegada de mineiros de ouro, incluíndo os que chegaron durante unha febre do ouro que comezou en 1987.

Os estudosos que analizaron a historia das febres do ouro en Haximu notaron un patrón recorrente de actividades entre os mineiros e os ianomami, ao que Bruce Albert chamou a "trampa da minería do ouro".[1] Cando chegaron os primeiros garimpeiros, proporcionaron aos ianomami agasallos benéficos. Unha vez que o número de mineiros aumentou, o equilibrio de poder foi alterado, e comezaron a considerar molestos aos ianomami. As tensións xurdiron cando os ianomami querían máis bens occidentais, como medicinas, roupa e alimentos, dos que chegaran a depender despois da chegada dos mineiros. Como resultado, a violencia adoitaba xurdir entre os grupos.[1] Tal patrón puido ser o motivo polo que os mineiros atacaron os ianomami.

Causas alegadas

O suceso concreto que provocou que os garimpeiros atacasen os ianomami é incerto e as contas varían. Un antigo tuxua (xefe) de Haximu chamado Antonio afirmou que os garimpeiros atacaron á súa xente despois de que lles roubaran unha hamaca aos mineiros. Porén, tamén relatou que 20 persoas da súa tribo foran asasinadas antes do masacre,[4] o cal se demostrou posteriormente como falso.[5]

Ademais, os informes dos principais medios esaxeraron o número de ianomami que foron asasinados, baseándose no relato do primeiro brasileiro que visitou a vila. Afirmou nunha rolda de prensa que viu alí varios corpos decapitados,[2] o que dalgunha maneira fixo crer que 73 ianomami morreran. Porén, debido á incapacidade de localizar os corpos,[4] xa que os ianomami queimaron os corpos para rituais de loito,[2] e ás entrevistas cos superviventes por parte de Bruce Albert,[1] os historiadores e estudosos consideraron que esta declaración é incorrecta.

Acusacións de xenocidio

Nun boletín publicado o 7 de agosto de 2006, o Consello Misioneiro Indianista informou que:

Nunha sesión plenaria, o Tribunal Supremo Federal (STF) [brasileiro] reafirmou que o crime coñecido como masacre de Haximu [perpetrado contra os ianomami en 1993]"[6] foi un xenocidio [...] Foi unha decisión unánime tomada durante a sentenza do Recurso Extraordinario (RE) 351487.[7]

Comentando o caso, a ONG Survival International dixo:

"A convención da ONU sobre o xenocidio, ratificada polo Brasil, estabelece que o asasinato "con intención de destruír, total ou parcialmente, un grupo nacional, étnico, racial ou relixioso" é xenocidio. A sentenza do Tribunal Supremo é moi significativa e envía unha importante advertencia a aqueles que seguen cometendo crimes contra os pobos indíxenas no Brasil".[6]

Notas

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Ferguson, R. Brian, Yanomami Warfare (USA: School of American Research, 1995), 375.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Tierney, Patrick, Darkness in El Dorado (Nova York: W.W Norton & Company, 2000), 195.
  3. ↑ Victor Engelbert, “A Once Hidden People: The Yanomami of Brazil’s Amazon”, World and I, maio de 2004, 186.
  4. ↑ 4,0 4,1 Vincent, Isabel. "Everyone died—the Yanomami want revenge", The Globe and Mail, 28 de agosto de 1993, sec. A6.
  5. ↑ Os detalles relativos a este masacre seguen sendo esquivos.
  6. ↑ 6,0 6,1 Supreme Court upholds genocide ruling, Survival International 4 de agosto de 2006
  7. ↑ "Federal Court is competent to judge the Haximu genocide". Indianist Missionary Council. Arquivado dende o orixinal o 28 de xullo de 2011. Consultado o 02 de maio de 2022. 

Véxase tamén

Outros artigos