Este artigo contén varias ligazóns externas e/ou bibliografía ao fin da páxina, mais poucas ou ningunha referencia no corpo do texto. Por favor, mellora o artigo introducindo notas ao pé, citando as fontes.
A Federación de Guerrillas de Galicia-León foi unha organización guerrilleira antifranquista, con carácter pluripartidista, aínda que con predominio de socialistas leoneses e asturianos, que agrupou a guerrilleiros anarquistas, comunistas e socialistas que operou na inmediata posguerra española.
Historia
Restos arqueolóxicos atopados na Cidade da Selva, Casaio.Casa de Santalla do Bierzo onde se imprimía El Guerrillero.
A pesar de que grupos de guerrilleiros antifranquistas operaban na zona desde a caída da fronte norte en 1937, a Federación de Guerrillas de León-Galicia non se creou ata o 17 de xullo de 1942 con grupos de León, Ourense e Lugo, mediante unha reunión nos montes de Ferradillo (Montes Aquilanos), preto de Ponferrada, que fixou como obxectivos canalizar a loita contra o franquismo, non facer proselitismo de partido dentro da guerrilla, manter a democracia interna pero con obediencia aos superiores, e buscar o apoio da poboación. Elixiuse un comité director presidido polo socialista Marcelino Fernández Villanueva, co cenetista Marcelino de la Parra e o socialista César Ríos como axudantes. O obxectivo da Federación non era derrubar o franquismo mediante a loita armada, senón manter viva a chama da resistencia ata que se producise a intervención das potencias aliadas que todos daban por segura.
En abril de 1943 editaron o primeiro número de El Guerrillero, órgano de expresión da Federación, impreso clandestinamente en Santalla do Bierzo.
Ata 1944 a Federación de Guerrillas de León-Galicia mantívose illada dos partidos e sindicatos antifranquistas, tanto do interior como do exterior, creando a súa propia liña política. Deuse o paradoxo de que os principais dirixentes eran socialistas, a pesar de que o PSOE como tal non apoiaba a loita guerrilleira.
Desvinculados dos partidos e sen axuda externa, os guerrilleiros vivían do que lles daban os seus enlaces e, sobre todo, dos golpes económicos, executados sempre contra persoas afíns ao réxime franquista, e cuxo resultado destinábase normalmente á compra de armamento no mercado negro de Portugal. A guerrilla tamén daba charlas políticas entrando por sorpresa nas aldeas, e facía abundantes sabotaxes contra os vehículos de liña e o tendido eléctrico.
Juliá, S. (coord.) (2005). Víctimas de la Guerra Civil: La escalada hacia el «trienio del terror» (1947-1949)IV. Barcelona: Biblioteca Guerra Civil. ISBN84-674-1746-3.
