Auto do prisioneiro é unha peza teatral de Ricardo Carballo Calero publicada no nº 28 da revista Grial en 1970 e escrita no ano 1969. Foi reeditada en 1971^[1] e 1982^[2].

Foi representada pòr O Facho en 1974 e 1975, por Breogania en 1974 e Terceiro Andar en 1981.^[3]

A acción desenvólvese toda na cela do prisioneiro: porta da Dirección, porta do cuarto de baño, porta do ascensor, mesa, cadeiras, teléfono.

• Escena I

A Nena pregúntalle ao prisioneiro se está preparado para a morte, se leva o caristel co pan e o viño para o camiño.

• Escena II

Sen diálogo. Toque de diana, o prisioneiro érguese.

• Escena III

Entra o gardián co almorzo, coméntalle ao prisioneiro o ben que vive, que ata pode recibir visitas, vive mellor ca el. É o día do seu aniversario e felicita o preso.

• Escena IV

O prisioneiro recibe varias chamadas de teléfono: da nai (quéixase de que o pai non lle colle o teléfono), de Laura, de...

• Escena V

O gardián recolle o almorzo e fálalle do Director, da súa inaccesibilidade, da sorte que ten o prisioneiro de ser seu fillo.

• Escena VI

O prisioneiro marca no teléfono e ninguén lle responde.

• Escena VII

Longo parrafeo do oficial co prisioneiro. O tema seu pai, o Director, e a imposibilidade de acceder a el, de constatar a súa presenza.

• Escena VIII

Entra a nai do prisioneiro, o oficial saúdaa.

• Escena IX

Felicítao e el pregúntalle por que está preso, tamén polo pai e pola súa existencia. Tampouco ela lle aclara nada. Chama ela no teléfono e tampouco lle collen.

• Escena X

Entra Laura e saúda o prisioneiro e a nai.

• Escena XI

Laura tenta convencelo de que esqueza o pai, que xa ten trinta anos, debe saír do niño.

• Escena XII

Os amigos e amigas celebran con Laura o aniversario do prisioneiro.

• Escena XIII

Entra tamén o gardián a celebrar o aniversario e acaban berrando: vivan as cadeas!

• Escena XIV

Laura, o prisioneiro, os amigos e amigas seguen a celebración e acaban cantando:

Un ano máis cumprido está.
O Prisioneiro feliz será.
Antre os seus brazos dormirá.
Ningún soño o despertará.
A roda. A roda que non ten fin.
Esta é a noiva que escollín.
Quéroa e ela quéreme a min.
Na noite pecha a luz perdín^[4]

.

• Escena XV

Dialogan Laura e o prisioneiro sobre o amor, sobre o pai. Chaman os dous xuntos pero tampouco hai respostas. Soa o teléfono, é para Laura, tiña unha proba de roupa a esa hora.

• Escena XVI

O prisioneiro bebe só.

• Escena XVII

Entra o gardián e o prisioneiro quere durmir.

• Escena XVIII

Volve a nena do inicio, a filla do Gardian. Repítelle que chegou a hora.

• Escena XIX

Remate da peza.

O autor engade no prólogo:

No Auto do prisioneiro crúzanse moitos motivos, antre os cales semella fundamental o da insadisfaición metafísica do home, prisioneiro sempre, isolado sempre, aínda rodeado de seres irmáns, pero, na súa sede de trascendencia e liberación dos seus límites, esligado perante unha fonte selada, detido perante unha porta choída^[5]

Pero ¿Realmente hai enigma? Ou, ¿realmente hai chave? A porta da Direición ábrese ao fin, sen chave algunha, pero o que deixa ver non son senón tebras. A luz, se é que hai luz, terá de percurala cada quen... Non cabe dúbida de que o fillo é produto do pai; pero no pai hai tantos elementos inconscientes, que o pai pode non se recoñecer no fillo.^[4]

A peza xira sobre o problema da transcendencia, da soidade metafísica de inspiración un pouco á medida de Kafka ou Sartre. O autor considerábaa a súa peza dramática máis representativa^[6].

O propio autor opinou sobre a obra:

O Auto do prisioneiro non pretende referise nunca a unha realidade tomada ao pé da letra, é evidente que aquel home está nunhas circunstancias oficiais. ¿Que prisión é esa onde o visitan os amigos, o visita a súa nai, pero hai un director descoñecido? Esta é francamente expresionista ou simbolista. ... Hai tamén, claro, un elemento de tipo amoroso. Sen embargo resulta insuficiente a axuda que lle presta a muller ao home prisioneiro. Este non pode contentarse con menos que ver a cara de seu pai e aí hai, claro, un afán de transcendencia que non pode satisfacerse co amor, cunha relación entre home e muller... Na época en que se representou por primeira vez, foi interpretada por algúns como unha sátira contra a sociedade de consumo, porque efectivamente hai algúns elementos deste tipo... É posíbel unha interpretación relixiosa porque a mai aparece aí como intercesora en certo modo e, esta é unha interpretación que ten o seu fundamento, aínda que, xa digo, para min é iso que hai aí, que admite, posibelmente diversas lecturas, como toda obra, e máis unha obra coma esta, que evidentemente é irónica, claro está^[7].

Para Henrique Rabuñal:

O Auto do prisioneiro aborda un problema existencial, na liña do teatro filosófico e alegórico. O autor tentou “reflectir nunha forma moderna, poética e incisiva, a angústia do home engaiolado na sua finitude, mas con unha faústica sede de alén”. O punto de partida é a do home que vive na cadea por orde do pai.^[8].

• Caetano Biscaínho, C. (2011). "Auto do prisioneiro nas Mostras de Ribadávia: a recepçom cénica da obra dramática de Carvalho Calero no período refundacional do teatro galego", Ricardo Carvalho Calero: ciencia, literatura e nación. Universidade da Coruña, pp. 31–48.
• Castelao, Manuel (1910). Elucidacións na sombra. Edicións Laiovento. ISBN 978-84-8487-196-5. 
• Fernández del Riego, F. (1971) [1951]. Historia da Literatura Galega (2ª ed.). Vigo: Editorial Galaxia. p. 260.