A Asociación Cultural e Deportiva Dorna é unha institución emblemática da Illa de Arousa, con relevantes achegas á cultura galega en canto á promoción e conservación da literatura, tradición e cultura marítima e deporte. Dorna xogou un papel crucial na vida cultural da Illa de Arousa, abarcando diversas disciplinas culturais e deportivas que van da música e danza tradicional até a navegación tradicional (en dornas e outras embarcacións tradicionais da Ría de Arousa maiores) e seccións deportivas como o fútbol gaélico, baloncesto ou xadrez.

É a maior asociación da illa de Arousa, con cerca de 1000 socios incluíndo todas as súas seccións.

A idea dunha entidade que preservase e promocionase a cultura arousá e galega materializouse coa fundación dunha asociación nos anos 70, impulsada polo activismo cultural e social da época.

O Club Scorpio 73, a asociación precursora que foi o xermolo de Dorna, naceu no ano 1973, fundada por unha xeración de rapaces que comezaban o ensino secundario, arredor dos quince anos. Esa mesma xeración de mozos da Arousa e algúns estudantes universitarios que entón eran os que se encargaron de facer a reconversión da que xurdiría a Asociación Cultural Dorna, aprobando os seus estatutos en 1978.^[1]

Desde a década de 1970, a asociación publicou unha revista autoeditada, de carácter variado, sobre temas locais e culturais en xeral. En 1979 a chamada Revista Dorna dedicou na súa edición de xuño un artigo para a tratar a situación e as reivindicacións relativas á construción dunha ponte que conectase a Illa de Arousa co continente, propoñendo a creación de varias comisións con distintos obxectivos, dende a negociación oficial até accións de publicidade e mobilización, incluíndo a posibilidade de folgas e manifestacións. A coordinación entre estas comisións buscaría unir esforzos cara á consecución do estudo e construción da ponte, un obxectivo común e urxente. A revista tamén se fixo eco da Festa da Ponte, un evento coa participación dos membros da asociación, e destacados membros da música e a cultura galegas, como Milladoiro entre outros.^[2] A ponte da illa de Arousa materializouse na década de 1980, sendo inaugurada o 14 de setembro de 1985, constituíndo o que até esa data era a segunda maior inversión do Goberno Galego despois das instalacións da CRTVG.^[3]

No mes de maio de 1981 a Asociación Cultural fundou a revista Dorna, Expresión poética galega, que nos números seguintes pasou a mans da Cátedra de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago de Compostela incluíndo composicións, críticas ou recensión de autores emerxentes ou consolidados.^[4][5]

Desde 2005, volveuse editar unha Revista Dorna con contidos culturais, históricos e naturais maiormente vinculados á Arousa, dedicando o primeiro ao 20º aniversario da ponte.^[2]

En novembro de 2008, realizouse o evento “30º Aniversario da A.C.D. Dorna”, incluíndo exposicións de fotografía, exhibición de embarcacións tradicionais e de baile moderno, partidos de baloncesto base da CB Dorna, proxección dos filmes Unha viaxe pola Arousa, Arousa 1969, Conflicto na ponte e Volta á Arousa en vela, un concerto do grupo Leixaprén, e un festival de música e baile galego coa participación de grupos de Moaña, Meis e Cambados, ademais dun serán promovido pola sección de música e baile da A.C.D. Dorna.^[6]

A mediados dos anos 80, a asociación cultural pasa a incluír seccións deportivas como fútbol sala, piragüismo, baloncesto, xadrez etc.^[7]

O Club de Piragüismo Illa de Arousa foi fundado en 1982 baixo o nome de San Xulián (patrón da Illa). Nos seus primeiros anos, o club competiu sen adestrador en eventos provinciais, o que requiría viaxar en barco até a apertura da ponte en 1985. Ao integrarse na AC Dorna, o club mantivo autonomía pero colaborando estreitamente coa asociación para a captación de fondos e a organización de eventos. Esta etapa caracterizouse pola consolidación do club, que culminou no ano 1995 coa vitoria no Campionato de España de Clubs cadete e o subcampionato en júnior,^[8] ademais de conseguir numerosas medallas en competicións galegas, españolas e europeas, chegando a formar parte das seleccións de Galiza e de España.^[9]

Establecido en 2014...

Fundado en 1985...

Fundado na década de 1980, o club mantivo unha escola e equipos de distintas idades e categorías, participou en eventos de partidas simultáneas, xadrez na rúa^[10] etc.

Aínda que a ACD Dorna levaba a cabo desde o seu nacemento na década de 1970 actividades relacionadas coa navegación e o coñecemento das embarcacións tradicionais, a Escola de Navegación Tradicional (ENT) foi inaugurada oficialmente en xuño de 2001. Desde entón levou adiante numerosos eventos, entre eles a colaboración para a organización do Encontro de Embarcacións Tradicionais de Culturmar, no ano 2003.^[11] Promoveu tamén iniciativas destinadas a facer modificacións normativas e lexislativas para a protección efectiva da navegación tradicional, as embarcacións e a carpintería de ribeira arousá.

Conta con máis de 50 embarcacións, incluíndo dornas, galeóns e outros barcos tradicionais, que son restauradas e empregadas en réxime de 'apadriñamento'.^[12][13] En 2023 acusaron a Portos de ter nula sensibilidade pola conservación do patrimonio marítimo, e mesmo de exercer o "terrorismo patrimonial" e "acoso institucional".^[14]

Entre as actividades levadas a cabo por esta sección están a escola e grupo de gaitas, acordeóns, pandeireta e percusión tradicional galega, baile tradicional e baile moderno.

A ACD Dorna levou adiante diversas actividades audiovisuais, como cursos de edición, e proxeccións de cine e documentais. A asociación colaborou na elaboración de videofilmes, elaborando, baixo a dirección de Daniel Otero, a peza documental Unha viaxe pola Arousa. A gravación de imaxes durante a catástrofe do Prestige deu lugar a outro documental, e esas imaxes foron difundidas no filme Carcamáns de Marcos Nine, e nun programa especial de El escarabajo verde de TVE.^[15]

• Cultura de Galiza
• Deporte en Galiza
• Federación de Asociacións Culturais Galegas

• Escola de Navegación Tradicional Dorna en Facebook
• C. B. Dorna en Facebook
• Blog de Sito Vázquez, un dos fundadores de Dorna

Este artigo sobre cultura é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.