Arleira

A arleira [1] ou berberiz[2] (Berberis vulgaris) é unha especie de arbusto espiñento pertencente á familia das berberidáceas.

Vista da planta
Ilustración de Flora Batava
Inflorescencia
Froitos
Follas e espiños
Ilustración
Vista da planta

Descrición

É un arbusto denso armado de espiños triplos. Ten os talos leñosos que acadan até os 2 m de altura, son erectos e ramificados coa casca de cor cinsenta. As follas son ovais, alternas, con pecíolo curto duns tres centímetros de lonxitude. Presentan unha gradación desde follas até espiños, de forma que as de máis dun ano vanse transformando en espiños. As flores aparecen entre abril e xuño, son miñudas e amarelas, agrupadas en pequenos acios pénsiles. Os froitos son bagas de 1 cm de lonxitude de cor vermella brillante, acedas pero de sabor agradábel.

Nesta planta pódese desenvolver a fase acídica do perigoso fungo Puccinia graminis (ferruxe negra), que provoca a doenza da ferruxe dos cereais.

Distribución e hábitat

É un arbusto moi común nos bosques e pastos semi-áridos en terreos calcarios de Europa central e meridional e Asia occidental. Tense tamén naturalizado nos Estados Unidos.

Propiedades

Contén alcaloides derivados da isoquinolina: berberina[3] (3 %), oxicantina (1,5 %) tamén contén taninos e saponinas.

Usos

Medicinais

A casca da raíz é útil en conxestións hepatobiliares e coleocistite e contra a retención de ouriños. Tamén é un laxante discreto. A planta, con excepción dos seus froitos e sementes, é lixeiramente tóxica. O seu axente máis poderoso é a berberina, que tamén se sabe que ten unha serie de efectos terapéuticos.

Gastronomía

En Europa, as bagas utilízanse tradicionalmente para facer marmelada. No suroeste de Asia, especialmente no Irán, onde se lles chama zereshk (زرشک), as bagas utilízanse para cociñar, así como para facer marmelada.

Xardinaxe

É moi utilizado en xardinaría como planta ornamental.

Ecoloxía

A planta serve de alimento ás larvas novas da avelaíña Auchmis detersa.

Crece en outeiros asollados, entre os arbustos, en luminosos bosques de folla caediza e coníferas. Agrádalle os solos fértiles e calcarios arxilosos.

Taxonomía

Berberis vulgaris foi descrita por Carl von Linné e publicado en Species Plantarum 1: 330–331. 1753.[4]

Etimoloxía

Berberis: nome xenérico que é a forma latinizada do nome árabe da froita.[5]

vulgaris: epíteto latino que significa "común".[6]

Variedades aceptadas
  • Berberis vulgaris subsp. australis (Boiss.) Heywood
  • Berberis vulgaris subsp. seroi Ou.Bolòs & Vigo
Sinonimia
  • Berberis aetnensis var. turolensis Pau
  • Berberis australis var. hackeliana C.K. Schneid.
  • Berberis australis (Boiss.) Hochr.
  • Berberis garciae Pau
  • Berberis hispanica Boiss. & Reut.[7]
  • Berberis abortiva P.Renault
  • Berberis acida Gilib.
  • Berberis aethnensis Bourg. ex Willk. & Lange
  • Berberis alba Poit. & Turpin
  • Berberis angulizans G.Nicholson
  • Berberis apyrena K.Koch
  • Berberis arborescens K.Koch
  • Berberis articulata Loisel.
  • Berberis asperma Poit. & Turpin
  • Berberis aurea Tausch
  • Berberis bigelovii Schrad.
  • Berberis corallina G.Nicholson
  • Berberis dentata Tausch
  • Berberis dulcis K.Koch
  • Berberis dumetorum Gouan
  • Berberis edulis K.Koch
  • Berberis elongata G.Nicholson
  • Berberis globularis G.Nicholson
  • Berberis hakodate Dippel
  • Berberis heterophylla K.Koch
  • Berberis iberica Sweet
  • Berberis innominata Kielm.
  • Berberis irritabilis Salisb.
  • Berberis jacquinii K.Koch
  • Berberis latifolia Poit. & Turpin
  • Berberis marginata K.Koch
  • Berberis maxima G.Nicholson
  • Berberis maximowiczii Regel
  • Berberis microphylla F.Dietr.
  • Berberis mitis Schrad.
  • Berberis nepalensis K.Koch
  • Berberis nitens Schrad.
  • Berberis obovata Schrad.
  • Berberis orientalis C.K.Schneid.
  • Berberis pangharengensis G.Nicholson
  • Berberis pauciflora Salisb.
  • Berberis racemosa Stokes
  • Berberis rubra Poit. & Turpin
  • Berberis sanguinea K.Koch
  • Berberis sanguinolenta K.Koch
  • Berberis sibirica Schult. & Schult.f.
  • Berberis sieboldii Dippel
  • Berberis sylvestris Poit. & Turpin
  • Berberis violacea Poit. & Turpin</ref>[8]

Notas

  1. ↑ Nome vulgar galego en Diccionario das ciencias da natureza e da saúde (A-C), A Coruña, Deputación da Coruña, 2000; e Termos esenciais de botánica, Santiago de Compostela, Universidade, 2004
  2. ↑ Nome vulgar galego en Vocabulario das ciencias naturais e  Nomenclatura vernácula da flora vascular galega
  3. ↑ Zhang, Q; Cai, L; Zhong, G; Luo, W (2010). "Simultaneous determination of jatrorrhizine, palmatine, berberine, and obacunone in Phellodendri Amurensis Cortex by RP-HPLC". Zhongguo Zhong yao za zhi = Zhongguo zhongyao zazhi = China journal of Chinese materia medica 35 (16): 2061–4. PMID 21046728. 
  4. ↑ "Arleira". Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado o 23 de xaneiro de 2013. 
  5. ↑ En Nomes Botánicos
  6. ↑ En Epítetos Botánicos
  7. ↑ Sinónimos en Real Jardín Botánico Arquivado 27 de agosto de 2017 en Wayback Machine.
  8. ↑ Berberis vulgaris en PlantList

Véxase tamén

Bibliografía

  1. Bailey, L.H. & E.Z. Bailey. 1976. Hortus Third i–xiv, 1–1290. MacMillan, Nova York.
  2. Fernald, M. 1950. Manual (ed. 8) i–lxiv, 1–1632. American Book Co., Nova York.
  3. Flora of North America Editorial Committee, e. 1997. Magnoliidae and Hamamelidae. Fl. N. Amer. 3: i–xxiii, 1–590.
  4. Gleason, H. A. 1968. The Choripetalous Dicotyledoneae. vol. 2. 655 pp. In H. A. Gleason Ill. Fl. N. Ou.S.. New York Botanical Garden, Nova York.
  5. Gleason, H. A. & A.J. Cronquist. 1991. Man. Vasc. Pl. N.E. Ou.S. (ed. 2) i–910. New York Botanical Garden, Bronx.
  6. Schwegman, J. E. 1991. The Vascular Flora of Langham Island, Kankakee County, Illinois. Erigenia 11: 1–8.
  7. Scoggan, H. J. 1978. Dicotyledoneae (Saururaceae to Violaceae). 3: 547–1115. In Fl. Canada. National Museums of Canada, Ottawa.
  8. Voss, E. G. 1985. Michigan Flora. Part II Dicots (Saururaceae-Cornaceae). Bull. Cranbrook Inst. Sci. 59. xix + 724.
  9. Whittemore, A. T. 1993. Berberis (Berberidaceae). 20 pp.