Protoplaneetta

Protoplaneetta on syntyvä planeetta, joka on tavallista planeettaa pienempi. Eräässä mielessä esimerkiksi Marsia voitaneen pitää Aurinkokunnan syntyajoilta jäljelle jääneenä protoplaneettana.

Protoplaneetta on pallomainen, jos sen läpimitta on suunnilleen yli 400–900 kilometriä.[1] Protoplaneetta kerää itseensä lisää materiaalia, kun sen painovoima vetää pienempiä kappaleita puoleensa.

Kun protoplaneetan halkaisija on noin 4 000 kilometriä, se voi pitää myös jonkinlaisen kaasukehän. Halkaisijan ollessa noin 10 000 kilometriä planeetalla voi olla jo huomattava kaasukehä, ja jos muut edellytykset täyttyvät, se voi mahdollisesti ylläpitää elämää.

Protoplaneettoja oli kymmeniä niin sanotussa oligarkkivaiheessa.

Oman aurinkokuntamme syntyvaiheissa melko iso protoplaneetta Theia mahdollisesti törmäsi proto-Maahan, minkä seurauksena syntyi Maa–Kuu-yhdistelmä. Tätä on astronomisesti pidettävä kaksoisplaneettana enemmän kuin planeetta–satelliitti-yhdistelmänä.

Mahdollisesti myös Venus-planeettaan sen synnyn alkuvaiheessa törmäsi suuri kohde. Alku-Venus ei hajonnut osiin, mutta sen "vuorokausi" on pidempi kuin Venuksen "vuosi". Lisäksi Venus pyörii vastapäivään.

Kaukana Auringosta protoplaneetat keräsivät ympäröivästä esiplanetaarisesta kiekosta ympärilleen suuren kaasuvaipan ja niistä tuli jättiläisplaneettoja. Protoplaneetat vaelsivat alkuaurinkoa ympäröivässä, aurinkosumua sisältävässä kertymäkiekossa kohti Aurinkoa. Lisäksi kolme suurinta asteroidia, Vesta, Ceres ja Pallas ovat aurinkokunnan alkuajoilta säilyneitä protoplaneettoja.[2] Suuret Neptunuksentakaiset kappaleet mm. Kuiperin vyöhykkeellä ovat myös protoplaneettoja.

Vestan, Junon ja Pallaksen ominaisuudet[3][2][4]
Nimi Symboli Keskimääräinen
läpimitta 		Massa Keskietäisyys
Auringosta (AU) 		Kiertoaika
(vuotta) 		Radan kaltevuus
auringon päiväntasaajaa vastaan (°) 		Radan
soikeus 		Pyörähdysaika
(päivää) 		Kuita Renkaita Kaasukehä
Vesta ⚶ 0,04 0,000043 2,36 3,63 7,14 0,089 0,22 ei ei ei
Juno 0,02 0,000005 2,67 4,36 12,98 0,255 0,30 ei ei ei
Pallas 0,04 0,000034 2,77 4,61 34,84 0,231 0,33 ei ei ei

Lähteet

  1. ↑ Michael E. Brown: The Dwarf Planets web.gps.caltech.edu. Viitattu 11.3.2014. (englanniksi)
  2. ↑ a b Thomas B. McCord, Lucy A. McFadden, Christopher T. Russell, Christophe Sotin & Peter C. Thomas: Ceres,Vesta, and Pallas: Protoplanets, Not Asteroids. Eos, 7. maaliskuuta 2006, 87. vsk, nro 10, s. 105, 109. Artikkelin verkkoversio. Viitattu 11.3.2014. (englanniksi) (Arkistoitu – Internet Archive)
  3. ↑ JPL Small-Body Database Browser Jet Propulsion Laboratory - NASA. Viitattu 5.10.2018 (englanniksi).
  4. ↑ James Baer, Steven R. Chesley, and Robert D. Matson: Astrometric Masses of 26 Asteroids and Observations on Asteroid Porosity. The Astronomical Journal, 2011, 141. vsk, nro 5, s. 141–143. doi:10.1088/0004-6256/141/5/143 Artikkelin verkkoversio. (pdf) Viitattu 22.3.2014. (englanniksi)

Read other articles:

Endong

Endong Endong, Schoenoplectus subulatusdari Kp. Pondok, Desa Huripjaya, Babelan, Bekasi Status konservasi Risiko Rendah (IUCN 3.1)[1] Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Plantae (tanpa takson): Angiospermae (tanpa takson): Monocots (tanpa takson): Commelinids Ordo: Poales Famili: Cyperaceae Genus: Schoenoplectus Spesies: S. subulatus Nama binomial Schoenoplectus subulatus(Vahl) Lye[2] Sinonim Scirpus subulatus Vahl[3] (basionym) Scirpus wardianus J.R.Drumm. Scirpus...

 

Bukan Dia

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada April 2012. Bukan DiaSingel oleh Helean Andriandari album Kumpulan Terbaik JikustikGenrePopDurasi4:55LabelProsound Bukan Dia adalah lagu utama Helena Andrian di album Keajaiban Cinta. Dirilis pada tahun 2005. Lagu ini berdurasi 4:55 ini menduduki posisi ke-11 di cha...

 

ENIAC

ENIACL'ENIAC en 1947.Développeur John Presper Eckert, John William Mauchly. En version de 1948 : John von NeumannFabricant Moore School of Electrical EngineeringDate de sortie 10 décembre 1945Date de retrait 2 octobre 1955FonctionsType Ordinateur électronique programmable, puis ordinateur à programme enregistréGénération Première générationCaractéristiquesAlimentation 150 kWProcesseur Circuits logiques à tubes électroniquesMémoire Pré-1948 : 20 accumulateurs de 10 chi...

Magdalena Daluas

Magdalena DaluasLahirMagdalena Johanna Molenaar1955 (umur 68–69)Tomohon, Sulawesi UtaraKebangsaanIndonesiaPekerjaanWartawati, praktisi komunikasi, pendetaTahun aktif1980–2011Dikenal atasPenyiar berita TVRI Magdalena Johanna Molenaar atau biasa disapa Magdalena Daluas (lahir di Tomohon, Sulawesi Utara pada tahun 1955) adalah seorang wartawati, penyiar berita dan praktisi komunikasi asal Indonesia. Ia terkenal saat bekerja sebagai reporter sekaligus penyiar berita di stasiun ...

 

Grand Prix Laguna 2017

Grand Prix Laguna 2017 GénéralitésCourse3e Grand Prix LagunaCompétitionUCI Europe Tour 2017 1.2Date19 février 2017Distance158 kmPays CroatieLieu de départFuntanaLieu d'arrivéePorečÉquipes14Partants150Arrivants109Vitesse moyenne43,593 km/hRésultatsVainqueur Andrea Toniatti (Colpack)Deuxième Paolo Totò (Sangemini-MG.Kvis)Troisième Stephan Rabitsch (Felbermayr Simplon Wels) ◀20162018 ▶Documentation La 3e édition de Grand Prix Laguna a eu lieu le 19 février 2017. Elle...

 

Al-Ram

Al-RamAl-Ram derrière la barrière de séparation israélienne.Nom local (ar) الرّاماGéographiePays  PalestineGouvernement Autorité palestinienneAltitude 768 mCoordonnées 31° 51′ 12″ N, 35° 14′ 00″ EFonctionnementJumelages Zemun, Bondymodifier - modifier le code - modifier Wikidata Al-Ram, ou Al-Ramm, El-Ram, Er-Ram, A-Ram, en arabe : الرّاما, est une ville du gouvernorat de Jérusalem en Palestine. Elle est située au n...

Henri Mirande

Cet article est une ébauche concernant un peintre français. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Pour l’article homonyme, voir Mirande (homonymie). Henry MirandeNaissance 26 mars 1877Nice (Alpes-Maritimes)Décès 20 septembre 1955 (à 78 ans)18e arrondissement de ParisNationalité françaiseActivités Peintre, illustrateurmodifier - modifier le code - modifier Wikidata Henri Mirande est ...

 

Alice Nordin

Swedish sculptor (1871–1948) You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Swedish. (December 2022) Click [show] for important translation instructions. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-translated text into the English Wikipedia. Do not translate te...

 

Bayan-Ölgii Province

Westernmost Mongolian province This article is about the aimag (province) in Mongolia. For other uses, see Ölgii (disambiguation). Province in MongoliaBayan-Ölgii Province Баян-Өлгий аймагᠪᠠᠶ᠋ᠠᠨᠥᠯᠦᠭᠡᠢᠠᠶᠢᠮᠠᠭProvinceÖlgii FlagCoat of armsCoordinates: 48°18′N 89°30′E / 48.300°N 89.500°E / 48.300; 89.500CountryMongoliaEstablished1939CapitalÖlgiiGovernment • GovernorD. Bayirjan[1]Area •...

FC Berlin (Canada/United States)

Soccer clubFC BerlinShort nameFCBFounded2017; 7 years ago (2017)StadiumCoyer Field, Buffalo State CollegeCapacity2,000OwnersSantiago AlmadaGabriel AlmadaHead CoachesFrancesco Cardillo (UPSL)Greg Margolis (UWS)LeagueUPSL (men)United Women's Soccer (women)2023UPSL Fall: 6th, Midwest East Division (men)UWS: 17th, East Division (women)WebsiteClub website Home colors Away colors FC Berlin is a Canadian and American soccer club based in Kitchener, Ontario, Canada and Buffalo, New...

 

Minjuhwa

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Juni 2012. Minjuhwa adalah sebuah kata sindiran yang digunakan untuk menyebut kata demokrasi di Korea Selatan. Kata ini diciptakan secara anonim pada tahun 1991 untuk menyindir partai politik oposisi yang suka menekan suara minoritas. Artikel bertopik Korea ini adal...

 

Let Me Introduce Her

Let Me Introduce HerPoster promosiHangul그녀로 말할 것 같으면 GenreMelodramaMisteriRomansaPembuatHong Chang-wookDitulis olehPark Un-heeSutradaraPark Gyung-ryeolPemeranNam Sang-miKim Jae-wonJo Hyun-jaeNegara asalKorea SelatanBahasa asliKoreaJmlh. episode40ProduksiProduser eksekutifKim Hyun-jung Kim Yong-jinProduserPark Ji-eunDurasi30 menitRumah produksiSBS Plus Shinyoung E&C GroupDistributorSBSRilis asliJaringanSBS TVFormat gambar1080i (HDTV)Format audioDolby DigitalRilis14 Juli&...

Tuck Jagadish

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada November 2022. Tuck JagadishSutradaraShiva NirvanaProduserSahu GarapatiHarish PeddiDitulis olehShiva NirvanaPemeranNaniJagapathi BabuAishwarya Rajesh Ritu VarmaPenata musikS. ThamanPenyuntingPrawin PudiPerusahaanproduksiShine ScreensTanggal rilisNegaraIndiaBah...

 

مناذرة

بنو لخم مناذرة اللخميون 300 – 602 خريطة للمدن العربية في زمن المناذرة مناطق نفوذ المناذرة في القرن السادس الميلاديمناطق نفوذ المناذرة في القرن السادس الميلادي عاصمة الحيرة نظام الحكم ملكية لغات مشتركة العربية الديانة المسيحية النسطورية (رسميا) [1] قلّة و...

 

Selvanesco

SelvanescoStato Italia Regione Lombardia Provincia Milano Città Milano CircoscrizioneMunicipio 5 Codice postale20141, 20142 Altitudine110 m s.l.m. Nome abitantisalvaneschesi SelvanescoSelvanesco (Milano) Selvanesco (Selvanesch in dialetto milanese) è una località rurale, appartenente al Municipio 5 di Milano. Indice 1 La cascina 2 Infrastrutture e trasporti 3 Note 4 Voci correlate La cascina La località prende il nome dall'omonima cascina, che sorge lungo la Via Selvan...

كأس الاتحاد الإنجليزي 2012–13

كأس الاتحاد الإنجليزي 2012–13 تفاصيل الموسم كأس الاتحاد الإنجليزي  النسخة 132  البلد المملكة المتحدة  التاريخ بداية:11 أغسطس 2012  نهاية:11 مايو 2013  المنظم الاتحاد الإنجليزي لكرة القدم  البطل ويغان أتلتيك  عدد المشاركين 758   كأس الاتحاد الإنجليزي 2011–12  كأس ا...

 

ريفر بليت

  لمعانٍ أخرى، طالع ريفر بليت (توضيح). الدوري الأرجنتيني لكرة القدم ( 38 ) ريفر بليت الاسم الكامل نادي ريفر بليت الرياضي اللقب Los Millonarios (المليونيرات) El Campeón del Siglo XX (أبطال القرن العشرين) الاسم المختصر CARP تأسس عام 1901 (منذ 123 سنة) الملعب مونومنتال أنتونيو فيسبوكيو ليبرتي بوينس...

 

Football Club Lugano

FC LuganoCalcio FCL, Lügàn, Bianconeri, V bianche Segni distintiviUniformi di gara Casa Trasferta Terza divisa Colori sociali Bianco, nero SimboliV bianca InnoBianco-NeriArrigo Cavenati, Bruto Mastelli[1] Dati societariCittàLugano Nazione Svizzera ConfederazioneUEFA Federazione ASF/SFV CampionatoSuper League Fondazione1908 Rifondazione2003Proprietario Morningstar Presidente Philippe Regazzoni Allenatore Mattia Croci-Torti StadioCornaredo(6.500 posti) Sito webwww.fclugano.com P...

Tipi

Fotografía de tipis. Un tipi Oglala Lakota, 1891 Un tipi[1]​ (también tepee[2]​ y teepee[3]​[4]​) es una tienda cónica, originalmente hecha de pieles de animales como el bisonte, y palos de madera.[5]​[6]​ El tipi era utilizado por los pueblos indígenas nómadas de Estados Unidos de las Grandes Llanuras pero también han sido construidos y habitados en otras partes geográficas, como es el caso de la gente Timucua en la Florida.[7]​[1]​[8]&#...

 

Joseph Lagrange (soldier)

French soldier This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (July 2019) (Learn how and when to remove this message) Joseph LagrangeGeneral Count Joseph Lagrange.Born(1763-01-10)10 January 1763Sempesserre, FranceDied16 January 1836(1836-01-16) (aged 73)Paris, FranceAllegiance French First Republic, First French Empire,...