Otsailaren 19
Otsailaren 19 a gregoriotar egutegiaren urteko berrogeita hamargarren eguna da. 315 egun falta dira urtea amaitzeko, 316 egun bisurteetan .
Gertaerak
Fonografoa.
Egutegia
Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia
Seaska egutegia:
Gabi eta Gartxot/Gartzea/Gartze/Gartzene/Gartzi/Gartziñe.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
Mundua
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
1762 – Jean-Pierre Basterretxe , lapurtar politikaria (h. 1827 ).
1843 – Alvaro Sodupe , arabar militar eta kazetari karlista (h. 1889 ).
1885 – Gabino Garriga , bizkaitar idazlea (h. 1969 ).
1892 – René Labat , lapurtar atleta (h. 1970 ).
1905 – Ximon Ibarra , Zubikoa , nafar bertsolaria (h. 1979 ).
1907 – Pedro Lozano Sotés , nafar artista (h. 1985 ).
1913 – Maria Dolores Goya Mendiola , gipuzkoar irakaslea (h. 1986 ).
1923 – Julita Berrojalbiz , bizkaitar irakasle eta euskaltzalea, Bizkaiko ikastolen mugimenduaren bultzatzailea izandakoa (h. 1998 ).
1924 – Amale Arzelus , gipuzkoar euskaltzalea eta irrati esataria (h. 2015 ).
1933 – Mixel Itzaina , baxenafar idazlea.
1936 – Paloma O'Shea , O'Sheako markesa, bizkaitar filantropo eta mezenasa.
1937 – Jean Pierre Curutchet , baxenafar idazlea.
1950 – Joseba Zubia , bizkaitar politikaria.
1958 – Laurent Pardo , lapurtar errugbilari ohia.
1959 – Iñigo Barandiaran Benito , gipuzkoar funtzionario eta politikaria.
1962 –
1966 – Bego Alabazan , bizkaitar ipuin-kontalaria.
1978 – Unai Alba , gipuzkoar futbolari ohia.
1979 – Luis Prieto , bizkaitar futbolari ohia.
1980 – Iraia Okina , bizkaitar ilustratzailea.
1985 – Sébastien Rouet , lapurtar errugbilaria.
1986 - Aimar Elosegi Ansa, Moio , gipuzkoar gazte transexuala, bere izaera aldarrikatzeko prozesuan zegoela suizidatu zena (h. 2007 ).
1987 –
1992 – Kerman Lejarraga , bizkaitar boxeolaria.
1995 - Maite Luengo Aguirre , bizkaitar ikertzailea eta Artearen Historiako irakaslea.
1998 – Jon Urkiza , bizkaitar futbolaria.
2002 – Egoitz Arana , gipuzkoar futbolaria.
2004 - Naiara Rodríguez , arabar saskibaloi jokalari paralinpikoa.
Mundua
1473 – Nikolas Koperniko , prusiar astronomoa, astronomia modernoaren aita (h. 1543 ).
1526 – Carolus Clusius , flandriar botanikaria (h. 1609 ).
1624 – Antonio Bellucci , italiar margolaria (h. 1726 ).
1717 – David Garrick , ingeles antzezle, antzerkigile eta antzerki-ekoizlea (h. 1779 ).
1743 – Luigi Boccherini , italiar konpositore eta txelo-jotzailea (h. 1805 ).
1770 – Francisco Amorós , Soteloko markesa, espainiar pedagogo eta militarra (h. 1848 ).
1791 – Concepción Argüello , Nikolai Rezanov ekin izan zuen maitasunezko historia tragikoaren ondorioz ezaguna (h. 1857 ).
1799 – Ferdinand Reich , alemaniar kimikaria (h. 1882 ).
1804 – Karl von Rokitansky , austriar sendagilea (h. 1878 ).
1812 – Zygmunt Krasinski , poloniar idazlea (h. 1859 ).
1817 – Gilen III.a Herbehereetakoa , Herbehereetako errege eta Luxenburgoko duke-handia (h. 1890 ).
1821 – August Schleicher , alemaniar hizkuntzalaria (h. 1868 ).
1833 – Élie Ducommun , suitzar kazetaria, 1902ko Bakearen Nobel Sariduna (h. 1906 ).
1841 – Felip Pedrell , espainiar musikagilea eta musikalaria (h. 1922 ).
1858 – Gabino Ezeiza , argentinar musikaria eta paialaria (h. 1916 ).
1859 – Svante Arrhenius , suediar kimikaria, 1903ko Kimikako Nobel Sariduna (h. 1927 ).
1863 – Augusto Bernardino Leguía y Salcedo , Peruko presidentea eta diktadorea (h. 1932 ).
1864 – Ferdinand Zecca , frantziar zinemagilea eta produktorea (h. 1947 ).
1865 – Sven Hedin , suediar esploratzaile, geografo, topografo, argazkilari, bidaia-liburuen idazle eta ilustratzailea (h. 1952 ).
1866 – Mary Anderson , estatubatuar etxebizitza sustatzaile, mahastizain eta baserritarra, haizetako-garbigailuaren sortzailea (h. 1953 ).
1868 – Edward S. Curtis , estatubatuar argazkilari eta etnografoa (h. 1952 ).
1869 – Hovhannes Tumanyan , armeniar olerkari, idazle, itzultzaile eta ekintzailea (h. 1923 ).
1876 – Constantin Brâncuși , Frantzian lan egin zuen errumaniar eskultorea (h. 1957 ).
1877 – Gabriele Münter , espresionismoaren alemaniar margolaria, argazkilaria eta Bigarren Mundu Gerran Der Blaue Reiter mugimenduko pinturen salbatzailea (h. 1962 ).
1878 – Kristofer Uppdal , norvegiar idazlea (h. 1961 ).
1880 – Álvaro Obregón , mexikar militar eta politikaria (h. 1928 ).
1882 – Jenny Hempel , daniar botanikoa, landareen fisiologian aitzindaria (h. 1975 ).
1884 –
1888 – José Eustasio Rivera , kolonbiar poeta eta eleberrigilea (h. 1928 ).
1893 – Cedric Hardwicke , ingeles aktorea (h. 1964 ).
1896 – André Breton , frantziar idazle eta poeta, surrealismoaren sortzaile nagusia (h. 1966 ).
1899 –
1904 – Muiris Ó Súilleabháin , Blasket uharteetako bere umearo eta gaztaroko oroitzapenengatik ospetsua (h. 1950 ).
1911 – Merle Oberon , indiar-britainiar aktorea (h. 1979 ).
1912 –
1914 – Xosé María Díaz Castro , galiziar idazle eta itzultzailea (h. 1990 ).
1917 – Carson McCullers , estatubatuar idazlea (h. 1967 ).
1920 – Jaan Kross , estoniar idazlea (h. 2007 ).
1922 – Władysław Bartoszewski , poloniar politikari, gizarte-ekintzaile, kazetari, idazle eta historialaria (h. 2015 ).
1924 –
1930 – John Frankenheimer , estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari eta ekoizlea (h. 2002 ).
1934 – Pierre Barouh , frantziar idazle, musikagile eta abeslaria (h. 2016 ).
1937 – Rupiah Banda , Zambiako 4. presidentea (h. 2022 ).
1939 –
1940 –
1941 –
1943 – Timothy Hunt , ingeles biokimikaria, 2001eko Medikuntzako Nobel Saria .
1946 – Luis Puenzo , argentinar zinema zuzendari, ekoizle eta antzerkigilea.
1948 –
1950 –
1951 – Laurence Le Vert , terrorismoaren aurkan espezializatutako frantziar epailea.
1952 –
1953 –
1954 – Sócrates , brasildar futbolari eta sendagilea (h. 2011 ).
1955 –
Soledad Cazorla , Emakumeen aurkako Indarkeriaren salako lehen emakume fiskala (h. 2015 ).
Jeff Daniels , estatubatuar aktore, antzerkigile eta bikoiztailea.
Siri Hustvedt , estatubatuar nobelagile, saiogile eta poeta feminista.
1956 –
1957 – Ray Winstone , ingeles aktorea.
1958 – Helen Fielding , ingeles idazlea.
1962 –
1963 – Slobodan Dubajić , serbiar futbolari ohia.
1964 – Jennifer Doudna , estatubatuar biokimikaria, 2020ko Kimikako Nobel Saria .
1966 - Evelyn Miralles , venezuelar ingeniari informatikoa, aitzindaria NASAn sateliteen errealitate birtualean.
1967 – Benicio Del Toro , puertorikoar-estatubatuar aktorea.
1971 – Gil Shaham , israeldar jatorriko estatubatuar biolin-jotzailea.
1973 – Paulien De Groote , belgikar politikaria (h. 2018 ).
1975 – Daniel Adair , kanadar bateria-jotzailea, Nickelback taldeko kidea.
1977 – Dani Martín , espainiar abeslari eta aktorea.
1979 –
1982 –
1983 –
1985 – Milovan Raković , serbiar saskibaloi jokalaria.
1986 – Marta Vieira da Silva , brasildar-suediar futbolaria, inoizko emakume futbolari onenetakoa.
1989 – Georgios Bogris , greziar saskibaloi jokalaria.
1993 – Victoria Justice , estatubatuar aktore, modelo, abeslari eta kantugilea.
1995 – Nikola Jokić , serbiar saskibaloi jokalaria.
2000 – Hana Takahashi , japoniar futbolaria.
2004 – Millie Bobby Brown , espainian jaiotako britainiar aktorea.
2013 – Kim Ju-ae , Ipar Koreako Kim dinastiako kidea.
Heriotzak
Euskal Herria
1740 – Pedro Bernardo Villarreal , euskal ingeniari eta intelektuala (j. 1669 ).
1880 – Miguel Sanz Lafuente , nafar teologo eta apaiza, Oñatiko Unibertsitateko erretorea, Madrilen (j. 1804 ).
1975 – Inazio Larrañaga , gipuzkoar idazlea (j. 1892 ).
1981 – Juan Thalamas Labandibar , gipuzkoar apaiza, filosofo, idazle, poeta eta soziologoa (j. 1906 ).
1998 – Antxon Alonso Susperregi , gipuzkoar eskalatzailea, Patagonian (j. 1958 ).
1999 – Pedro Méndez , gipuzkoar igerilari olinpikoa, Madrilen (j. 1904 ).
2006 – Isidoro Urra , euskal herritar futbolaria (j. 1916 ).
2010 – Antonio Loperena , euskal herritar margolari eta eskultorea (j. 1922 ).
2011 – José Ramón Ibarretxe , bizkaitar futbolaria (j. 1933 ).
2013 – Ramona Pikabea Mitxelena , gipuzkoar trikitilaria, baserritarra eta garaiko bular-tiratzailea (j. 1917 ).
2019 – Alan Roy King , britainiar hizkuntzalaria, itzultzailea, euskalaria eta euskaltzain urgazlea (j. 1954 ).
2024 – Alejandro Echevarría , Mediaset Españaren exekutibo nagusia (j. 1942 ).
Mundua
197 – Klodio Albino , Erromatar enperadorea (j. c. 150 ).
1133 – Irene Dukas , bizantziar enperatriza (j. 1066 ).
1505 – Matilde Hessekoa , Henrike III.a Hesee Garaikoaren eta Ana Katzenelnbogenekoaren alaba (j. 1473 ).
1553 – Erasmus Reinhold , alemaniar astronomo eta matematikaria (j. 1511 ).
1584 – Ana Medici , italiar noblea (j. 1569 ).
1622 – Frans Pourbus Gaztea , flandriar margolaria (j. 1569 ).
1657 – Evert van Alest , izadi hilen holandar margolaria (j. 1602 ).
1709 – Tokugawa Tsunayoshi , Tokugawa shogunerriko bosgarren shoguna (j. 1646 ).
1794 – Étienne-Charles de Loménie de Brienne , frantziar kardinal eta estadista (j. 1727 ).
1806 – Elizabeth Carter , ingeles idazle, klasizista, itzultzaile eta olerkaria (j. 1717 ).
1827 – Armand de Caulaincourt , frantziar militar eta diplomazialaria (j. 1773 ).
1836 – Giuseppe Fieschi , korsikar konspiratzailea, Luis Filipe erregearen eta bere familiaren aurkako atentatu masiboa egitearengatik ezaguna, burugabetua (j. 1790 ).
1837 – Georg Büchner , alemaniar antzerkigile, olerkari, itzultzaile eta iraultzailea (j. 1813 ).
1847 – José Joaquín de Olmedo , Ekuadorko presidentea (j. 1780 ).
1865 – Francisco Bilbao , txiletar idazle eta filosofoa (j. 1823 ).
1870 – Nathaniel de Rothschild , ingeles enpresaburua, bankaria eta enologoa, Château Mouton Rothschild ezarri zuena (j. 1812 ).
1878 – Charles-François Daubigny , frantziar margolari eta marrazkigilea (j. 1817 ).
1887 – Multatuli , herbeheretar idazlea (j. 1820 ).
1894 –
1897 – Karl Weierstrass , alemaniar matematikaria (j. 1815 ).
1913 – Dolores Aleu Riera , kataluniar medikua, Medikuntzan lizentziatutako Espainiako lehen emakumea (j. 1857 ).
1916 – Ernst Mach , austriar filosofo eta fisikaria (j. 1838 ).
1924 – Edmond Picard , belgikar idazle, mezenas eta legelaria (j. 1836 ).
1927 – Georg Brandes , daniar filosofo, literatura-kritikari eta kazetaria (j. 1842 ).
1929 – Joseph Boussinesq , frantziar matematikari eta fisikaria, fluidoen mekanikan aditua (j. 1842 ).
1937 – Horacio Quiroga , uruguaitar idazlea (j. 1878 ).
1938 – Edmund Landau , alemaniar matematikaria (j. 1877 ).
1940 – Antonia Torre Yela , Hamalaugarren arrosa , Gazteria Sozialista Bateratuetako (JSU) langilea, fusilatua (j. 1922 ).
1951 – André Gide , frantziar idazlea, 1947ko Literaturako Nobel Saria (j. 1869 ).
1952 – Knut Hamsun , norvegiar idazlea, 1920ko Literaturako Nobel Saria (j. 1859 ).
1957 – Maurice Garin , txirrindularia, lehendabiziko Frantziako Tourraren irabazlea (j. 1871 ).
1960 – H. C. Hansen , Danimarkako lehen ministroa (j. 1906 ).
1963 – Benny Moré , kubatar musikaria (j. 1919 ).
1969 – Violet Bonham Carter , britainiar politikaria eta egunkari idazlea (j. 1887 ).
1975 – Luigi Dallapiccola , italiar musikagilea, dodekafonismoaren aitzindaria Italian (j. 1904 ).
1980 – Bon Scott , eskoziar hard rock abeslaria, letrista, gaitajolea eta baterijolea, AC/DC taldeko kidea (j. 1946 ).
1986 – André Leroi-Gourhan , frantziar etnologo, arkeologo eta historialaria (j. 1911 ).
1988 –
1990 – Michael Powell , ingeles antzezlea eta zinemagilea (j. 1905 ).
1997 – Deng Xiaoping , Txinako Herri Errepublikako buruzagi komunista nabarmena (j. 1904 ).
2000 – Friedensreich Hundertwasser , austriar margolari eta artista grafikoa (j. 1928 ).
2001 –
2002 – Sylvia Rivera , estatubatuar LGBT aktibista (j. 1951 ).
2011 – Florinda Chico , espainiar aktorea (j. 1926 ).
2012 – Renato Dulbecco , italiar-estatubatuar sendagile eta mikrobiologoa, 1975eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1914 ).
2013 – Robert Richardson , estatubatuar fisikaria, 1996ko Fisikako Nobel Saria (j. 1937 ).
2016 –
2017 – Igor Xafarevitx , errusiar matematikaria (j. 1923 ).
2019 – Karl Lagerfeld , alemaniar jostuna (j. 1933 ).
2020 –
Jean Daniel , frantziar idazlea eta kazetaria, Le Nouvel Observateur astekariaren sortzaileetako bat (j. 1920 ).
Fernando Morán , espainiar idazlea, politikaria eta diplomatikoa (j. 1926 ).
2021 – Arturo Di Modica , italiar eskultorea (j. 1941 ).
2022 –
2023 – Richard Belzer , estatubatuar aktorea (j. 1944 ).
2024 – Ira von Fürstenberg , italiar socialite eta antzezlea (j. 1940 ).
Jaiak eta urteurrenak
Kanpo estekak
Otsailaren 18 | Urteko egutegi | Otsailaren 20