| Trans-novgvineaj lingvoj
|
La diversaj familioj konstituantaj la Trans-novgvineajn lingvojn laŭ koncepto de Ross. Areo blanka estas neloĝata, bruna estas areo de aŭstroneziaj lingvoj, kaj griza de ne-Trans-novgvineaj papuaj lingvofamilioj. Pri koloroj de la membraj lingvofamilioj vidu tekste. La plej granda diverseco je Trans-novgvineaj lingvoj estas en la orienta montaro (laŭ Ross 2005).
|
| Bazaj informoj
|
| Regiono
|
Nov-Gvineo, Malgrandaj Sundaj Insuloj, Molukoj
|
| Apartenantaj lingvoj kaj familioj
|
Angaj, Avin-Paaj, Binandereaj, Bosaviaj
Centraj kaj sudaj novgvineaj (pluraj branĉoj),
Ĉimbu-Vahgiaj, Damala, Dema, Duna-Pogajaj,
Orientaj Striklandaj, Elemaj, Engaj, ? Fasua,
Finisteraj-Huonaj, Gogodala-Sukiaj, ? Goilalaj
Ipiko-Minanibaj ("enlandaj golfaj"), Kainantu-Gorokaj, Kamula, Kajagaraj
? Kaure-Kaporiaj, ? Kivaj-Poromeaj, Kolopomaj
? Orientaj Kutubuaj Madangaj, Marindaj, Mekaj, Mora, Moraoria,
? Pavaja, Sudaj Birdokapaj
Sudorientaj Papuaj (pluraj branĉoj), Sumeria ("Tanah Merah"),
? Teberaj, Tirioaj, Turama-Kikoriaj, Virua,
Okcidentaj Trans-novgvineaj (pluraj branĉoj)
Demandosigno signas pridisputatan apartenon.
|
| Lingvaj kodoj
|
| SIL
|
17-1038
|
|
Trans-novgvineaj lingvoj (TNG) - angle Trans–New Guinea languages - estas vasta familio de papuaj lingvoj parolataj en Nov-Gvineo kaj apudaj insuloj. Eble temas pri la laŭ nombro de unuopaj familioj tria plej granda lingvofamilio en la mondo. La kerno de la lingvofamilio estas konsiderata esti starigita, sed ĝiaj limoj kaj suma membraro estas malcertaj. Estis tri ĉefaj proponoj pri subgrupigo de la lingvofamilio, el kiuj plej akceptiĝis tiu de la aŭstralia lingvosciencisto Malcolm David Ross.
Listigo
La sekva listigo geografie grupigas la unuopajn lingvarojn, kaj atribuas koloron uzatan en la mapo dekstre.
Papuo,
de okcidento al oriento
Sudaj Birdokapaj
Okcidentaj Trans-novgvineaj
Kaureaj
Pauvasiaj
Mekaj
Asmat-Kamoroaj
Avju-Dumutaj
Okaj
Kajagaraj
Marindaj
Kolopomaj
|
novgvineaj altejoj,
de okcidento al oriento
Avin-Paaj
Orientaj Striklandaj
Duna
Bosaviaj
Engaj
Okcidentaj Kutubuanaj
Orientaj Kutubuanaj
Ĉimbu-Vagiaj
Kainantu-Gorokaj
Madangaj
Finisteraj-Huonaj
|
Suda Novgvineo,
de oriento al okcidento
Binandereaj
Sudorientaj novgvineaj
Angaj
Elemaj
Teberaj
Turama-Kikoriaj
Kivaj-Poromeaj
Enlandaj golfaj
Gogodala-Sukiaj
Tirioaj
izolataj
|
Esperantlingvaj terminoj
En Esperanto ĝis nun apenaŭ ekzistas literaturo pri unuopaj lingvoj de la lingvaro, kaj la jen uzataj esperantlingvaj nomoj de sublingvaroj kaj unuopaj lingvoj certe adapteblas en kazo de plimultiĝo de literaturaj fontoj. Eble la sola esperantisto, kiu en la 20-a jarcento okupiĝis profunde pri la etnoj kaj iom pri la lingvoj de Papuo-Novgvineo, estis la ĵurnalisto, verkisto kaj mondvojaĝanto Tibor Sekelj. Li en 1970 en Papuo-Novgvineo renkontiĝis kun pluraj etnoj kiuj ĝis tiam havis nur tre malmultajn kontaktojn kun okcidentece civilizita mondo, kaj interalie vizitis la tribon de Asarooj, kies anoj parolas la asaroan, lingvon el la finistera grupo de la lingvaro nun nomata trans-novgvinea. Li ĉe la Asarooj fariĝis ano de la «klano de argilaj spiritoj» kaj spertis kelkajn streĉajn situaciojn, sed sukcesis bone elsaviĝi.
Referencoj
En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Trans–New Guinea languages en la angla Vikipedio.
Vidu ankaŭ
