La Itala pasero estas malgranda diketa birdo, kun grizbruna plumaro. Ambaŭ seksoj diferencas en plumarbildo, kaj iome en longo.[1] La masklo havas kapobildon kiel tiu de la Hispana pasero, kun brunaj krono (kio diferencas el la Dompasero), nuko kaj kapoflankoj, kaj blankaj vangoj. La supraj partoj de la masklo estas brilbrunaj, kaj ties subaj partoj estas palgrizaj, sen la nigra strieco de la Hispana pasero.[2] La masklo havas nigran makulon en gorĝo kaj brusto, konata kiel antaŭtuko. Tiu makulo, kiel multe de la maskla plumaro estas senkolora ĉe freŝa nereprodukta plumaro kaj briliĝas pro vestado kaj plumaranĝado.[3] La ino estas preskaŭ identa al la ino de la Dompasero, sed ŝi diferencas el la ino de la Hispana pasero en manko de nigra strieco en subaj partoj.[2]Albinismo estas foje konstatita.[4]
La Itala pasero estas ĉirkaŭ samgranda kiel la Dompasero, tio estas 14–16 cm longa.[5] La tarso estas 1.7 cm longa, la vosto 5.7 cm,[5] kaj la enverguro ĉe maskloj estas de 73.5–82 cm.[2] La pezo de la Itala pasero varias sezone el 30 g vintre al 26 g somere.[6]
La voĉo de la Itala pasero estas simila al tiuj de kaj la Hispana pasero kaj de la Dompasero. Maskla kantomodelo gradiĝas malrapide al tiu de la Hispana pasero tra suda Italio, sed en la areo de koincido inter la Dompaseroj kaj la Italaj paseroj, ambaŭ birdoj sonas simile.[7]
Taksonomio
La taksonomia statuso de la Itala pasero restas necerta. Ĝi estis konsiderata kiel stabila hibrido inter la Dompasero kaj la Hispana pasero,[8] aŭ subspecio ĉu de la Dompasero[9] ĉu de la Hispana pasero.[10] studo fare de la zoologo Till Töpfer de Itala pasero agnoskis ĝin kiel samspecifa kun la Hispana pasero,[1] sed multaj fakuloj, inklude la Handbook of the Birds of the World, agnoskas ĝin kiel separata specio, se nur pro konveno.[11][12] Aliaj, inklude multajn konservadajn grupojn, konsideras la Italan paseron kiel simpla hibrido kaj prifajfas ĝin.[13] La kromosomoj de la Itala pasero estas distingaj el tiuj de la Dompasero,[12] sed analizoj de DNA sugestas proksiman rilaton al la Dompasero.[14]
Distribuado kaj habitato
Ino en Toskanio
La Itala pasero troviĝas en norda kaj centra Italio, Korsiko, kaj malgrandaj partoj de Francio, Svisio, Aŭstrio kaj Slovenio.[1] Ĉe la plej norda bordo de ties teritorio en sudaj Alpoj, estas mallarĝa hibrida zono ĉirkaŭ 20–30 km larĝa kun la Dompasero.[15] En suda Italio el Napolo suden estas grada klina kunfandiĝo kun la Hispana pasero laŭ aspekto kaj ekologio.[10] Tiu klino etendas en Sicilion, kie la birdoj en okcidento estas pure Hispanaj paseroj.[1][9] Birdoj de Sardinio estas Hispanaj paseroj, dum tiuj de Malto, Kreto, kaj la apudaj insuloj estas intermeze similaj al la Itala pasero.[1][16][17][18][19][20] En Malto, paseroj similas al la Hispana pasero, kun urbaj birdoj kondutantaj multe kiel Dompaseroj, kaj ruraj birdoj kiel la Hispana pasero.[21] Pli komplika situacio okazas en partoj de norda Afriko, kie estas tre varia miksita, interreprodukta populacio de Dompaseroj kaj Hispanaj paseroj. Tiu "hibrida svarmo" montras plenan gamon de karakteroj el pura Dompasero al preskaŭ pura Hispana pasero kaj ĉio intermeza.[9][16][22][23]
La Itala pasero estas asocia kun homa setlejo, kaj loĝas en urboj kaj agrikulturaj areoj. En plej parto de urboj en Italio, ĝi kunhavas la urban medion kun la Kampopasero,[10][24][25] kaj en kelkaj partoj de Napolo, ĝi estas anstataŭata entute de tiu specio.[26][27]
La reprodukta populacio de la Itala pasero estas ĉirkaŭkalkulata je 5 al 10 milionoj de paroj, 750,000 al 900,000 en urbaj areoj. Ĝi havas loĝdenson de 58 al 160 paroj por km. Inter 2000 kaj 2005, la populacio de la Itala pasero en Italio malpliiĝis je 27.1 %, simile al malpliiĝo de la Dompasero tra Eŭropo. El 1998 al 2008, urbaj populacioj malpliiĝis je ĉirkaŭ 50 %. Studo de la statuso de la Itala pasero listigis grandan nombron de eventualaj kaŭzoj por la malpliiĝo de la Itala pasero, inklude malpliiĝon de insektodisponeblo, agrikultura intensigo, kaj malpliigo de verdaj areoj.[28] La Itala pasero estas inter la plej komunaj birdoj en italaj urboj, sed aliaj specioj, inklude la Kardelo, estas pli komunaj.[29]
Kutimaro
Freskoo en Pompejo pentras Italan paseron aŭ parencon
La kutimaro de la Itala pasero estas simila en multaj aspektoj al tiu de la Dompaseroj. Ĝi estas socia birdo, kiu manĝas ĉefe semojn kaj insektojn.[4][28]
Ili estas ĉefe loĝantaj birdoj, sed ili vagadas je ia etendo for de ties reprodukta sezono. Tiuj vagadoj estas ĉefe surloke, sed ili povas etendiĝi en sudan Francion. Simile la Dompaseroj foje loĝas kiel vintraj vizitantoj en norda Italio.[30][31]
Krom intergrado kun la Hispana pasero kaj kun la Dompaseroj, la Itala pasero estis konstatita hibridante kun la Kampopasero.[32] La ovoj de la Itala pasero ŝajne ne diferencas el tiuj de la Dompasero.[33][34] La ovaroj povas enhavi 2 al 8 ovojn, kun averaĝo de ĉirkaŭ 5.2.[35]
Rilato kun homoj
En plej parto de sia teritorio, la Itala pasero estas abunda kaj familiara dombirdo. Ili estis unu el la naturaj birdoj plej komune konsumataj kiel manĝo en Italio.[36] Oni trovis pentraĵojn de la Itala pasero aŭ de unu el la parencoj ĉe Pompejo.[37] Kiel ĉe la Dompasero, la Itala pasero estas konsiderata biologia indico de poluado.[38]
↑Bogliani, G.; and Brangi, A. (1990). “Abrasion of the status badge in the male Italian Sparrow Passer italiae”, Bird Study37 (3), p. 195–198. doi:10.1080/00063659009477057.
↑Gustin, Marco; Sorace, Alberto; and Cecere, Jacodo (2003). “Plumage and biometrics of two hybrids Italian sparrow Passer italiae X tree sparrow Passer montanus in central Italy”, Alauda71 (3), p. 375–376.
↑Gragnaniello, S.; Fulgione, D.; Milone, M.; Soppelsa, O.; Cacace, P.; and Ferrara, L. (2001). “Sparrows as Possible Heavy-Metal Biomonitors of Polluted Environments”, Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology66 (6), p. 719–726. doi:10.1007/s001280068.
Cititaj verkoj
Anderson, Ted R.. (2006) Biology of the Ubiquitous House Sparrow: from Genes to Populations. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-1953-0411-X.
.jpg)
.jpg)
