Ο Τζόζεφ Βιτερέλι (αγγλικά: Joe Viterelli,10 Μαρτίου 1937 – 28 Ιανουαρίου 2004) ήταν Αμερικανός ηθοποιός, που έγινε γνωστός σε ρόλους Ιταλοαμερικανών μαφιόζων. Έπαιξε τον Τζέλι στις ταινίες Ανάλυσέ το (1999) και Ξανά ανάλυσέ το (2002). [2][3][4][5][6][7]
Τα πρώτα χρόνια
Ο Βιτερέλι γεννήθηκε στις 10 Μαρτίου 1937, στη Νέα Υόρκη και μεγάλωσε σε μια σκληρή γειτονιά του Μανχάταν. [8][9] Έπαιζε κλασική κιθάρα αλλά δεν το έλεγε στους φίλους του. "Θα με περνούσαν για αδερφή", έλεγε. "Μάζευα λεφτά και πήγαινα κρυφά στα θέατρα Κάρνεγκι Χολ και Μπρόντγουεϊ". [2][3][6][7][10]
Αρχές καριέρας
Στα 20 του, ο Βιτερέλι κληρονόμησε τέσσερα μουσικά σχολεία στο Κουίνς που είχαν ιδρυθεί από την οικογένειά του. "Δίδαξα κλασική κιθάρα. Όμως τα πράγματα πήγαν στραβά. Μετά άνοιξα μερικά μπαρ. Οδηγούσα ένα φορτηγό. Είχα μια υπηρεσία καθαρισμού. Δούλεψα ακόμη και ανοίγοντας τρύπες σε μπάλες μπόουλινγκ για να ταΐσω τα πέντε παιδιά μου". [2][3][6][10][11][12][13]
Ο Βιτερέλι μετακόμισε στο Λος Άντζελες στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Ενώ ζούσε στο Μαλιμπού, ο Βιτερέλι έγινε φίλος με τον σκηνοθέτη Λίο Πεν, ο οποίος είδε κινηματογραφικές δυνατότητες στο σκληρό πρόσωπο του Βιτερέλι. [2][11] Ο Πεν σκέφτηκε ότι τα σκληρά χαρακτηριστικά του Βιτερέλι θα έγραφαν καλά στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. [3][4]
Ο Βιτερέλι είπε στον Λάρι Κινγκ ότι προτού γίνει ηθοποιός "είχα μερικά μπαρ που πούλησα στη Νέα Υόρκη και ήρθα εδώ (στην Καλιφόρνια) και ψαχνόμουν". [14]
Ηθοποιία
"(Ο Λίο Πεν) μου ζήτησε να παίξω σε κάποιες ταινίες και στην τηλεόραση, αλλά πάντα αρνιόμουν", είπε ο Βιτερέλι. [2][6][7]
Χρόνια αργότερα, ο Βιτερέλι έλαβε κλήση από τον γιο του Πεν, τον ηθοποιό Σον Πεν, ο οποίος βρισκόταν στη Νέα Υόρκη για να γυρίσει το γκανγκστερικό μελόδραμα του 1990 Χαριστική βολή. [11][14] Ο Βιτερέλι θυμάται: "(Ο Σον) είπε: «Τζο, ψάχνουμε για έναν χαρακτήρα από τη γειτονιά σου. Έχουμε δει κάπου 50-60 άτομα και κανείς δεν κάνει». Είπε τις λέξεις κλειδιά «Θα μου κάνεις τη χάρη;»". Ο Βιτερέλι το έκανε και, έχοντας όπως αποδείχτηκε φυσικό ταλέντο ηθοποιού, ξεκίνησε τη νέα του καριέρα. [2][3][6][7][14] Ο Βιτερέλι εμφανίστηκε αργότερα στο Τρεις μέρες προθεσμία (1995) του Πεν. [4]
Κατά τη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Βιτερέλι είχε εμφανιστεί σε περισσότερες από 40 ταινίες, παίζοντας ρόλους με ονόματα όπως Νικ Βαλέντι (Σφαίρες πάνω από το Μπρόντγουεϊ, 1994), Τζο Προφάτσι (Η αυτοκρατορία του εγκλήματος, 1991), Φατ Τόμι Καρντούτσι (What She Doesn't Know, 1992), Βίνι (Παντρεμένος με τη Μαφία, 1999) και Φατ Τόνι Ραγκόνι (The Cure for Boredom, 2001). [2][3][15][16] Εμφανίστηκε επίσης στην ταινία Απόλυτη διαγραφή (1996). [4]
Τζέλι
Το 1999, έπαιξε τον Τζέλι, τον απειλητικό αλλά αξιαγάπητο κολλητό–έμπιστο του στρεσαρισμένου αρχιμαφιόζου Ρόμπερτ Ντε Νίρο στο Ανάλυσέ το (1999), με τον Μπίλι Κρίσταλ ως τον απρόθυμο ψυχίατρο του Ντε Νίρο. [2][4]
Ο Βιτερέλι κατάφερε να πείσει τον Ντε Νίρο και τον σκηνοθέτη Χάρολντ Ράμις να τον προσλάβουν ως Τζέλι αφού παραλίγο να χάσει τον ρόλο από έναν πολύ νεότερο ηθοποιό. [17]
Περιγράφοντας τον Τζέλι του Βιτερέλι που υπομονετικά «προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τις ανησυχητικές ειδήσεις ότι το αφεντικό του τα χάνει και βλέπει τρελογιατρό», ο κριτικός Ρότζερ Έμπερτ έγραψε: «Δίνει μια λεπτή διάσταση στην ταινία [...]. Η κωμωδία εδώ δεν είναι όλη στην επιφάνεια, και ο Βιτερέλι είναι ένας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό». [2][18]
Η συνέχεια, με τίτλο Ξανά ανάλυσέ το, στην οποία ο Βιτερέλι επανέλαβε τον ρόλο του, ήταν η τελευταία του ταινία. [4]
Σε μια συνέντευξη στο Larry King Live, ο Βιτερέλι είπε ότι ο Ντε Νίρο ήταν ο «ευκολότερος άνθρωπος στη συνεργασία» και ότι ο Κρίσταλ ήταν «ο πιο αστείος τύπος που γνώρισα ποτέ στη ζωή μου». [14]
Προσωπική ζωή και θάνατος
«Το ενενήντα τοις εκατό της αλληλογραφίας των θαυμαστών μου προέρχεται από[2] παιδιά 6 έως 19 ετών», είπε στην εφημερίδα New York Daily News το 2000. «Μου στέλνουν φωτογραφίες αποφοίτησης και ελέγχους προόδου. Κοιτάξτε με, είμαι πρότυπο». [2][5][6][7][10]
Ο Βιτερέλι δεν είχε ποτέ ατζέντη ούτε μάνατζερ. [10]
Ο Βιτερέλι, κάτοικος του Δυτικού Λος Άντζελες, πέθανε στις 28 Ιανουαρίου 2004 από επιπλοκές εγχείρησης καρδιάς στο Valley Hospital του Λας Βέγκας. Ήταν 66 ετών. Ο Βιτερέλι άφησε πίσω τη σύζυγό του, Κάθριν, και πέντε παιδιά, μεταξύ των οποίων και ο γιος του του, ο κινημτογραφικός συνθέτης Τζόζεφ Βιτερέλι. [2][3][4][5][6][7][8][11][12][13][19][20] Ένα άλλο από τα παιδιά του είναι δικηγόρος. [10]