PROFILPELAJAR.COM

Στίβος; Σφυροβολία
	Αθλητής σε προσπάθεια
Ρεκόρ ανδρών
Παγκόσμιο	Γιούρι Σέντιχ Σοβιετική Ένωση 86,74 μέτρα (1986)
Ολυμπιακό	Σεργκέι Λιτβίνοφ Σοβιετική Ένωση 84,80 μέτρα (1988)
Ρεκόρ γυναικών
Παγκόσμιο	Ανίτα Βλοντάρτσικ Πολωνία 82,98 μέτρα (2016)
Ολυμπιακό	Ανίτα Βλοντάρτσικ Πολωνία 82,29 μέτρα (2016)

Η σφυροβολία είναι ένα από τα αγωνίσματα ρίψεων των σύγχρονων αγώνων του στίβου. Το όνομά της παραπέμπει στην παραδοσιακή μορφή της, όπου οι διαγωνιζόμενοι προσπαθούν να εκσφενδονίσουν όσο γίνεται μακρύτερα ένα μεγάλο σφυρί σιδηρουργού. Στην σύγχρονη μορφή, το σφυρί έχει αντικατασταθεί από μία σιδερένια σφαίρα η οποία στερεώνεται σε ένα μακρύ μεταλλικό σύρμα που καταλήγει σε μία χειρολαβή. Το όργανο αυτό ονομάζεται σφύρα.

Το άθλημα αναπτύχθηκε πριν από αιώνες στα Βρετανικά Νησιά. Από το 1866 η σφυροβολία αποτελεί τακτικό μέρος των αγώνων στίβου στην Ιρλανδία, τη Σκωτία και την Αγγλία. Οι Άγγλοι τυποποίησαν το γεγονός το 1875 καθορίζοντας το βάρος του σφυριού στα 7,2 κιλά και το μήκος του στα 1.067,5 χιλιοστά και ορίζοντας να πεταχτεί από έναν κύκλο 2,135 μέτρων.^[1]

Η σφυροβολία είναι στο πρόγραμμα του στίβου από του Ολυμπιακούς Αγώνες του 1900 στο Παρίσι και παρέμεινε αποκλειστικά ανδρικό αγώνισμα για σχεδόν έναν αιώνα. Αν και γυναίκες άρχισαν να ασχολούνται από νωρίς με το αγώνισμα, η Παγκόσμια Ομοσπονδία Κλασικού Αθλητισμού αναγνώρισε τη γυναικεία σφυροβολία μόλις το 1995, οπότε και άρχισαν να καταγράφονται και να επικυρώνονται οι επιδόσεις τους, ενώ την ενέταξε στο πρόγραμμα από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1999.

Διεξαγωγή της σφυροβολίας

Αγωνιστικός χώρος

Το αγώνισμα διεξάγεται σε ανοικτά στάδια, στο χώρο που περιβάλλεται από τις διαδρομές των αγωνισμάτων δρόμου. Ο αθλητής πραγματοποιεί την προσπάθειά του πατώντας πάνω σε έναν τσιμεντένιο κυκλικό δίσκο διαμέτρου 2,135 μέτρων που ονομάζεται βαλβίδα. Από το κέντρο της βαλβίδας ξεκινούν δύο ευθείες γραμμές μήκους αρκετών δεκάδων μέτρων που σχηματίζουν μεταξύ τους γωνία 34,92 μοιρών. Ο χώρος μεταξύ τους ονομάζεται τομέας ρίψης και αποτελεί το πεδίο προς το οποίο κατευθύνονται οι βολές του σφυροβόλου. Η βαλβίδα περιβάλλεται από ένα ψηλό προστατευτικό πλέγμα, τον κλωβό ασφαλείας, ο οποίος έχει άνοιγμα μόνο προς τον τομέα ρίψης. Στην κατηγορία ανδρών χρησιμοποιείται σφύρα βάρους 7,26 κιλών και μήκους σύρματος 117–121,5 εκατοστά. Στις γυναίκες, το μήκος σύρματος είναι 116-119,5 εκατοστά και ζυγίζει ακριβώς 4 κιλά.^[2]

Τεχνική ρίψης

Η τεχνική που χρησιμοποιούν οι σφυροβόλοι για ρίξουν τη σφύρα όσο μακρύτερα γίνεται διαφέρει ελάχιστα από αθλητή σε αθλητή. Περιλαμβάνει τρία στάδια: τις ωθήσεις φόρας, τις περιστροφές και την εκτίναξη. Ο αθλητής στέκεται στο κέντρο της βαλβίδας με την πλάτη γυρισμένη προς το πεδίο ρίψης, με τα πόδια ανοικτά λίγο περισσότερο από το φάρδος των ώμων και ελαφρά λυγισμένα. Κρατάει τη σφύρα και με τα δύο χέρια, έχοντας τη μία παλάμη σφικτά μέσα στην άλλη και την κεφαλή να ακουμπάει έξω από τη βαλβίδα. Με τους βραχίονες όσο γίνεται πιο τεντωμένους, εκτελεί δύο ωθήσεις φόρας, πατώντας γερά με το ένα πόδι στο έδαφος, ενώ φέρνει τον ένα ώμο του προς τα πίσω και τη λεκάνη να εξισορροπεί τη φυγόκεντρη δύναμη της σφύρας με μια αντίθετη προς αυτή κυκλική κίνηση. Η δεύτερη ώθηση γίνεται γρηγορότερα και έλκει το σφυροβολο προς την πρώτη περιστροφή. Πλέον δεν περιστρέφονται μόνο οι βραχίονες αλλά ολόκληρο το σώμα. Στην ιδανική βολή, η πορεία της σφύρας φεύγοντας από τα χέρια του αθλητή, σχηματίζει γωνία 45 μοιρών με το έδαφος. Οι δεξιόχειρες σφυροβόλοι περιστρέφονται προς τη φορά των δεικτών του ρολογιού, ενω οι αριστερόχειρες προς την αντίθετη. Σε άνδρες αθλητές υψηλής κλάσης, η αρχική ταχύτητα της σφύρας μπορεί να ξεπεράσει τα 30 μ/δ (έως 112 χλμ/ω).

Άκυρη βολή

Η προσπάθεια ενός σφυροβόλου θεωρείται άκυρη όταν:

Δεν ολοκληρώσει τη βολή στον προβλεπόμενο χρόνο, από τη στιγμή που θα πάρει την άδεια από τον κριτή να εισέλθει στη βαλβίδα. Ο χρόνος αυτός είναι έως τώρα 1 λεπτό.
Κατά τη διάρκεια της περιστροφής η σφύρα αγγίξει το έδαφος και ο αθλητής διακόψει την κίνησή του, με σκοπό να την επαναλάβει από την αρχή.
Η σφύρα καταλήξει στα τοιχώματα του κλωβού ασφαλείας.
Η σφύρα προσγειωθεί έξω από τον οριοθετημένο τομέα ρίψης.
Ο αθλητής ακουμπήσει η πατήσει έξω από το δακτύλιο που ορίζει το όριο της βαλβίδας, από τη στιγμή που αρχίσει την περιστροφή μέχρι την προσγείωση της σφύρας.
Μετά την προσγείωση της σφύρας ο αθλητής βγει από τη βαλβίδα από το ημικύκλιο που βλέπει προς τον τομέα ρίψης, που στην καθομιλουμένη ονομάζεται το μπροστά μέρος της βαλβίδας.

Για να επικυρωθεί η βολή πρέπει ο κριτής βαλβίδας και ο κριτής του τομέα ρίψης να υψώσουν λευκή σημαία. Αν τουλάχιστον ο ένας υψώσει κόκκινη, η βολή θεωρείται άκυρη δεν μετριέται. Ο αθλητής δεν έχει δικαίωμα να επαναλάβει άκυρη βολή.

Έκδοση αποτελεσμάτων

Η μέτρηση της βολής γίνεται με μετροταινία ή, όπου είναι διαθέσιμα, με σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα. Μετριέται με ακρίβεια εκατοστού του μέτρου, από το κέντρο της βαλβίδας έως το κοντινότερο σημάδι που άφησε στο έδαφος η σφύρα κατά την προσγείωση. Οι αθλητές πραγματοποιούν έξι προσπάθειες, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά, για παράδειγμά, στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα εθνικών ομάδων πραγματοποιούν τέσσερις, όπως και σε όλα τα αγωνίσματα ρίψεων. Η καλύτερη βολή από τις έγκυρες προσπάθειες, μετράει ως η επίδοση στον αγώνα. Αν δύο ή περισσότεροι αθλητές έχουν ίδια επίδοση, η δεύτερη καλύτερη προσπάθειά τους, καθορίζει την κατάταξή τους στον αγώνα. Στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση να έχουν ίδια και τη δεύτερη προσπάθεια, υπολογίζεται η τρίτη, και ούτω καθ' εξής.

Ασφάλεια

Η σφυροβολία είναι επικίνδυνο αγώνισμα για τους αθλητές, λόγω των ισχυρών δυνάμεων που ασκούνται στο σώμα τους κατά τη διάρκεια της περιστροφής τους στη βαλβίδα. Για την προστασία της σπονδυλικής στήλης φορούν φαρδιά δερμάτινη ζώνη, ενώ στο χέρι με το οποίο κρατάνε τη σφύρα φορούν ειδικό γάντι που αφήνει ακάλυπτες τις άκρες των δακτύλων τους. Η κακή τεχνική κατά τη διάρκεια της ρίψης μπορεί να επιφέρει τραυματισμό. Είναι όμως επικίνδυνη και για τους παρευρισκόμενους όταν μάλιστα δεν έχει τοποθετηθεί σωστά ο κλωβός ασφαλείας, καθώς η σφύρα φεύγει με πολλή μεγάλη δύναμη από τα χέρια των αθλητών. Για το λόγο αυτό, σε πολλές ελάσσονες διοργανώσεις, το αγώνισμα της σφυροβολίας γίνεται σε κάποιο προπονητήριο έξω από το κύριο στάδιο ή γίνεται πρώτο στο πρόγραμμα, όταν δεν βρίσκονται άλλοι αθλητές στον αγωνιστικό χώρο.

Αθλητές και επιδόσεις

Η σφυροβολία είναι ένα αγώνισμα στο οποίο κυριαρχούν αθλητές από την Ανατολική Ευρώπη. Η Ουγγαρία και οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες έχουν μεγάλη παράδοση και έχουν αναδείξει τόσους σπουδαίους αθλητές, ώστε να θεωρούνται σχολές. Κατά καιρούς έχουν ξεχωρίσει σφυροβόλοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως όμως στις πρώτες Ολυμπιάδες και μέχρι τον Δευτέρο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις γυναίκες, αν και το αγώνισμα είναι σχετικά νέο, είναι παγιωμένη η κυριαρχία επίσης από Ανατολικοευρωπαίες, με την Κούβα να αποτελεί τη μόνη μη ευρωπαϊκή χώρα που οι αθλήτριές της πετυχαίνουν σταθερά διακρίσεις.

Αξιοσημείωτοι σφυροβόλοι

Άνδρες

Γυναίκες

Παγκόσμια ρεκόρ

Το παγκόσμιο ρεκόρ ανδρών ανήκει στον τότε Σοβιετικό Γιούρι Σέντιχ με 86,74 μέτρα. Το σημείωσε στις 30 Αυγούστου 1986, κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος στη Στουτγάρδη.^[3] Η Πολωνή Ανίτα Βλοντάρτσικ κατέχει το παγκόσμιο με 82,98 μέτρα και το ολυμπιακό ρεκόρ γυναικών με 82,29 μέτρα, επιδόσεις που πέτυχε το 2016.^[4]^[5]

Οι 10 καλύτεροι αθλητές όλων των εποχών

Κατάταξη	Επίδοση	Αθλητής	Ημερομηνία	Τόπος
1	86,74 μέτρα	Γιούρι Σέντιχ Σοβιετική Ένωση	30 Αυγούστου 1986	Στουτγκάρδη, Δυτική Γερμανία
2	86,04	Σεργκέι Λιτβίνοφ Σοβιετική Ένωση	30 Ιουλίου 1986	Δρέσδη, Ανατολική Γερμανία
3	84,90	Βαντίμ Ντεβγιατόφσκι Λευκορωσία	21 Ιουλίου 2005	Μινσκ, Λευκορωσία
4	84,86	Κόζι Μουροφούσι Ιαπωνία	29 Ιουνίου 2003	Πράγα, Τσεχία
5	84,62	Ιγκόρ Αστάπκοβιτς Λευκορωσία	6 Ιουλίου 1992	Σεβίλλη, Ισπανία
6	84,51	Ιβάν Τσιχάν Λευκορωσία	9 Ιουλίου 2008	Χρόντνα, Λευκορωσία
7	84,48	Ιγκόρ Νικούλιν Σοβιετική Ένωση	12 Ιουλίου 1990	Λωζάνη, Ελβετία
8	84,40	Γιούρι Ταμ Σοβιετική Ένωση	9 Σεπτεμβρίου 1984	Μπάνσκα Μπίστριτσα, Τσεχοσλοβακία
9	84,38	Ίθαν Κάτζμπεργκ Καναδάς	20 Ιουνίου 2024	Ναϊρόμπι, Κένυα
10	84,19	Άντριαν Άνους Ουγγαρία	10 Αυγούστου 2003	Σόμπατεϊ, Ουγγαρία

Πηγή: World Athletics

Οι 10 καλύτερες αθλήτριες όλων των εποχών

Κατάταξη	Επίδοση	Αθλήτρια	Ημερομηνία	Τόπος
1	82,98 μέτρα	Ανίτα Βουοντάρτσικ Πολωνία	28 Αυγούστου 2016	Βαρσοβία, Πολωνία
2	80,31	ΝτεΆνα Πράις ΗΠΑ	26 Ιουνίου 2021	Γιουτζίν, ΗΠΑ
3	80,16	Μπρουκ Άντερσεν ΗΠΑ	20 Μαΐου 2023	Τούσον, ΗΠΑ
4	79,42	Μπέτι Χάιντλερ Γερμανία	21 Μαΐου 2011	Χάλε, Γερμανία
5	78,62	Κάμριν Ρότζερς Καναδάς	26 Μαΐου 2023	Γουέστγουντ, ΗΠΑ
6	78,51	Τατιάνα Λισένκο Ρωσία	5 Ιουλίου 2012	Τσεμποκσάρι, Ρωσία
7	78,00	Τζάνι Κασαναβουάντ ΗΠΑ	21 Μαΐου 2022	Τούσον, ΗΠΑ
8	77,78	Γκουέν Μπέρι ΗΠΑ	8 Ιουνίου 2018	Χόζουφ, Πολωνία
9	77,68	Γουάνγκ Τσενγκ Κίνα	29 Μαρτίου 2014	Τσενγκτού, Κίνα
10	77,33	Τσανγκ Γουενσιού Κίνα	28 Σεπτεμβρίου 2014	Ίντσον, Νότια Κορέα

Πηγή: World Athletics

Ρεκόρ Ελλάδας

Τα αντίστοιχα πανελλήνια ρεκόρ ανήκουν στον Αλέξανδρο Παπαδημητρίου με 80,45 μέτρα στην Αθήνα και στην Στέλλα Παπαδοπούλου με 72,10 μέτρα, επίδοση που σημείωσε στις 20 Ιουλίου 2008 στη νικήτη Χαλκιδικής στο πλαίσιο της συνάντησης ρίψεων «Σιθώνεια».