Συντεταγμένες: 37°40′43.00″N 26°48′4.25″E / 37.6786111°N 26.8011806°E / 37.6786111; 26.8011806

Σπαθαραίοι
Μερικά άποψη των Σπαθαραίων
Σπαθαραίοι Σπαθαραίοι
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Βορείου Αιγαίου
Περιφερειακή Ενότητα	Σάμου
Δήμος	Ανατολικής Σάμου
Δημοτική Ενότητα	Πυθαγορείου
Γεωγραφία
Νομός	Σάμου
Υψόμετρο	585 μέτρα[1]
Πληθυσμός
Μόνιμος	156
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	831 04
Τηλ. κωδικός	22730
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Οι Σπαθαραίοι είναι ορεινό χωριό της Σάμου με πληθυσμό 236 κατοίκους (2011)^[2]. Διοικητικά ανήκει στην Δημοτική Ενότητα Πυθαγορείου του Δήμου Σάμου.

Το χωριό βρίσκεται στα νότια του νησιού σε υψόμετρο 582 μέτρων.

Οι Σπαθαραίοι είναι σχεδόν χτισμένοι στην κορυφή του βουνού "Μπουρνιάς" , έτσι που αν δεν έχει συννεφιά, μπορείς να βλέπεις το σύμπλεγμα των Φούρνων και την Ικαρία και Νοτιοανατολικά μέχρι την Πάτμο. Γι' αυτό και οι Σαμιώτες αποκαλούν το χωριό ως "το μπαλκόνι του Αιγαίου". Βρίσκονται σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από το χωριό Πύργος στο δρόμο προς το χωριό Παγώνδας, ενώ με αγροτικό δρόμο επικοινωνεί και με το χωριό Σκουραίϊκα.

Το χωριό είναι ονομαστό επίσης για την του γραφική πλατεία με το Γιασεμί (Δέντρο) και τον αιωνόβιο Πλάτανο, ενώ η Εκκλησία των Ταξιαρχών, δίπλα ακριβώς στην Πλατεία, είναι το κέντρο του Χωριού. Τα πανηγύρια για την Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) και για τον Πολιούχο Ταξάρχη Μιχαήλ (9 Νοεμβρίου) είναι ονομαστά. Επίσης στο χωριό την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς τελείται ακόμα και σήμερα το έθιμο του Καδή. Το Έθιμο του Καδή έχει την καταγωγή του στην ιστορία του νησιού και σχετίζεται με την επίσημη εδραίωση του Καδή στο νησί το 1617.Ο Καδής επισκεπτόμενος το νησί δυο φορές το χρόνο εισέπραττε τους φόρους αλλά και ασχολείτο και με την εκδίκαση διαφόρων ζητημάτων. Η διαφθορά, η αυστηρότητα και οι αυθαιρεσίες που διέπραττε τον έκαναν να είναι μισητός στους κατοίκους του νησιού.

Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία με σημαντικότερη καλλιέργεια την ελιά.

Στους Σπαθαραίους ανήκουν και οι νεώτεροι παραλιακοί οικισμοί Αβάντι, (Ζέφυρος), Απόστολος Παύλος ( Παύλου), Βεργή, Καλογερά, Κυργιάννη, Λιμνιωνάκι, Μετόχι, Συκιά και το νησάκι  Σαμιοπούλα.

Το όνομά του οφείλεται στον παπά Πέτρο Σπάθα που το πρωτοκατοίκησε και δημιούργησε το χωριό με τα 18 παιδιά του. Άλλη εκδοχή είναι ότι κατά τον επαν-εποικισμό του νησιού το κατοίκησαν έποικοι από το Σπαθάρι της Εύβοιας.^[3] Τέλος μια άλλη ακόμα εκδοχή συνδέει το χωριό με τους Σπαθάριους (λατινικά: Spatharii) της Βυζαντινής Αυλής. Η εκδοχή αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι λόγω της θέσης του το χωριό θα μπορούσε να είναι χώρος όπου θα εξορίζονταν οι Σπαθάριοι, όταν άλλαζε η φατρία που κυβερνούσε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά επίσης και στο ότι έχουν βρεθεί ευρήματα στην ευρύτερη περιοχή του χωριού (θέσεις "Καστρί & Παλιοεκκλησιές") και δικαιολογούν την ύπαρξη κατοίκων πριν τον επαν-εποικισμό.^[4]