Η προσφυγική κρίση της Ουκρανίας προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ξεκίνησε ταυτόχρονα με την εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου του 2022. Πάνω από τρία εκατομμύρια πρόσφυγες έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία (από τις 15 Μαρτίου 2022),[1] ενώ άγνωστος αριθμός ανθρώπων έχει εκτοπιστεί εντός της χώρας. Η εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων προκάλεσε τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τα επακόλουθά του, [2] και η πρώτη του είδους της στην Ευρώπη μετά τους Γιουγκοσλαβικούς Πολέμους στη δεκαετία του 1990. [3][4] Επίσης, είναι μια από τις μεγαλύτερες προσφυγικές κρίσεις στον κόσμο τον 21ο αιώνα, με το υψηλότερο ποσοστό ροής προσφύγων στον κόσμο.[5][6]
Ο επικεφαλής του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα χαρακτήρισε «φαινομενική» την ταχύτητα της φυγής των προσφύγων από την Ουκρανία και ισχυρίστηκε ότι ο αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων στην Ουκρανία είναι τόσο υψηλός όσο ο αριθμός που εγκαταλείπει τη χώρα.[7] Πριν από την εισβολή, ο πόλεμος στο Ντονμπάς είχε ήδη οδηγήσει σε μεγάλο αριθμό προσφύγων και εσωτερικά εκτοπισμένων από τότε που ξεκίνησε το 2014. [8][9]
Η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων του 2022 έχει περάσει απευθείας σε γειτονικές χώρες στα δυτικά της Ουκρανίας. Η Πολωνία έχει δεχθεί περισσότερους πρόσφυγες από την Ουκρανία από όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες μαζί.[1] Άλλες χώρες δυτικά της Ουκρανίας που έχουν δεχθεί πρόσφυγες είναι η Ρουμανία, η Μολδαβία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία.[10] Κάποιοι πρόσφυγες έχουν μετακινηθεί πιο δυτικά, αλλά οι παρατηρητές σημειώνουν ότι οι περισσότεροι από αυτούς είναι πιθανό να μείνουν σε γειτονικές χώρες επειδή «οι αγορές εργασίας, οι προσιτές πόλεις και η προϋπάρχουσα διασπορά Ουκρανών έχουν κάνει αυτές τις χώρες πιο ελκυστικές ως εναλλακτική λύση παραμονής για τους Ουκρανούς, απ' ότι στη δυτική Ευρώπη».[11]
Οι σιδηροδρομικές εταιρείες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες επέτρεψαν στους Ουκρανούς πρόσφυγες να ταξιδεύουν με δωρεάν εισιτήρια. Οι Ουκρανοί πολίτες μπορούν να ταξιδεύουν χωρίς βίζα σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες λόγω προηγούμενων συμφωνιών με άλλες χώρες και της συμφωνίας Σένγκεν. Παράλληλα, αρκετοί Ρώσοι που εναντιώνονται στην επιστράτευση ή γενικότερα στον πόλεμο έχουν επίσης εγκαταλείψει τη Ρωσία.
Αριθμοί
Χώρες που συνορεύουν με την Ουκρανία και έχουν δεχθεί περισσότερους από 10.000 Ουκρανούς πρόσφυγες σύμφωνα με στοιχεία στις 24 Μαρτίου 2022.[12]
Χώρα
Αριθμοί
Πολωνία
2,206,119
Ρουμανία
572,754
Μολδαβία
376,748
Ουγγαρία
336,701
Ρωσία
271,254
Σλοβακία
263,959
Άλλες χώρες που έχουν δεχθεί περισσότερους από 10.000 Ουκρανούς πρόσφυγες. Η κυβέρνηση ανέφερε στοιχεία.[σημ. 1]
Ο αριθμός των προσφύγων μπορεί να αλλάξει γρήγορα και συχνά είναι μόνο εκτιμήσεις. Οι μετακινήσεις από χώρα σε χώρα δεν καταγράφονται απαραίτητα επίσημα. Ωστόσο οι Ουκρανοί επιτρέπεται να ταξιδεύουν σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης χωρίς βίζα και ενδέχεται να τους επιτραπεί να παραμείνουν στη χώρα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, χωρίς ειδική άδεια λόγω της Συνθήκης Σένγκεν, καθώς μπορούν συχνά να ταξιδέψουν σε άλλες χώρες του Σένγκεν.
Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Συντονισμό Ανθρωπιστικών Υποθέσεων εκτίμησε στις 27 Φεβρουαρίου ότι σε δύο μήνες θα υπήρχαν 7,5 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι στην Ουκρανία, 12 εκατομμύρια άνθρωποι θα χρειαζόταν υγειονομική περίθαλψη και ο αριθμός των ανθρώπων που θα εγκαταλείψουν τον πόλεμο μπορεί να φτάσει συνολικά τα 4 εκατομμύρια.[26] Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δήλωσε ότι η κατάσταση ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.[27] Μέχρι τις 23 Μαρτίου 2022, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ο αριθμός των Ουκρανών προσφύγων που είχαν εγκαταλείψει τη χώρα ξεπέρασε τα 3,7 εκατομμύρια άτομα.[12]
Προσφυγικές ροές
Γειτονικές χώρες
Πολωνία
Ήδη από τις 15 Φεβρουαρίου, η Πολωνία περίμενε μια πιθανή ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η πολωνική κυβέρνηση ζήτησε από τις κοινότητες να προετοιμαστούν να υποδεχτούν έως και ένα εκατομμύριο πρόσφυγες. [28] Ωστόσο, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες έχουν περάσει τα σύνορα προς την Πολωνία.[29] Η Πολωνία μείωσε πολύ τις συνήθεις διατυπώσεις στα σύνορα,[30] και είπε ότι διάφορα έγγραφα ταυτοποίησης θα γίνονταν αποδεκτά.[31]
Κέντρα υποδοχής προσφύγων έχουν ανοίξει σε κάθε περιοχή της Πολωνίας.[32] Οι τοπικές αρχές παρέχουν δωρεάν διαμονή, τρόφιμα και άλλες απαραίτητες προμήθειες. [33] Επιπλέον, ένας τεράστιος αριθμός πολιτών και οργανώσεων προσφέρουν εθελοντικά βοήθεια, δωρεάν διαμονή καθώς και άλλες παροχές. [34] Οι ιστότοποι με πληροφορίες για τους πρόσφυγες είναι επίσης στα ουκρανικά.[35][36] Η κυβέρνηση προετοιμάζει νομικές αλλαγές που θα απλοποιήσουν την απασχόληση των Ουκρανών στην Πολωνία, δεδομένου ότι επί του παρόντος απαιτείται βίζα εργασίας καθώς οι Ουκρανοί είναι εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[37]
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ επισκέφθηκε το Πολωνο-Ουκρανικό συνοριακό πέρασμα στις 2 Μαρτίου και επαίνεσε τις πολωνικές προσπάθειες "να εγγυηθούν ασφαλείς διόδους για τους Ουκρανούς, για τους Ευρωπαίους πολίτες" και όσους προέρχονται από άλλες χώρες χωρίς καμία διάκριση.[38] Σε μια μεταγενέστερη συνέντευξη στη France Inter κατήγγειλε τους υποτιθέμενους ισχυρισμούς περί ρατσιστικής συμπεριφοράς από Ουκρανούς και Πολωνούς στρατιώτες ως «ρωσική προπαγάνδα» και μέρος του πολέμου παραπληροφόρησης της Ρωσίας.[39] Πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι οι περισσότεροι είναι πιθανό να παραμείνουν στην Πολωνία και σε άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.[40] Μέχρι τις 15 Μαρτίου 2022, περισσότεροι από 1,8 εκατομμύρια Ουκρανοί πρόσφυγες είχαν καταφύγει στην Πολωνία.[1]
Ρουμανία
Στις 15 Μαρτίου, η ρουμανική κυβέρνηση είχε αναφέρει ότι 467.703 Ουκρανοί εισήλθαν στη Ρουμανία[1] και περίπου 80.000 παρέμειναν στη χώρα. [εκκρεμεί παραπομπή] Ο υπουργός Άμυνας της Ρουμανίας Βασίλε Ντίντσου είχε ανακοινώσει στις 22 Φεβρουαρίου 2022 ότι η Ρουμανία θα μπορούσε να υποδεχθεί εώς και 500.000 πρόσφυγες εάν χρειαζόταν και δύο ημέρες αργότερα έφτασαν οι πρώτοι πρόσφυγες.[41] Ορισμένοι Ρουμάνοι που εργάζονταν είναι στην Ουκρανία είναι μεταξύ των προσφύγων που έχουν καταφύγει στη Ρουμανία.[42]
Ουγγαρία
Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής έως τις 15 Μαρτίου 2022, 272.943 πρόσφυγες από την Ουκρανία είχαν φτάσει στην Ουγγαρία.[1] Περίπου 21.000 Ουκρανοί επέστρεψαν πίσω στην Ουκρανία μέσω Ουγγαρίας και 313 άτομα ζήτησαν άσυλο στην Ουγγαρία, σύμφωνα με τις ουγγρικές αρχές.[εκκρεμεί παραπομπή] 500 άτομα από τρίτες χώρες έφτασαν με τρένο στη Βουδαπέστη και ζήτησαν βοήθεια από τις αρχές. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, αυτοί ήταν κυρίως φοιτητές ή μετανάστες εργάτες από την Ασία και την Αφρική που ζούσαν στην Ουκρανία.[43]
Σλοβακία
Από τις 8 Μαρτίου, η Σλοβακία είχε δεχθεί πάνω από 140.000 άτομα.[29][44] Μέχρι τις 15 Μαρτίου 2022, σχεδόν 220.977 Ουκρανοί πρόσφυγες είχαν καταφύγει στη Σλοβακία.[1]
Ρωσία
Μέχρι τις 15 Μαρτίου, 155.841 πρόσφυγες είχαν πάει στη Ρωσία.[45] Πριν από την εισβολή του 2022, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από την Ουκρανία είχαν καταφύγει στη Ρωσία μεταξύ 2014 και 2022. [46]
Μολδαβία
Η Μολδαβία ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών που υποδέχτηκαν πρόσφυγες από τις περιφέρειες της Οδησσού και της Βίνιτσα.[47] Επίσης οι αρχές της Μολδαβίας έχουν ενεργοποιήσει ένα κέντρο διαχείρισης κρίσεων για να διευκολύνουν τη στέγαση και την ανθρωπιστική βοήθεια για τους πρόσφυγες.[48] Μέχρι τις 15 Μαρτίου 2022, 344. 454 Ουκρανοί πρόσφυγες είχαν καταφύγει στη Μολδαβία.[1]
Άλλες ευρωπαϊκές χώρες
Βουλγαρία
Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής έως τις 5 Μαρτίου 2022, 25.000 πρόσφυγες που διέφυγαν από την Ουκρανία είχαν εισέλθει στη Βουλγαρία.[49] Στις 12 Μαρτίου, ανακοινώθηκε ότι σχεδόν 70.000 Ουκρανοί είχαν εισέλθει στη Βουλγαρία και περίπου 33.500 παρέμειναν, το ένα τρίτο των οποίων ήταν παιδιά.[50] Μέχρι τις 15 Μαρτίου, αυτοί οι αριθμοί είχαν αυξηθεί σε 78.000 και 37.000 αντίστοιχα.[51]
Γερμανία
Οι πρώτοι πρόσφυγες από την Ουκρανία έφτασαν στο Βρανδεμβούργο το βράδυ της 25ης Φεβρουαρίου 2022, το οποίο προετοιμάζεται για 10.000 άτομα. Άλλα κράτη έχουν δεσμευτεί για τη βοήθειά τους. Ο γερμανικός εθνικός σιδηρόδρομος επιτρέπει στους πρόσφυγες με ουκρανικό διαβατήριο ή ταυτότητα να ταξιδεύουν δωρεάν με τρένα μεγάλων αποστάσεων από την Πολωνία στη Γερμανία,[52]η Ένωση Γερμανικών Εταιρειών Μεταφορών αποφάσισε επίσης να ακυρώσει τις χρεώσεις για όλες τις μικρές αποστάσεις ταξίδια με λεωφορεία και τρένα για Ουκρανούς πρόσφυγες εντός της Γερμανίας.[53]
Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εσωτερικών και Κοινότητας, 37.786 πρόσφυγες πολέμου από την Ουκρανία είχαν εγγραφεί στη Γερμανία μέχρι το μεσημέρι της 6ης Μαρτίου 2022[54] και μέχρι τις 14 Μαρτίου ο αριθμός είχε φτάσει σχεδόν τις 147.000.[55]
Ελβετία
Είναι ήδη δυνατό για έναν Ουκρανό υπήκοο (με βιομετρικό διαβατήριο) να εισέλθει στην Ελβετία χωρίς βίζα. Η διάρκεια παραμονής είναι τρεις μήνες. Η υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας δήλωσε στις 28 Φεβρουαρίου ότι στο μέλλον θα είναι ευπρόσδεκτοι και πρόσφυγες χωρίς διαβατήρια. Η διαμονή δεν θα είναι πλέον χρονικά περιορισμένη. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τα καντόνια θα παράσχουν γρήγορα κατάλυμα σε 9.000 πρόσφυγες. Όλα τα πολιτικά κόμματα τάσσονται υπέρ της γρήγορης αποδοχής των Ουκρανών προσφύγων.[56]
Ελλάδα
Την 1η Μαρτίου, η ελληνική κυβέρνηση εξέταζε το ενδεχόμενο εκκένωσης των 100.000 Ελλήνων ομογενών από τη Μαριούπολη και τη γύρω περιοχή.[57] Μέχρι τις 11 Μαρτίου, περίπου 16.000 Ουκρανοί πρόσφυγες είχαν φτάσει στην Ελλάδα σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους. Οι περισσότεροι από αυτούς προέρχονταν από τη μεγάλη ελληνική ομογένεια της Ουκρανίας.[58]
Ηνωμένο Βασίλειο
Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε ότι οι Βρετανοί υπήκοοι και οι Ουκρανοί κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου θα επιτρέπεται να φέρουν μέλη της ευρύτερης οικογένειάς τους από την Ουκρανία.[59] Ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον δήλωσε ότι η χώρα θα μπορούσε να δεχθεί 200.000 Ουκρανούς πρόσφυγες.[59] Η Βρετανία είχε εκδώσει μόνο περίπου 1.000 βίζες έως τις 13 Μαρτίου και επικρίθηκε ότι έθετε πάρα πολλά γραφειοκρατικά εμπόδια στην είσοδο των προσφύγων στο Ηνωμένο Βασίλειο τόσο από διεθνείς όσο και από βρετανικές πηγές, και ότι χορηγούσε είσοδο μόνο σε πρόσφυγες που είχαν ήδη οικογένεια στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ισπανία
Η Ισπανία ανακοίνωσε ότι 100.000 Ουκρανοί πολίτες που ζουν ήδη στη χώρα θα νομιμοποιηθούν πλήρως.[60] Αυτό θα τους επέτρεπε να "εργάζονται νόμιμα, ώστε να έχουν πρόσβαση στις πολιτικές εκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικής πολιτικής", δήλωσε ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεζ.[60] Αρκετές άλλες αρχές από την τοπική έως την κεντρική διοίκηση δήλωσαν την προθυμία να δεχτούν περισσότερους Ουκρανούς πρόσφυγες.[61]
Ιταλία
Έως τις 9 Μαρτίου 2022, 23.872 Ουκρανοί πρόσφυγες είχαν φτάσει στην Ιταλία, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι, κυρίως μέσω των ιταλο-σλοβενικών συνόρων.[62] Μέχρι τις 12 Μαρτίου, τρεις ημέρες αργότερα, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε 34.851.[63] Στις 16 Μαρτίου, το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι ο αριθμός είχε αυξηθεί σε 44.008.[64]
Κύπρος
Μέχρι τις 9 Μαρτίου, περίπου 3.000 Ουκρανοί πρόσφυγες είχαν πετάξει στην Κύπρο από την επομένη της ρωσικής εισβολής, σύμφωνα με το κυπριακό υπουργείο Εσωτερικών και 19 από αυτούς είχαν ζητήσει άσυλο.[58]
Λετονία
Το υπουργείο Εσωτερικών της Λετονίας είχε ετοιμάσει ένα σχέδιο σε περίπτωση μεγάλης εισροής ανθρώπων από την Ουκρανία ήδη από τις 14 Φεβρουαρίου.[65] Στις 24 Φεβρουαρίου, η κυβέρνηση ενέκρινε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την υποδοχή και τη φιλοξενία περίπου 10.000 προσφύγων από την Ουκρανία.[66] Αρκετές μη κυβερνητικές οργανώσεις, δήμοι, σχολεία και άλλα ιδρύματα δεσμεύτηκαν επίσης να παρέχουν καταλύματα.[67]
Σουηδία
Από τις 11 Μαρτίου, οι αρχές είχαν καταγράψει 5.200 Ουκρανούς που εισήλθαν στη Σουηδία από την εισβολή της Ρωσίας. Λόγω των κανόνων χωρίς θεώρηση 90 ημερών σε όλη την ΕΕ για τους Ουκρανούς και των κανόνων εγγραφής στα σύνορα στη Σουηδία, έχει υπολογιστεί ότι ο πραγματικός αριθμός είναι σημαντικά υψηλότερος, πιθανώς περίπου 4.000 την ημέρα. Έχει προβλεφθεί ότι η Σουηδία πιθανότατα θα δεχτεί περίπου 76.000 πρόσφυγες από την Ουκρανία το πρώτο εξάμηνο του 2022.[68][69]
Τσεχική Δημοκρατία
Η Τσεχική Δημοκρατία παρέχει οικονομική, ανθρωπιστική και άλλου είδους βοήθεια στους Ουκρανούς πρόσφυγες, καθώς και κρατική στέγαση και εκπαίδευση στα παιδιά τους. Η Τσεχική Δημοκρατία είχε δεχθεί πάνω από 100.000 Ουκρανούς πρόσφυγες έως τις 7 Μαρτίου.[70] Από τις 10 Μαρτίου, η Τσεχική Δημοκρατία δέχθηκε περίπου 200.000 πρόσφυγες.[71]Καθώς η χώρα πλησιάζει στην επίτευξη της μέγιστης χωρητικότητας στέγασης για άτομα που φεύγουν από τη σύγκρουση, η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο κατασκευής στρατοπέδων προσφύγων.[72][73]
Σημειώσεις
↑Λόγω της ελεύθερης κυκλοφορίας χωρίς συνοριακούς ελέγχους εντός της Συνθήκης Σένγκεν, οι πρόσφυγες ενδέχεται να καταμετρηθούν περισσότερες από μία φορές. Για παράδειγμα, ένας πρόσφυγας μπορεί να εισέλθει στην Πολωνία από την Ουκρανία και να καταγραφεί ότι μπήκε στην Πολωνία, μετά να πάει στη Γερμανία και να καταγραφεί ξανά. Έτσι, η πλειονότητα των παρακάτω θα έχει εγκαταλείψει την Ουκρανία από μία από τις χώρες που συνορεύουν με την Ουκρανία που αναφέρονται στον παραπάνω πίνακα.
↑Italian Government (24 Μαρτίου 2022). «67.885 i profughi arrivati finora dall'Ucraina in Italia» [The refugees that so far reached Italy from Ukraine are 67,885]. Ministry of the Interior of Italy (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2022. To date, 65,439 refugees from Ukraine have arrived in Italy from the border: 33,591 women, 5,910 men and 25,938 minors. Rome, Milan, Naples and Bologna are confirmed as the main destination cities. To this we must add the 2,446 refugees who arrived by train at the border from 10 to 23 March, for a total of 67,885 people. Compared to yesterday, the increase is of 2,535 admissions to the country.