PROFILPELAJAR.COM

Ναός Αγίου Γεωργίου
Είδος	εκκλησία
Διοικητική υπαγωγή	Χαϊδάρι
Χώρα	Ελλάδα
	δεδομένα (π)

Ο μικρός Ναός Αγίου Γεωργίου βρίσκεται γύρω στα 1,1 χλμ. βορειοανατολικά του Λόφου Προφήτη Ηλία και 0,5 χλμ. βορειοδυτικά του πύργου Παλατάκι. Πρόκειται για μονόχωρη εκκλησία, σε ρυθμό βασιλικής, διαστάσεων 4,5x10,4 μ., με κεραμοσκεπή, νάρθηκα και ημικυκλική αψίδα ιερού. Ο ναΐσκος είναι γνωστός κυρίως για τις τοιχογραφίες που φιλοτέχνησε ο Νικηφόρος Λύτρας, πιθανόν με τη βοήθεια του Νικόλαου Γύζη, κατά τη δεκαετία του 1850. Τότε το εκκλησάκι ανήκε στο κτήμα Χαϊδάρι, το οποίο βρισκόταν στην κατοχή του φιλότεχνου Τήνιου Νικόλαου Νάζου. Ο Νικόλαος Νάζος διέμενε στον Πύργο Παλατάκι και φιλοξενούσε στον ξενώνα του κτήματος, στο γνωστό Κτίριο Νικολάου Γύζη, τους παραπάνω ζωγράφους.

Τοιχογραφίες

Η ίδρυση του ναΐσκου του Αγίου Γεωργίου ανάγεται στα μεταβυζαντινά χρόνια, όπως μαρτυρεί η τοιχογραφία που σώζεται στο ιερό, στην κόγχη της πρόθεσης, με την παράσταση της Άκρας Ταπείνωσης, η οποία τοποθετείται στον 16ο αιώνα. Πολλαπλά μέρη του ναού τοιχογραφήθηκαν κατά το β' ήμισυ της δεκαετίας του 19ου αιώνα. Στον Λύτρα αποδίδονται με βεβαιότητα οι παραστάσεις του Αποκεφαλισμού του Ιωάννου του Προδρόμου (ύψος: 1,2 μ. και πλάτος 0,9 μ.) και του Έφιππου Αγίου Γεωργίου να σκοτώνει τον δράκοντα (ύψος: 1,18 μ. και πλάτος 0,92 μ.). Οι δύο παραστάσεις βρίσκονται στον νότιο και τον βόρειο τοίχο της εκκλησίας αντιστοίχως, σε εξαιρετικά αποσπασματική κατάσταση εξαιτίας των πολλαπλών επιχρωματισμών και της φθοράς του χρόνου. Στην παράσταση του Αποκεφαλισμού διακρίνεται μια καλά ισορροπημένη σύνθεση με τον Ιωάννη να γονατίζει στο κέντρο και τον Ρωμαίο δήμιο να στέκεται στα δεξιά. Η σύνθεση συμπληρώνεται στα αριστερά από δύο γυναικείες μορφές, τη Σαλώμη και μία θεραπαινίδα της. Οι μορφές είναι πλασμένες δυνατά και τα χρώματα πλούσια και ζεστά. Σώζονται ίχνη κόκκινων, ωχρών και καφετιών. Ανάλογα είναι τα χαρακτηριστικά της παράστασης του αγίου Γεωργίου, που σώζεται ελάχιστα. Η δυναμική κίνηση του αγίου, που κατατροπώνει τον δράκοντα στο κάτω μέρος της σκηνής, υπογραμμίζεται από τον πορφυρό μανδύα που ανεμίζει πίσω του, αιχμαλωτίζοντας το βλέμμα του θεατή.

Στο κτιστό τέμπλο του ναού, εκατέρωθεν της Ωραίας Πύλης, υπάρχουν οι παραστάσεις του Χριστού (ύψος: 1,18 μ. και πλάτος 0,4 μ.) της Θεοτόκου με το Θείο Βρέφος (ύψος: 1,2 μ. και πλάτος 0,4 μ.) και της Αγίας Παρασκευής (ύψος: 1,2 μ. και πλάτος 0,42 μ.). Και οι τρεις μορφές εικονίζονται ιστάμενες. Η ιδιαίτερα κακή διατήρησή τους εμποδίζει τη λεπτομερή περιγραφή τους, καθώς και την ταύτιση του καλλιτέχνη που τις φιλοτέχνησε. Η πιο καλοδιατηρημένη μορφή είναι αυτή της Αγίας Παρασκευής, που βρίσκεται στα νότια της Ωραίας Πύλης, στα δεξιά της εικόνας του Χριστού. Είναι πιθανό ότι και οι τοιχογραφίες του τέμπλου ζωγραφίστηκαν από τον Νικηφόρο Λύτρα. Επίσης, έχει προταθεί ότι οι τοιχογραφίες αυτές είναι προϊόν συνεργασίας του Λύτρα με τον Τήνιο ζωγράφο Νικόλαο Γύζη. Πάντως, η συμμετοχή του Γύζη στην αγιογράφηση του Αγίου Γεωργίου προκύπτει από αναφορές του ζωγράφου στην αλληλογραφία του και άλλες φιλολογικές πηγές.

Στους Λύτρα και Γύζη θα πρέπει πιθανόν να αποδοθεί και η παράσταση της Πλατυτέρας που κοσμεί την κόγχη του ιερού (μέγιστο πλάτος: 1,6 μ. και ύψος: 1,25 μ.). Πρόκειται για την πλέον καλοδιατηρημένη από τις τοιχογραφίες. Η Παναγία εικονίζεται με τον μικρό Χριστό καθισμένο στα πόδια της και τα χέρια ανοικτά, σε χειρονομία δέησης. Φορά πορφυρό μανδύα με πλούσιες πτυχώσεις. Οι μορφές διαθέτουν σωματική ουσία και πλαστικότητα, ενώ τα καλοπλασμένα πρόσωπα της Παναγίας και του Χριστού αποπνέουν ήρεμη αυστηρότητα.

Κλείνοντας την περιγραφή των τοιχογραφιών του Αγίου Γεωργίου αναφέρουμε κεφαλή μικρού αγγέλου σε ημικυκλικό τόξο που επιστέφει το τέμπλο. Και εδώ ο καλλιτέχνης δεν έχει ταυτιστεί. Βέβαια, η τεχνοτροπική ομοιότητα που παρουσιάζει με τις υπόλοιπες εικόνες του τέμπλου μας οδηγεί στην υπόθεση ότι και αυτή φιλοτεχνήθηκε από τους Γύζη και Λύτρα. Ο Γεώργιος Δροσίνης αναφέρει ότι στο εκκλησάκι υπήρχαν και οι δύο άγγελοι της Παναγίας Σιξτίνας του Ραφαήλ με τα χαρακτηριστικά των δύο παιδιών του Νικόλαου Νάζου.