Μεγαπυρκαγιά

Τεράστιο ενεργό μέτωπο πυρκαγιάς (πυρκαγιά Ζάκα, 2007) στη δεύτερη ισχυρότερη μεγαπυρκαγιά που έχει καταγραφεί στην Καλιφόρνια.
Μέτωπο αρκετών χλμ. της μεγαπυρκαγιάς το Σεπτέμβριο 2020 στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.
Εξάπλωση πύρινης φλόγας τεράστιων διαστάσεων (Day Fire) σε μεγαπυρκαγιά στις ΗΠΑ.

Μεγαπυρκαγιά (αγγλ. Megafire) είναι μια μεγάλου μεγέθους και δριμύτητας πυρκαγιά, που καταστρέφει μια πολύ μεγάλη έκταση.[1] Χαρακτηρίζεται από την υψηλότατη ένταση, το μέγεθος, τη διάρκεια και την ανεξέλεγκτη διάστασή της και κατακαίει τα πάντα στο πέρασμά της αφήνοντας δυστοπικά τοπία ως αποτέλεσμα.[2][3][4]

Δεν υπάρχει συγκεκριμένος επιστημονικός ορισμός και ο επακριβής προσδιορισμός της μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ήπειρο. Στην Ευρώπη, μεγαπυρκαγιές χαρακτηρίζονται εκείνες που εκδηλώνονται αρχικά σε έκταση >10.000 στέμματα, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και αλλού, ενδέχεται να ταξινομηθούν ως τέτοιες ξεκινώντας από τα 10.000 εκτάρια (>100.000 στρέμματα). Ένα άλλο μέγεθος που χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ είναι τα 100.000 έικρ (>404.680 στρέμματα).[5]

Μελέτη της ΝΑΣΑ επεκτείνει τον ορισμό της μεγαπυρκαγιάς συμπεριλαμβάνοντας και τους εξής παράγοντες: «Μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και σχεδόν ενός αιώνα απουσίας μεγάλων πυρκαγιών, οι δασικές πυρκαγιές έχουν γίνει πιο συχνές και πιο δριμείς και τεράστιες σε μέγεθος, σε θερμικά φορτία, σε ορμή και πολυπλοκότητα συμπεριφοράς, και σε οξύτατη ανθεκτικότητα στην κατάσβεσή των. Αυτές οι πυρκαγιές αναφέρονται συνήθως ως μεγαπυρκαγιές και βρίσκονται -ιστορικά- στην απαρχή της κλιματικής κρίσης».[6] Σχεδόν όλες (96%) από τις 500 πιο καταστροφικές πυρκαγιές, τη δεκαετία 2010-2020, έχουν συμβεί σε περιόδους ασυνήθιστα υψηλού καύσωνα ή/και παρατεταμένης, δριμείας ξηρασίας.[7]

Μόνο το 3% όλων των πυρκαγιών φθάνουν σε επίπεδο μεγαπυρκαγιάς. Ωστόσο, οι καταστροφικές αυτές πυρκαγιές ευθύνονται για περισσότερο από το 50% των καμένων εκτάσεων στον πλανήτη. Ο αριθμός των μεγαπυρκαγιών αυξάνεται κάθε χρόνο πάρα πολύ.[8] Εμφανίζονται τυπικά και στις έξι ηπείρους του πλανήτη μας, συμπεριλαμβανομένων και των περιοχών κοντά στον Αρκτικό κύκλο, κυριαρχούν ωστόσο στη Σιβηρία και τις δυτικές περιοχές της βόρειας Αμερικής.[9]

Τα τελευταία χρόνια, ορισμένες μεγαπυρκαγιές έχουν κατακάψει πάνω από 1.000.000 στρέμματα γης και γι' αυτό ονομάστηκαν γιγάντιες πυρκαγιές (αγγλ. gigafires). Ορισμένες από αυτές που συνέβησαν είναι η πυρκαγιά στο Γιέλοουστοουν στη Μοντάνα και το Άινταχο, οι οποίες εξαφάνισαν 1,58 εκ. στρέμματα γης το 1988. Το Σύμπλεγμα πυρκαγιών του Τέιλορ στην Αλάσκα που κατέκαψε 1,3 εκ. στρέμματα το 2004, όπως επίσης και οι πυρκαγιές -με ζημιές στα 1,5 εκ. στρέμματα- στη Βικτώρια και τη Νέα Νότια Ουαλία της Αυστραλίας (2020), καθώς και το Σύμπλεγμα πυρκαγιών του Αυγούστου (August Complex fire) στην Καλιφόρνια το 2020.[10]

Πορεία εξέλιξης

Αυτές οι πυρκαγιές σχηματίζουν νέφη πυροσωρείτη (αγγλ. pyrocumulus)[11] από τις αναθυμιάσεις και την ατελή καύση της βιομάζας, νέφη που ονομάζονται επίσης "δράκοι που αναπνέουν φωτιά". Αντίστοιχα τέτοια νέφη δημιουργούνται κατά την ηφαιστειακή έκρηξη. Σπάνια μπορεί να εξελιχθούν σε καταιγιδοφόρα και μπορεί να προκαλούν καταιγίδες οι οποίες συχνά φέρνουν βροχή αλλά με ισχυρές αστραπές, που μπορούν εκ νέου να προκαλέσουν νέες πυρκαγιές. Αυτές οι τεράστιες πυρκαγιές (μεγαπυρκαγιές) είναι τόσο έντονες, που δημιουργούν το δικό τους καιρό, τοπικά σε μία περιοχή.[9]

Συγχωνεύσεις μικρότερων πυρκαγιών μπορούν να δημιουργήσουν μία μεγαπυρκαγιά, όπως πολλαπλές πυρκαγιές κατά τη διάρκεια της μεγαπυρκαγιάς (περιόδου 2019-2020) στην Αυστραλία, όπου σημειώθηκαν πολλαπλές περιπτώσεις μικρών πυρκαγιών που ενώθηκαν τελικά σε μια γιγαντιαία πυρκαγιά που προξένησε τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή.[12]

Αίτια

Γενικά, μία μεγαπυρκαγιά μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως:

  • υψηλές θερμοκρασίες
  • ξηρασία
  • ανθρωπογενείς παράγοντες
  • κακή υγεία των δασών.[7][8]

Ιστορικό

Οι μεγαπυρκαγιές έχουν επηρεάσει πολλές περιοχές σε όλη τη Γη, όπως την Αμαζονία, την Καλιφόρνια, την Αυστραλία, τη Σιβηρία,[9] τη Γροιλανδία,[13] λεκάνη της Μεσογείου [14] και το Κονγκό.[15]

Τον Νοέμβριο του 2018, η Camp Fire, μία καταστροφική μεγαπυρκαγιά στην Καλιφόρνια, σκόρπισε το θάνατο σε 85 ανθρώπους και ρήμαξε 600.000 στρέμματα.[16]

Στις αρχές του 2019, στη λεκάνη της Μεσογείου, οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο από τέτοιου τύπου πυρκαγιές περιλάμβαναν την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Τουρκία και την Ελλάδα.[14]

Στο τέλος του 2019, η Βραζιλία, το Κονγκό, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής είχαν υποστεί τεράστιες πυρκαγιές (μεγαπυρκαγιές) σε κλίμακα που χαρακτηρίστηκε ως "άνευ προηγουμένου".[7]

Στην Αυστραλία, κατά τη διάρκεια της περιόδου των πυρκαγιών 2019–2020, ξέσπασαν πολυάριθμες μεγαπυρκαγιές, που ενοποιήθηκαν εν τέλει σε μία καταστροφική πυρκαγιά -υπέρτατου μεγέθους- που εξαφάνισε και κατέκαυσε 15.000.000 στρέμματα γης, η πιο γνωστή γιγάντια μεγαπυρκαγιά που έχει γίνει ποτέ.[17]

Το Σύμπλεγμα πυρκαγιών του Αυγούστου στη βόρεια Καλιφόρνια κατέστρεψε περισσότερα από το ένα εκατομμύριο στρέμματα κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου του 2020.

Τον Ιούλιο του 2021, η μεγαπυρκαγιά Bootleg στο Όρεγκον δεν περιορίστηκε ούτε με χημικές επιβραδυντικές ενώσεις που έθεσαν σε ισχύ οι πυροσβέστες. Υπήρξε τόσο δριμεία, που άλλαξε και τον τοπικό καιρό.[18]

Το καλοκαίρι του 2021, μεγαπυρκαγιές υπήρξαν και στην Ελλάδα, κυρίως η καταστροφικότερη όλων των εποχών για τη χώρα στη νήσο Εύβοια, με καταστροφές >500.000 στρεμμάτων δάσους χαλεπίου και τραχείας πεύκης.[19][20]

Παραπομπές

  1. ↑ «Μεγαπυρκαγιές: Ο όλεθρος που φέρνει η κλιματική αλλαγή - Ο κίνδυνος στην Ελλάδα». in.gr. 13 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2021. 
  2. ↑ https://www.in.gr/2021/08/13/b-science/perivallon-b-science/megapyrkagies-poios-einai-o-pyrinos-efialtis-pou-genna-klimatiki-allagi/
  3. ↑ http://www.fria.gr/CMT/downloads/File/Xanthopoulos-Prolipsi%20Pyrkagion%20kai%20kaysimi%20yli.pdf
  4. ↑ https://www.tanea.gr/2012/08/22/greece/ksirasia-kai-anemoi-eferan-megapyrkagia/
  5. ↑ Kaur, Harmeet (6 Οκτωβρίου 2020). «California fire is now a 'gigafire,' a rare designation for a blaze that burns at least a million acres». CNN. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2020. 
  6. ↑ Joelle Zask (22 Αυγούστου 2019). Quand la forêt brûle: Penser la nouvelle catastrophe écologique (στα french). Premier Parallèle. ISBN 9782850610059. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 «Les "mégafeux" sont-ils la nouvelle norme ?». United Nations Environment Programme. 10 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2020. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «Les mégafeux vont devenir de plus en plus courants» (στα French). Science & Life. 22 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2020. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 «Amazonie, Californie, Sibérie et Australie : que sont ces mégafeux qui dévastent les forêts du monde ?» (στα French). France Inter. 8 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2020. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  10. ↑ Kaur, Harmeet (6 Οκτωβρίου 2020). «California fire is now a 'gigafire,' a rare designation for a blaze that burns at least a million acres». CNN. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2020. 
  11. ↑ «Pyrocumulus: Τι είναι το σύννεφο που προκλήθηκε από τους καπνούς στο Σέιχ Σου». ProtoThema. 13 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2021. 
  12. ↑ «Australie : plusieurs incendies fusionnent en un "mégafeu" au nord de Sydney» (στα French). franceinfo. 6 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2020. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  13. ↑ Lindgaard, Jade. «Les mégafeux, une catastrophe mondiale et totale». Mediapart (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2020. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Science-et-vie.com (22 Φεβρουαρίου 2019). «Les mégafeux vont devenir de plus en plus courants - Science & Vie». www.science-et-vie.com (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2020. 
  15. ↑ Environment, U. N. (10 Ιανουαρίου 2020). «Les "mégafeux" sont-ils la nouvelle norme ?». UN Environment (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2020. 
  16. ↑ Andrew Hay (14 Νοεμβρίου 2018). «Deadly 'megafires' the new normal in California». Reuters. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2020. 
  17. ↑ «Enormous 'Megafire' In Australia Engulfs 1.5 Million Acres». NPR. 10 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2020. 
  18. ↑ Fountain, Henry (2021-07-19). «How Bad Is the Bootleg Fire? It’s Generating Its Own Weather.» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2021/07/19/climate/bootleg-wildfire-weather.html. Ανακτήθηκε στις 2021-07-20. 
  19. ↑ «Φωτιά στην Εύβοια: Δείτε φωτογραφία - Πάνω από 500.000 τα καμένα στρέμματα». ProtoThema. 12 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2021. 
  20. ↑ Book, The (11 Αυγούστου 2021). «Η πιο καταστροφική φωτιά όλων των εποχών στην Ελλάδα η πυρκαγιά στην Εύβοια - ΤΑ ΝΕΑ». ΤΑ ΝΕΑ. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι