Ο Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας ή Μάλκολμ ο Μέγας (Malcolm III of Scotland, 1031 - 13 Νοεμβρίου1093) βασιλιάς της Σκωτίας (1058 - 1093) ήταν μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του Ντάνκαν Α΄ της Σκωτίας.[1][2] Η μακρόχρονη βασιλεία του Μάλκολμ 35 ετών ήταν η έναρξη της Σκώτο - Νορμανδικής εποχής. Το βασίλειο του Μάλκολμ δεν περιείχε ολόκληρη τη σύγχρονη Σκωτία, στα βόρεια και δυτικά κατοικούσαν Σκανδιναβοί και Γαέλοι, οι περιοχές που είχε στην κυριαρχία του ο βασιλιάς δεν επεκτάθηκαν μέχρι τον 12ο αιώνα πέρα από τα όρια του Μάλκολμ Β΄. Ο Μάλκολμ Γ΄ έκανε μια σειρά από πολέμους με την Αγγλία με στόχο την κατάκτηση της κομητείας της Νορθουμβρίας αλλά οι πόλεμοι δεν έφεραν καμιά επέκταση του βασιλείου στα νότια. Το βασικότερο κατόρθωμα του Μάλκολμ Γ΄ είναι ότι πέτυχε να εγκαταστήσει τη δυναστεία του στη Σκωτία πολλά χρόνια.[3] Ο ρόλος του σαν γενάρχης της δυναστείας οφείλεται περισσότερο σε προπαγάνδα του μικρότερου γιου του Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας και των απογόνων του.[4] Η δεύτερη σύζυγος του Μάλκολμ Γ΄ Αγία Μαργαρίτα της Σκωτίας είναι Σκωτσέζα Αγία. Ο Μάλκολμ Γ΄ δεν έμεινε γνωστός για την πίστη του, πέρα από την ίδρυση του αβαείου του Ντανφέρμλιν στο Φάιφ δεν έκανε μεγάλες θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις.
Παιδική ηλικία
Ο πατέρας του Μάλκολμ Γ΄ έγινε βασιλιάς στα τέλη του 1034 με τον θάνατο του από μητέρα παππού του και προπάππου του ίδιου του Μάλκολμ Γ΄ Μάλκολμ Β΄ της Σκωτίας σε ηλικία 80 ετών. Ο Ιωάννης του Φορντάν που οι πληροφορίες του είναι η αυθεντική πηγή για το έργο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Μάκβεθ αναφέρει ότι η μητέρα του Μάλκολμ ήταν ανιψιά του Σιούαρντ, κόμη της Νορθουμβρίας.[5][6] Ένα βασιλικό γενεαλογικό δέντρο καταγράφει το Γαλατικό της όνομα Σαθέν.[7] Άλλες πηγές σημειώνουν ότι δεν ταιριάζουν οι ημερομηνίες με την ηλικία της και μάλλον ήταν ήταν η αδελφή του Σιούαρντ Σιβύλλα που μεταφράζεται στα Κέλτικα με το όνομα Σαθέν.
Η βασιλεία του Ντάνκαν Α΄ δεν ήταν επιτυχής, σκοτώθηκε σε μάχη στις 15 Αυγούστου 1040 από τους άντρες του Μόρεϊ υπό την ηγεσία του Μάκβεθ. Ο Ντάνκαν ήταν νέος όταν πέθανε, ο Μάλκολμ Γ΄ και ο αδελφός του Ντόναλντ Γ΄ της Σκωτίας ήταν ακόμα μικρά παιδιά.[8] Η οικογένεια του Μάλκολμ προσπάθησε να ανατρέψει τον Μάκβεθ (1045) αλλά ο παππούς του Μάλκολμ Κρίναν του Ντανκέλντ σκοτώθηκε στην προσπάθεια.[9]
Μετά τον θάνατο του Ντάνκαν Α΄ οι δυο μικροί του γιοι μεταφέρθηκαν μακριά από τη χώρα για ασφάλεια, ο Μάλκολμ απεστάλη στην Αγγλία και ο μικρότερος αδελφός του Ντόναλντ στις Εβρίδες.[10][11] Ο Ιωάννης του Φορντάν παρέχει την πληροφορία ότι ο Μάλκολμ Γ΄ πέρασε τα 17 χρόνια της εξορίας του στην αυλή του Εδουάρδου του Ομολογητή.[12][13] Η σημερινή βασιλική οικογένεια της Αγγλίας έλκει την καταγωγή της στην κόρη του Μάλκολμ Γ΄ Ματθίλδη. Μια άλλη πηγή γράφει ότι η μητέρα του Μάλκολμ πήρε μαζί της τους γιους της στην εξορία στην αυλή του Θόρφιν Σίγκουρντσον, κόμη των Ορκάδων έναν εχθρό της οικογένειας του Μάλκολμ και πιθανότατα ευγενή του Ντάνκαν.[14]
Άνοδος στον θρόνο
Ο Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας - έργο αγνώστου καλλιτέχνη (18ος αιώνα)
Μια Αγγλική επίθεση (1054) με τον Σιούαρντ, κόμη της Νοθουμβρίας είχε στόχο την ενθρόνιση ενός Μέιλ Κολουίμ, γιο του βασιλιά της Κάμπριας, ο Μέιλ Κολουίμ πιθανότατα ήταν ο μετέπειτα Μάλκολμ Γ΄.[15] Η πρόταση ανήκει σε χρονικά του Σκωτσέζου Ιωάννη του Φορντάν τον 14ο αιώνα όπως επίσης και σε προηγούμενες πηγές του Γουλιέλμου του Μαλμέσμπουρι.[16] Ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι γράφει ότι ο Μάκβεθ σκοτώθηκε σε μάχη από τον Σιούαρντ αλλά είναι γνωστό ότι έζησε δυο χρόνια περισσότερο από τον Σιούαρντ.[17] Ο ιστορικός Άρτσι Ντάνκαν (1926 - 2017) με βάση το Αγγλοσαξωνικό χρονικό καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Μέιλ Κολουίμ της πηγής δεν ταυτίζεται με τον Μάλκολμ Γ΄ (2002).[18] Η πρόταση του Ντάνκαν βρήκε υποστήριξη από πολλούς μετέπειτα ιστορικούς όπως ο Ρίτσαρντ Οράμ (γεν. 1960), ο Ντάουβίτ Μπράυν (γεν. 1961) και ο Άλεξ Γουλφ (γεν. 1963).[19] Υπάρχει η πρόταση ότι ο Μέιλ Κολουίμ μπορεί να ήταν γιος του Όουεν Φοέλ, Βρετανού βασιλιά της Στραθκλάιντ πιθανότατα με τον Μάλκολμ Β΄ της Σκωτίας.[20][21]
Σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς ο Μάκβεθ δολοφονήθηκε στις 15 Αυγούστου 1057 στο Άμπερντίνσαϊρ από τα χέρια του Μάλκολμ.[22][23] Διάδοχος του Μάκβεθ ήταν ο θετός γιος του Λούλαχ της Σκωτίας που στέφθηκε στη Σκον στις 8 Σεπτεμβρίου 1057, ο Λούλαχ σκοτώθηκε από τον Μάλκολμ με προδοσία στις 23 Απριλίου 1058 κοντά στο Χάντλι.[24] Ακολούθησε η στέψη του Μάλκολμ Γ΄, σύμφωνα με τον Ιωάννη του Φορντάν η στέψη έγινε στις 25 Απριλίου 1058.[25]
Μια από τις πρώτες πράξεις του Μάλκολμ Γ΄ σύμφωνα με τον Όρντερικ Βιτάλις ήταν το ταξίδι στην αυλή του Εδουάρδου του Ομολογητή για να τακτοποιήσει τον γάμο του με την ανιψιά του Εδουάρδου Μαργαρίτα που είχε φτάσει στην Αγγλία από την Ουγγαρία δυο χρόνια πριν.[26] Η συμφωνία για τον γάμο έγινε (1059) αλλά δεν διατηρήθηκε λόγω της Σκωτσέζικης επίθεσης στη Νορθουμβρία όταν λεηλατήθηκε το Λίντισφαρν.[27] Οι επιδρομές του Μάλκολμ στη Νορθουμβρία σχετίζονται με το αμφισβητούμενο βασίλειο της Κάμπρια που δημιουργήθηκε από τον κόμη Σιούαρντ (1054) και ήταν υπό τον έλεγχο του Μάλκολμ από το 1070.[28]
Πρώτος γάμος με την Ίνγκεμποργκ
Τα Σάγκας των Ορκάδων αναφέρουν ότι ο Μάλκολμ Γ΄ παντρεύτηκε στον πρώτο του γάμο τη χήρα του Θόρφιν Σίγκουρντσον Ίνγκεμποργκ Φίνσντοτιρ μια κόρη του Φινν Άρνεσον.[29] Η Ίνγκεμποργκ πέθανε λίγο πριν από το 1070 αλλά το πιθανότερο είναι ότι πέθανε πολύ νωρίτερα γύρω στο 1058. Τα Σάγκας των Ορκάδων καταγράφουν ότι είχαν τουλάχιστον έναν γιο τον Ντάνκαν Β΄ της Σκωτίας που έγινε στη συνέχεια βασιλιάς.[30] Μερικοί μεσαιωνικοί χρονικογράφοι ακολουθούν την άποψη του Γουλιέλμου του Μαλμέσμπουρι σύμφωνα με την οποία ήταν νόθος αλλά ο ισχυρισμός μάλλον ήταν προπαγάνδα με σκοπό να τονίσει τα μεγαλύτερα κληρονομικά δικαιώματα του Μάλκολμ Γ΄ με τη δεύτερη σύζυγο του Μαργαρίτα.[31] Τα Σάγκας των Ορκάδων αναφέρουν επιπλέον τον θάνατο ενός γιου του Μάλκολμ με το όνομα Ντόμναλλ, πιθανότατα ήταν άλλος ένας γιος του Μάλκολμ Γ΄ με την πρώτη του σύζυγο Ίνγκεμποργκ.[32]
Ο γάμος του Μάλκολμ με την Ίνγκεμποργκ έφερε την ειρήνη στα δυτικά και βόρεια. Ο Σνόρρι Στούρλουσον γράφει ότι ο πατέρας της Φιν ήταν σύμβουλος του Χάραλντ Γ΄ της Νορβηγίας και όταν έπεσε από την εμπιστοσύνη του έγινε σύμβουλος του Σβεν Β΄ της Δανίας.[33] Ο Μάλκολμ είχε ειρηνικές σχέσεις με τον κόμη των Ορκάδων που βασίλευσε μαζί με τους θετούς γιους του Πολ και Έρλεντ Θόρφινσον. Τα Σάγκας των Ορκάδων αναφέρουν πολέμους με τη Νορβηγία αλλά σχετίζονται με τον Μάγκνους Γ΄ της Νορβηγίας που έγινε βασιλιάς της Νορβηγίας τη χρονιά του θανάτου του Μάλκολμ (1093).[34]
Συμμαχία με τον Έντγκαρ Έθελινγκ
Ο Μάλκολμ Γ΄ και η Μαργαρίτα σε σκιτσογραφία του 16ου αιώνα
Οι εξόριστοι επέστρεψαν στην Αγγλία και ενώθηκαν σε μια επανάσταση στον βορά. Ο Γκόσπατρικ και ο γιος του Σιούαρντ Γουάλδοφ υποτάχθηκαν στα τέλη της χρονιάς αλλά η άφιξη στρατού από τη Δανία με τον βασιλιά Σβεν Έστριντσον απείλησε σοβαρά την εξουσία του Γουλιέλμου του Κατακτητή. Ο Μάλκολμ Γ΄ αποφάσισε να προχωρήσει σε πόλεμο βάδισε με τον στρατό του προς την Κάμπρια, πέρασε τα Πένινα όρη, λεηλάτησε το Τισντέλ, το Κλίβελαντ και έφτασε μέχρι το Ουέρμουτ. Ο Σκωτσέζος βασιλιάς προσκάλεσε τον Έντγκαρ και την οικογένεια του να έρθουν μαζί του αλλά το αρνήθηκαν, μετά την άφιξη του στρατού του Σβεν Β΄ ο Μάλκολμ επέστρεψε στην πατρίδα του.
Δεύτερος γάμος με τη Μαργαρίτα της Σκωτίας
Ο Γουλιέλμος σε απάντηση έστειλε τον Γκοσπατρίκ να επιτεθεί στη Σκωτία μέσω της Κάμπριας, ο Μάλκολμ λεηλάτησε τις ακτές της Νορθουμβρίας που είχαν εγκατασταθεί οι δυνάμεις του Γκόσπατρικ.[37] Μετά την αποτυχία της εκστρατείας του Σβεν ο Μάλκολμ επέστρεψε στη Σκωτία, στα τέλη του 1070 και παντρεύτηκε την αδελφή του Έντγκαρ Μαργαρίτα του Ουέσσεξ, τη μελλοντική Αγία Μαργαρίτα της Σκωτίας.[38]
Μεσαιωνική σκιτσογραφία του Μάλκολμ Γ΄ και του ΜακΝτάφφ
Μετά την αποτυχία της εκστρατείας του Σβεν ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής ανέλαβε εκστρατεία στη Σκωτία να τιμωρήσει τον Μάλκολμ. Οι δυο βασιλείς συναντήθηκαν στο Αμπερνέθυ, ο Μάλκολμ Γ΄ αναγκάστηκε να του δηλώσει την υποταγή του, έδωσε στον Γουλιέλμο όμηρο τον μεγαλύτερο γιο του από τον πρώτο του γάμο Ντάνκαν Β΄ της Σκωτίας και έδιωξε τον Έντγκαρ με την οικογένεια του από την αυλή του.[41] Η Συνθήκη δεν είχε σοβαρά αποτελέσματα, ακολούθησαν επιδρομές στη Νορθουμβρία με λεηλασίες και τον φόνο του επισκόπου Ουίλιαμ Βόλτσερ στο Γκέιτσχεντ. Ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής έστειλε τον μεγαλύτερο γιο του Ροβέρτο βόρεια και τον ετεροθαλή αδελφό του Όντο του Μπαγιέ να τιμωρήσει τους Νορθούμβριους. Ο Μάλκολμ Γ΄ έκλεισε ειρήνη που διατηρήθηκε περισσότερο από μια δεκαετία.[42]
Ο Μάλκολμ συνάντησε ελάχιστη αντίσταση με μοναδική εξαίρεση τον γιο του Λούλαχ Μειλ Σνεχτάι, μια αναφορά του Αγγλοσαξωνικού χρονικού για το έτος 1078 γράφει :
"Ο Μειλ Κολουίμ συνέλαβε τη μητέρα του Μειλ Σνεχτάι μαζί με όλους τους θησαυρούς και τα βοοειδή της, ο ίδιος δραπέτευσε με δυσκολία".[43]
Ο Μειλ Σνεχτάι είχε τελικά επιβιώσει μέχρι το 1085.[44]
Όταν έγινε βασιλιάς ο Γουλιέλμος Β΄ της Αγγλίας μετά τον θάνατο του πατέρα του ο Μάλκολμ Γ΄ δεν συμμετείχε στις επόμενες επαναστάσεις του μεγαλύτερου αδελφού του Ροβέρτου Β΄ της Νορμανδίας. Ο Γουλιέλμος Ρούφος έκανε κατάσχεση στα εδάφη του Έντγκαρ Έθελινγκ στην Αγγλία και ο Έντγκαρ δραπέτευσε στη Σκωτία, ο Μάλκολμ βάδισε νότια και πολιόρκησε το Νιούκασλ που κτίστηκε από τον Ροβέρτο της Νορμανδίας (1080). Ο στόχος του ήταν να επεκτείνει τα σύνορα νότια από τους ποταμούς Τουίντ και Τι, η απειλή έφερε τον Γουλιέλμο Ρούφο πίσω από τη Νορμανδία και ετοιμάστηκε για εκστρατεία εναντίον των Σκωτσέζων, ο Μάλκολμ αποσύρθηκε βόρεια και ο Γουλιέλμος τον ακολούθησε από πίσω. Σε αντίθεση με το 1072 ο Μάλκολμ ήταν τότε έτοιμος να πολεμήσει αλλά η ειρήνη που έκλεισε ανάμεσα στον Έντγκαρ Έθελινγκ και τον Ροβέρτο της Νορμανδίας ανάγκασε τον Μάλκολμ να αναγνωρίσει την ηγεμονία του Άγγλου βασιλιά.[45]
Θάνατος σε μάχη
Η ειρήνη διεκόπη το (1092), η αιτία ήταν το νέο κάστρο που είχε κτίσει ο Γουλιέλμος Ρούφος στο Καρλάιλ που είχε εποικίσει με Άγγλους χωρικούς. Δεν είναι βέβαιο ότι ο Μάλκολμ έλεγχε την Κάμπρια αλλά η διαφωνία βρισκόταν στα εδάφη που του είχε παραχωρήσει ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής (1072) για να συντηρήσει όταν επισκέφτηκε την Αγγλία. Ο Μάλκολμ έστειλε απεσταλμένους για να συζητήσει το θέμα και ο Γουλιέλμος Ρούφος συμφώνησε να συναντηθεί μαζί του, στο ταξίδι του νότια για το Γκλόστερ σταμάτησε στο αβαείο του Ουίλτον για να επισκεφτεί την κόρη του Έντιθ και την κουνιάδα του Χριστίνα. Ο Μάλκολμ έφτασε στις 24 Αυγούστου 1093 αλλά ο Γουλιέλμος Ρούφος αρνήθηκε να τον συναντήσει παραπέμποντας το πρόβλημα στους Άγγλους βαρόνους, ο Μάλκολμ δεν το δέχτηκε και επέστρεψε αμέσως στη Σκωτία.[46]
Ο Γουλιέλμος Ρούφος δεν φαινόταν πρόθυμος για πόλεμο αλλά το Αγγλοσαξωνικό χρονικό αναφέρει :
"Ο Μάλκολμ επέστρεψε έντονα δυσαρεστημένος στη Σκωτία, συγκέντρωσε στρατό και προετοίμαζε λεηλασίες στην Αγγλία"[47]
Ο Μάλκολμ Γ΄ ενώθηκε με τον μεγαλύτερο γιο του με τη Μαργαρίτα και διάδοχο του Εδουάρδο και με τον Έντγκαρ, η λεηλασία της Νορθουμβρίας από τους Σκωτσέζους ήταν η μεγαλύτερη για εκείνη την εποχή.[48][49]
Ο Μάλκολμ έπεσε στην παγίδα από τον Ροβέρτο του Μάουμπραι, κόμη της Νορθουμβρίας που είχαν κατασχεθεί τα εδάφη του κοντά στο Άλνουικ στις 13 Νοεμβρίου 1093. Στη μάχη του Άλνουικ ο Μάλκολμ Γ΄ σκοτώθηκε από τον Άρκιλ Μορέλ οικονόμο του κάστρου του Μπάμπουργκ και ο μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του Εδουάρδος τραυματίστηκε θανάσιμα, η σύζυγος του Μαργαρίτα πέθανε από τη λύπη της όταν έμαθε τα νέα.[50][51]
Τα Χρονικά του Ούλστερ γράφουν :
"Ο Μειλ Κολουίμ, γιος του Ντάνκαν βασιλιάς της Σκωτίας και ο γιος του σκοτώθηκαν από τους Γάλλους στην Αγγλική Ίνμπερ άλμπα, η σύζυγος του Μαργαρίτα πέθανε από τη λύπη της μέσα σε εννιά μέρες"[52]
Το σώμα του Μάλκολμ μεταφέρθηκε στη μονή του Τίνεμαουθ για ταφή, το σώμα του βασιλιά τάφηκε ξανά από τον γιο του Αλέξανδρο Α΄ στο αβαείο του Ντανφέρμλιν ή πιθανότερα στην Αϊόνα.[53] Στις 19 Ιουνίου 1250 η Μαργαρίτα αγιοποιήθηκε από τον πάπα Ιννοκέντιο Δ΄, τα οστά της είχαν καταστραφεί και τοποθετήθηκαν μέσα σε μια λειψανοθήκη και μεταφέρθηκαν στον τάφο του Μάλκολμ στο αβαείο του Ντανφέρμλιν. Τα οστά του Μάλκολμ ήταν πολύ βαριά είχαν απολιθωθεί και δεν μπορούσαν να μετακινηθούν, τα οστά της Μαργαρίτας τοποθετήθηκαν στο ιερό δίπλα από τα οστά του Μάλκολμ.[54]
Ο Μάλκολμ Γ΄ εμφανίζεται στο έργο του Ουίλλιαμ ΣαίξπηρΜάκβεθ σαν Μάλκολμ, γιος και διάδοχος του βασιλιά Ντάνκαν. Ο Μάλκολμ εμφανίζεται για πρώτη φορά στη δεύτερη σκηνή να συνομιλεί με έναν λοχία, ο λοχίας λέει ότι η μάχη νικήθηκε χάρη στον Μάκβεθ και ο Ντάνκαν αποφασίζει να δώσει στον Μάκβεθ τον τίτλο του κόμη του Κάουντορ. Στην πράξη 1.4 μιλάει για την εκτέλεση του πρώην κόμη του του Κάουντορ, ο Μάκβεθ μπαίνει και τον συγχαίρουν για τη νίκη του, αργότερα εμφανίζεται στο κάστρο του Μάκβεθ σαν επισκέπτης. Όταν σκοτώθηκε ο πατέρας του θεωρήθηκε ύποπτος για τον φόνο και δραπέτευσε στην Αγγλία, αργότερα εμφανίζεται στην πράξη 4.3 και μιλάει στον Μάκνταφ για τον Μάκβεθ και αποφασίζουν να κάνουν πόλεμο εναντίον του. Στην πράξη 5.4 εμφανίζεται στο Ντούνσιναν έτοιμος να πολεμήσει και διατάζει τα στρατεύματα του να πάνε στο κάστρο. Στην τελευταία πράξη 5.8 περιγράφεται η μάχη ανάμεσα στον Μάκβεθ και τον Μακντάφ με τον Σιούαρντ και τον Ρος, όταν ο Μάκβεθ σκοτώνεται ο Μάλκολμ ανεβαίνει στον θρόνο.
Η μετέπειτα ζωή του Μάλκολμ Γ΄ και της Μαργαρίτας εμφανίζεται σε τρία μυθιστορήματα : Ένα καλό μαργαριτάρι (1905) του Μάρι Χ. Ντεμπεναμ, το Μαργαριτάρι του Κανμόρ (1907) της Αγνής Γκράντ Χει και Πρωινό αστέρι (1949) της Ζέιν Όλιβορ. Τα μυθιστορήματα αναφέρονται στη ζωή της αυλής του στο Ντανφέρμλιν και η Μαργαρίτα τον βοηθάει να εισάγει τον Άγγλο - Σαξωνικό πολιτισμό στη Σκωτία, τα δυο τελευταία μυθιστορήματα καλύπτουν τα γεγονότα μετά το 1093 που καταλήγουν στον θάνατο του Μάλκολμ.[55][56]
↑Burton, Vol. 1, p. 350, states: "Malcolm the son of Duncan is known as Malcolm III, but still better perhaps by his characteristic name of Canmore, said to come from the Celtic 'Cenn Mór', meaning 'great head'". It has also been argued recently that the real "Malcolm Canmore" was this Malcolm's great-grandson Malcolm IV of Scotland, who is given this name in the contemporary notice of his death. Duncan, pp. 51–2, 74–5; Oram, p. 17, note 1.
↑The question of the name of his family is open. "House of Dunkeld" is all but unknown; "Canmore kings" and "Canmore dynasty" are not universally accepted, nor are Richard Oram's recent "meic Maíl Coluim" or Michael Lynch's "MacMalcolm". For discussions and examples: Duncan, pp. 53–4; McDonald, Outlaws, p. 3; Barrow, Kingship and Unity, Appendix C; Reid Broun discusses the question of identity at length.
↑Hammond, p. 21. The first genealogy known which traces descent from Malcolm, rather than from Kenneth MacAlpin (Cináed mac Ailpín) or Fergus Mór is dated to the reign of Alexander II. See Broun, pp. 195–200.
↑Duncan, p. 33; Oram, David I, p. 18. There may have been a third brother if Máel Muire of Atholl was a son of Duncan. Oram, David I, p. 97, note 26, rejects this identification.
↑Duncan, p. 41; Annals of Ulster, s.a. 1045 ; Annals of Tigernach, s.a. 1045.
↑Barrell, p. 13; Barrow, Kingship and Unity, p. 25.
↑Ritchie, p.3, states that it was fourteen years of exile, partly spent at Edward's Court.
↑Duncan, p. 42; Oram, David I, pp. 18–20. Malcolm had ties to Orkney in later life. Earl Thorfinn may have been a grandson of Malcolm II and thus Malcolm's cousin.
↑See, for instance, Ritchie, Normans, p. 5, or Stenton, Anglo-Saxon England, p. 570. Ritchie, p. 5, states that Duncan placed his son, the future Malcolm III of Scotland, in possession of Cumbria as its Prince, and states that Siward invaded Scotland in 1054 to restore him to the Scottish throne. Hector Boece also says this (vol.XII p.249), as does Young, p. 30.
↑Broun, "Identity of the Kingdom", pp. 133–34; Duncan, Kingship, p. 40
↑Duncan, pp. 54–55; Broun, p. 196; Anderson, SAEC, pp. 117–119.
↑Duncan, p. 55; Oram, David I, p. 23. Domnall's death is reported in the Annals of Ulster, s.a. 1085: "... Domnall son of Máel Coluim, king of Alba, ... ended [his] life unhappily." However, it is not certain that Domnall's father was this Máel Coluim. M.O. Anderson, ESSH, corrigenda p. xxi, presumes Domnall to have been a son of Máel Coluim mac Maíl Brigti, King or Mormaer of Moray, who is called "king of Scotland" in his obituary in 1029.
↑Saga of Harald Sigurðson, cc. 45ff.; Saga of Magnus Erlingsson, c. 30. See also Oram, David I, pp. 22–23.
↑Orkneyinga Saga, cc. 39–41; McDonald, Kingdom of the Isles, pp. 34–37.
↑Adam of Bremen says that he fought at Stamford Bridge, but he is alone in claiming this: Anderson, SAEC, p. 87, n. 3.
↑Oram, David I, p. 23; Anderson, SAEC, pp. 87–90. Orderic Vitalis states that the English asked for Malcolm's assistance.
↑The notice in the Annals of Innisfallen ends "and Margaréta his wife, died of grief for him."
↑Anderson, SAEC, pp. 111–113. M.O. Anderson reprints three regnal lists, lists F, I and K, which give a place of burial for Malcolm. These say Iona, Dunfermline, and Tynemouth, respectively.
.JPG)
