Κατάλογος έργων του Ντιέγο Βελάθκεθ

Αυτός είναι ο κατάλογος των πινάκων και σχεδίων του Ισπανού ζωγράφου Ντιέγο Βελάθκεθ. Δεν πρόκειται περί ιδιαίτερα παραγωγικού ζωγράφου δεδομένου ότι τα έργα του υπολογίζονται σε 120 πίνακες το πολύ,[1] πολλοί από τους οποίους όμως είναι πασίγνωστοι και άσκησαν ιδιαίτερη επίδραση στην εξέλιξη της Τέχνης.

Όλοι οι πίνακες είναι ελαιογραφίες σε καμβά εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. Δεν περιλαμβάνονται τα αμφισβητούμενης πατρότητας έργα και τα σχέδια.

Σεβίλλη (μέχρι το 1622)

Πίνακας Τίτλος Χρονολογία Διαστάσεις (σε εκατοστά) Χώρος Παρατηρήσεις Αριθμοί καταλόγου : Morán–Sánchez/López-Rey
Οι τρεις μουσικοί 1617–1618 87 × 110 Βερολίνο, Staatliche Museen 1/1
Το γεύμα c. 1618 108.5 × 102 Αγία Πετρούπολη, Ερμιτάζ 2/3
La mulata (Η μαύρη) c. 1620 55 × 118 Δουβλίνο, Εθνική Πινακοθήκη της Ιρλανδίας μεταξύ 1617 και 1622. 3/17
Γριά που τηγανίζει αυγά 1618 100.5 × 119.5 Εδιμβούργο, Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας χρονολογημένο στην κάτω δεξιά γωνία. 5/6
Ο Χριστός στο σπίτι της Μάρθας και της Μαρίας 1618 60 × 103.5 Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη Dated. 6/7
Δύο νεαροί στο τραπέζι 1622 65.3 × 104 Λονδίνο, Apsley House 9/24
Άγιος Θωμάς 1619–1620 95 × 73 Ορλεάνη, Musée des Beaux-Arts 10/10
Η Άσπιλη Σύλληψη 1619 135 × 101.6 Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη 11/11
Ο Άγιος Ιωάννης Ευαγγελιστής στην Πάτμο 1619 135.5 × 102.2 Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη 12/12
Η προσκύνηση των Μάγων 1619 204 × 126.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Χρονολογημένο στην πέτρα κάτω από το πόδι της Παναγίας. 13/13
Άγιος Παύλος 1619–1620 99 × 78 Βαρκελώνη, Μουσείο Καταλωνικής Τέχνης 14/14
Κεφαλή Αποστόλου 1622 38 × 29 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 15/15
Ο νερουλάς της Σεβίλλης 1620 106.7 × 81 Λονδίμο, Apsley House 16/16
Δόν Κριστόμπαλ Σουάρεθ ντε Ριμπέρα 1620 207 × 148 Σεβίλλη, Museo de Bellas Artes Υπογεγραμμένο και χρονολογημένο σε μια πτυχή του ενδύματος, δυσδιάκριτα όμως.[2] Πιθανόν μεταθανάτιο πορτραίτο, μια και ο εικονιζόμενος πέθανε το 1618. Ο Mayer έχει επιφυλάξεις.[3] 17/19
Η σεβάσμια Μητέρα Χερόνιμα ντε λα Φουέντε 1620 162 × 107 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Υπογεγραμμένο και χρονολογημένο "Diego Velazquez f. 1620".[4] 18/20
Η σεβάσμια Μητέρα Χερόνιμα ντε λα Φουέντε 1620 162.5 × 105 Μαδρίτη, συλλογή Fernández Araoz Υπογεγραμμένο και χρονολογημένο "Diego Velazquez f. 1620" μεταγενέστερα όμως και όχι από τον ζωγράφο.[5] Η ταινία γύρω από τον σταυρό φέρει επιγραφή που σβύστηκε από την προηγούμενη εκδοχή. 19/21
Η χειροτονία του Αγίου Ιλδεφόνσου 1620–1623 166 × 120 Σεβίλλη, Δημαρχείο Σε κακή κατάσταση με πολύ ξεθωριασμένα χρώματα. 20/22
Προσωπογραφία του Φρανθίσκο Πατσέκο 1620–1622 40 × 36 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 21/23

Μαδρίτη (1622–29)

Πίνακας Τίτλος Χρονολογία Διαστάσεις (σε εκατοστά) Χώρος Παρατηρήσεις Αριθμοί καταλόγου : Morán–Sánchez/López-Rey
Προσωπογραφία του Λούις ντε Γκόνγκορα 1622 50.3 × 40.5 Βοστώνη, Museum of Fine Arts 22/25
Προσωπογραφία ανδρός 1623–1624 55.5 × 38 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Ενδεχομένως αυτοπροσωπογραφία ή προσωπογραφία του αδελφού του καλλιτέχνη Χουάν.[6] 24/27
Φίλιππος Δ΄ 1623–1624 61.6 × 48.2 Ντάλλας, Meadows Museum Αμφισβητήσεις ως προς την ταυτότητα του εικονιζομένου.[7][8] 25/28
Προσωπογραφία γυναικός 1625 32 × 24 Κάποτε στο Βασιλικό Ανάκτορο της Μαδρίτης. Άγνωστο πού βρίσκεται σήμερα. Τμήμα μεγαλύτερου πίνακα που πιθανώς καταστράφηκε στην πυρκαγιά του Αλκάθαρ.[9] 28/31
Κεφάλι ελαφιού 1626–1628 58 × 44.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Διαφωνίες ως προς την χρονολόγηση.[10][11][12] 31/33
Η χριστιανική ψυχή ατενίζει τον Χριστό 1626–1628 165 × 206.4 Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη 32/35
Φίλιππος Δ΄ 1623–1628 198 × 101.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 33/36
Ο ινφάντης Δον Κάρλος 1626–1628 209 × 12 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 34/37
Ο Φίλιππος Δ΄ με πανοπλία c. 1628 57 × 44.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Θεωρείται τμήμα μεγαλύτερου πίνακα, ζωγραφισμένου σε δύο φάσεις.[13] 35/38
Δημόκριτος (Ο Γεωγράφος) 1628–1629 101 × 81 Ρουέν, Musée des Beaux-Arts Κεφάλι και χέρι ξαναζωγραφισμένα γύρω στο 1640.[14] 37/40
Los Borrachos (Ο θρίαμβος του Βάκχου) 1628–1629 165.5 × 227.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 38/41
Δείπνον εις Εμμαούς 1628–1629 123.2 × 132.7 Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο Ενδεχομένως έργο του 1619.[15] 39/42

Πρώτο ταξίδι στην Ιταλία (1629–30)

Πίνακας Τίτλος Χρονολογία Διαστάσεις (σε εκατοστά) Χώρος Παρατηρήσεις Αριθμοί καταλόγου : Morán–Sánchez/López-Rey
Η ινφάντα Μαρία Άννα, βασίλισσα της Ουγγαρίας 1630 59.5 × 45.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 40/48
Ο χιτώνας του Ιωσήφ 1630 223 × 250 Εσκοριάλ, San Lorenzo de El Escorial 41/43
Ο Απόλλων στο σιδηρουργείο του Ηφαίστου 1630 222 × 290 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 42/44
Κεφαλή του Απόλλωνα 1630 36 × 25 Νέα Υόρκη, ιδιωτική συλλογή Θεωρείται σπουδή του προηγουμένου.[16] 43/45
Το περίπτερο της Κλεοπάτρας (Αριάδνη) 1630 44.5 × 38.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Διαφωνίες ως προς την χρονολόγηση.[17] 44/46
Οι κήποι της Βίλλα Μέντιτσι στην Ρώμη 1630 48.5 × 43 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 45/47

Μαδρίτη (1631–48)

Πίνακας Τίτλος Χρονολογία Διαστάσεις (σε εκατοστά) Χώρος Παρατηρήσεις Αριθμοί καταλόγου : Morán–Sánchez/López-Rey
Μία σίβυλλα (Χουάνα Πατσέκο ;) 1630–1631 62 × 50 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 46/49
Προσωπογραφία νεαρού 1630–1631 89.2 × 69.5 Μόναχο, Παλαιά Πινακοθήκη Φαίνεται έργο ημιτελές, αλλά υπάρχουν αντιρρήσεις.[18] 47/50
Η δοκιμασία του Αγίου Θωμά 1631–1632 244 × 203 Οριχουέλα, Μουσείο της μητρόπολης 48/130
Ο ινφάντης Μπαλτάσαρ Κάρλος με ένα νάνο 1631 128.1 × 102 Βοστώνη, Museum of Fine Arts 49/51
Ο Φίλιππος Δ΄ με καφέ και αργυρόχρωμη ενδυμασία 1631–1632 199.5 × 113 Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη 50/52
Ισαβέλλα των Βουρβώνων 1631–1632 207 × 119 Νέα Υόρκη, ιδιωτική συλλογή 51/53
Δον Ντιέγκο ντελ Κοράλ υ Αρεγιάνο 1631–1632 205 × 116 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 52/55
Η Δόννα Αντονία ντε Ιπενιαρριέτα υ Γκάλδος και ο γιος της Δον Λουίς 1631–1632 205 × 115 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Ενδεχομένως συμμετοχή και άλλου εργαστηρίου.[19][20] 53/54
Ανδρικό χέρι 1630 27 × 24 Άγνωστο πού βρίσκεται. Στο παρελθόν στο Βασιλικό Ανάκτορο της Μαδρίτης 54/56
Δον Πέντρο ντε Μπαρμπεράνα υ Απαρρεγκούι 1631–1632 198.2 × 111.8 Φορτ Ουόρθ, Τέξας, Kimbell Art Museum 55/57
Δον Χουάν Ματέος 1632 108 × 90 Πινακοθήκη της Δρέσδης Ολοκληρωμένο έργο παρά την αχνή εικόνα των χεριών. 56/58
Εσταυρωμένος 1632 250 × 170 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 57/59
Ο ινφάντης Μπαλτάσαρ Κάρλος 1632 117.8 × 95.9 Λονδίνο, Συλλογή Wallace 58/60
Φίλιππος Δ΄ 1632 127.5 × 86.5 Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης Διαφωνίες ως προς την πατρότητα του πίνακα.[21][22] 59/61
Ισαβέλλα των Βουρβώνων 1632 132 × 101.5 Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης 60/62
Ο γελωτοποιός ο επονομαζόμενος Δον Ιωάννης ο Αυστριακός 1632–1633 210 × 124.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 61/65
Ο κόμης-δούκας Ολιβάρες έφιππος 1634 314 × 240 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 62/66
Άσπρο άλογο 1634–1635 310 × 245 Μαδρίτη, Βασιλικό Ανάκτορο 63/67
Ο Φίλιππος Γ΄ έφιππος 1634–1635 305 × 320 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 64/68
Η Μαργαρίτα η Αυστριακή έφιππη 1634–1635 302 × 311.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Velazquez and workshop. 65/69
Η Ελισάβετ της Γαλλίας έφιππη 1634–1635 304.5 × 317.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Βελάθκεθ και εργαστήριό του.[23] 66/70
Ο Φίλιππος Δ΄ έφιππος 1634–1635 305.5 × 317.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 67/71
Ο ινφάντης Μπαλτάσαρ Κάρλος έφιππος 1634–1635 209.5 × 174 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 68/72
La rendición de Breda ο Las lanzas (Η παράδοση της Μπρέντα ή Οι λόγχες) 1634–1635 307.5 × 370.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 69/73
Ο Χουάν Μαρτίνεθ Μοντάνιες φιλοτεχνώντας την προτομή του Φιλίππου Δ΄ 1635–1636 110.5 × 87.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 70/76
Ο Φίλιππος Δ΄ ως κυνηγός 1632–1633 189 × 124.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 71/63
Ο καρδινάλιος ινφάντης Δον Φερνάντο της Αυστρίας ως κυνηγός 1632–1633 191.5 × 108 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 72/64
Ο ινφάντης Μπαλτάσαρ Κάρλος ως κυνηγός 1635–1636 191 × 102 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 73/77
Μάθημα ιππασίας του ινφάντη Μπαλτάσαρ Κάρλος 1636 144 × 96.5 Λονδίνο, συλλογή του δούκα του Ουέστμινστερ 74/78
Η κυρία με την βεντάλια 1635 95 × 70 Λονδίνο, συλλογή Wallace Collection 75/79
Η κεντήστρα 1635–1643 74 × 60 Ουάσινγκτον, Εθνική Πινακοθήκη Unfinished and of uncertain date. 77/81
Πάμπλο ντε Βαγιαδολίδ 1636–1637 213.5 × 125 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 78/82
Ο γελωτοποιός Καλαμπασίλας 1637–1639 105.5 × 82.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 79/83
Ο γελωτοποιός Μπαρμπαρρόχα 1637–1640 200 × 121.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 80/84
Οι Άγιοι Αντώνιος Αββάς και Παύλος ο Ερημίτης 1635–1638 261 × 192 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 81/85
Ο κόμης-δούκας Ολιβάρες 1638 67 × 54 Αγία Πετρούπολη, Ερμιτάζ 82/87
Φραγκίσκος Β΄ ντ' Έστε 1638 68 × 51 Μόντενα, Galería Estense 84/89
Ο ινφάντης Μπαλτάσαρ Κάρλος 1639 128.5 × 99 Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης Βελάθκεθ και εργαστήριό του.[24] 86/90
Προσωπογραφία ανδρός 1635–1645 76 × 64.8 Λονδίνο, Apsley House 87/91
Αίσωπος 1639–1641 179.5 × 94 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Επιγραφή άνω δεξιά : "AESOPVS". 88/92
Μένιππος 1639–1641 178.5 × 93.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Επιγραφή άνω αριστερά : "MOENIPVS". 89/93
Άρης αναπαυόμενος 1639–1641 181 × 99 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 90/94
Αυτοπροσωπογραφία 1640 45.8 × 38 Βαλένθια, Museu de Belles Arts 91/96
Προσωπογραφία κοριτσιού 1640 51.5 × 41 Νέα Υόρκη, Ισπανική Εταιρεία της Αμερικής Ημιτελές κατά μία γνώμη [25] και "ένα από τα συναρπαστικότερα γυναικεία πορτραίτα του Βελάθκεθ" κατ' άλλην.[26] 92/97
Ο νάνος Φρανθίσκο Λεθκάνο 1643–1645 107.5 × 83.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 93/99
Ο Φίλιππος Δ΄ στην Φράγκα 1644 129.8 × 99.4 Νέα Υόρκη, Frick Collection 94/100
Ο γελωτοποιός Δον Ντιέγκο ντε Αθέντο 1645 106 × 82.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 96/102
Ο νάνος Σεμπαστιάν ντε Μόρρα 1645 106 × 81.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 97/103
Η Στέψη της Παρθένου 1645 178.5 × 134.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 98/105
La Venus del espejo (Η Αφροδίτη του καθρέφτη) 122.5 × 177 Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη 100/106
Γυναικεία μορφή 1644-1648 64 × 58 Ντάλλας, Meadows Museum 101/108
Η ινφάντα Μαρία Τερέζα 1648 48 × 37 Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο 102/109
Ιππότης του Τάγματος του Σαντιάγκο 1645–1650 67 × 56 Πινακοθήκη της Δρέσδης 103/110

Δεύτερο ταξίδι στην Ιταλία (1649–51)

Πίνακας Τίτλος Χρονολογία Διαστάσεις (σε εκατοστά) Χώρος Παρατηρήσεις Αριθμοί καταλόγου : Morán–Sánchez/López-Rey
Προσωπογραφία του Χουάν ντε Παρέχα 1649–1650 81.3 × 69.9 Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο 104/112
Ο αποκαλούμενος κουρέας του πάπα 1650 50.5 × 47 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 105/113
Ιννοκέντιος Ι΄ 1650 140 × 120 Ρώμη, Πινακοθήκη Ντόρια Παμφίλι Υπογραφή στο χαρτί που κρατά ο πάπας : "Alla santa di Nro Sigre / Innocencio Xº / Per / Diego de Silva / Velázquez dela Ca / mera di S. Mte Cattca" 106/114
Ιννοκέντιος Ι΄ 1650 82 × 71.5 Λονδίνο, Apsley House 107/115
Καμίλλο Μάσσιμι 1650 73.6 × 58.5 Ντόρσετ, Kingston Lacy 108/116
Ο καρδινάλιος Αστάλλι 1650–1651 61 × 48.5 Νέα Υόρκη, Ισπανική Εταιρεία της Αμερικής 109/117

Μαδρίτη (1651–60)

Πίνακας Τίτλος Χρονολογία Διαστάσεις (σε εκατοστά) Χώρος Παρατηρήσεις Αριθμοί καταλόγου : Morán–Sánchez/López-Rey
Η ινφάντα Μαργαρίτα Τερέζα 1651–1652 34.3 × 40 Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο Κομμένο τμήμα έργου.[27] Ομόφωνα δεκτό ως έργο του Βελάθκεθ. Ενδεχομένως σπουδή για άλλα έργα με το ίδιο θέμα.[28] 110/118
Η ινφάντα Μαργαρίτα Τερέζα 1651–1653 127 × 98.5 Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης 111/119
Φίλιππος Δ΄ 1653–1655 69 × 56 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 112/120
Η Μαριάνα της Αυστρίας, βασίλισσα της Ισπανίας 1652–1653 234 × 131.5 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Επιζωγράφιση σε πορτραίτο του βασιλιά. Το παραπέτασμα πιθανώς από άλλο χέρι.[29][30] 113/121
Ινφάντα Μαργαρίτα 1653 128.5 × 100 Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης 114/122
Ινφάντα Μαργαρίτα 1656 105 × 88 Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης 115/123
Las Meninas (Οι κυρίες της Αυλής) 1656–1657 318 × 276 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο 116/124
Las Hilanderas (Οι κλώστρες) ή Ο μύθος της Αράχνης c. 1657 167 × 252 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Προσθήκη στο άνω τμήμα μετά την πυρκαγιά στο Αλκάθαρ το 1734. 117/107
Η βασίλισσα Μαριάνα η Αυστριακή 1655–1656 46.5 × 43 Ντάλλας, Meadows Museum Πιθανώς ημιτελής σπουδή.[31] 118/125
Ερμής και Άργος 1659 128 × 250 Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο Ζωγραφισμένο για την Αίθουσα των Κατόπτρων του Αλκάθαρ μαζί με τρεις ακόμη πίνακες μυθολογικών θεμάτων, που χάθηκαν στην πυρκαγιά του 1734. 120/127
Η ινφάντα Μαργαρίτα Τερέζα με μπλε φόρεμα 1659 127 × 107 Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης 121/128
Ο ινφάντης Φίλιππος Πρόσπερος 1659 128.5 × 99.5 Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης 122/129

Παραπομπές

  1. ↑ Vogel, Carol (September 10, 2009). «An Old Spanish Master Emerges From Grime». The New York Times. http://www.nytimes.com/2009/09/10/arts/design/10velazquez.html. Ανακτήθηκε στις September 11, 2009. «Jonathan Brown, this country's leading Velázquez expert ... "Velázquez was a painter who measured out his genius in thimblefuls."» 
  2. ↑ López-Rey, p. 46.
  3. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 50.
  4. ↑ López-Rey, p. 48.
  5. ↑ Garrido Pérez, pp. 94–95.
  6. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 64.
  7. ↑ Brown, Velázquez, pintor y cortesano, pp. 45–46.
  8. ↑ López-Rey, p. 64.
  9. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 72
  10. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 78
  11. ↑ López-Rey, p. 76.
  12. ↑ Garrido Pérez, p. 155.
  13. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 86
  14. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 90
  15. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 94
  16. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 102.
  17. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 104.
  18. ↑ López-Rey, p. 120.
  19. ↑ Brown, Velázquez, pintor y cortesano, pp. 140–141.
  20. ↑ López-Rey, p. 134.
  21. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 134
  22. ↑ López-Rey, Velázquez, p. 181
  23. ↑ Garrido Pérez, pp. 367–383.
  24. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 188.
  25. ↑ López-Rey, p. 236.
  26. ↑ Brown, Velázquez, pintor y cortesano, p. 156.
  27. ↑ Metmuseum, base de datos.
  28. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 236.
  29. ↑ López-Rey, Velázquez, p. 185.
  30. ↑ Garrido Pérez, pp. 527–537.
  31. ↑ Morán Turina and Sánchez Quevedo, p. 252.

Πηγές

  • Bardi, P.M. (1969). «Documentación sobre el hombre y el artista». La obra pictórica completa de Velázquez. Barcelona: Editorial Noguer SA y Rizzoli Editores. 
  • Brown, Jonathan (1986). Velázquez. Pintor y cortesano. Madrid: Alianza Editorial. ISBN 84-206-9031-7. 
  • Brown, Jonathan y Garrido, Carmen. Velázquez. La técnica del genioΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Madrid: Ediciones Encuentro. ISBN 84-7490-487-0. 
  • Brown, Jonathan (2008). Escritos completos sobre Velázquez. Madrid: Centro de Estudios Europa Hispánica. ISBN 84-9360-605-7. 
  • Catálogo de la exposición (1990). Velázquez. Madrid : Museo Nacional del Prado. ISBN 84-87317-01-4. 
  • Catálogo de la exposición (1996). Obras maestras del arte español. Museo de Bellas Artes de Budapest. Madrid: Banco Bilbao Vizcaya. ISBN 84-860-2288-6. 
  • Catálogo de la exposición (1999). Velázquez y Sevilla. Sevilla: Junta de Andalucía. Consejería de Cultura. ISBN 84-8266-098-5. 
  • Catálogo de la exposición (1999). El dibujo europeo en tiempos de Velázquez. Madrid: Real Academia de Bellas Artes de San Fernando. ISBN 84-898-9514-7. 
  • Catálogo de la exposición (1999). Velázquez, Rubens y Van Dyck. Madrid: Museo Nacional del Prado. ISBN 84-87317-86-3. 
  • Catálogo de la exposición (1999). Velázquez a Roma Velázquez e Roma. Roma: Galería Borghese. ISBN 88-8118-669-1. 
  • Catálogo de la exposición (2005). De Herrera a Velázquez. El primer naturalismo en Sevilla. Bilbao Sevilla: Museo de Bellas Artes de Bilbao-Fundación Focus Abengoa. ISBN 84-898-9514-7. 
  • Catálogo de la exposición (2007). Fábulas de Velázquez. Madrid: Museo del Prado. ISBN 84-8480-129-2. 
  • Garrido Pérez, Carmen (1992). Velázquez, técnica y evolución. Madrid: Museo del Prado. ISBN 84-87317-16-2. 
  • Gudiol, José (1982). Velázquez. Barcelona: Ediciones Poligrafa SA. ISBN 84-343-03531. 
  • López-Rey, José (1978). Velázquez. Barcelona: Compañía Internacional Editora S. A. ISBN 84-85004-74-4. 
  • López-Rey, José (1996). Velázquez. Catalogue raisonné, vol. II. Colonia: Taschen Wildenstein Institute. ISBN 3-8228-8731-5. 
  • Marías, Fernando (1999). Velázquez. Pintor y criado del rey. Madrid: Nerea. ISBN 84-89569-33-9. 
  • Marini, Maurizio (1997). Velázquez. Madrid: Electa. ISBN 84-8156-160-6. 
  • Morán Turina, Miguel & Sánchez Quevedo, Isabel (1999). Velázquez. Catálogo completo. Madrid: Ediciones Akal SA. ISBN 84-460-1349-5. 
  • Palomino, Antonio (1988). El museo pictórico y escala óptica III. El parnaso español pintoresco laureado. Madrid : Aguilar S.A. de Ediciones. ISBN 84-03-88005-7. 
  • Pérez Sánchez· Alfonso E. (1996). «Escuela española». El Museo del Prado. Fundación Amigos del Museo del Prado y Fonds Mercator. ISBN 90-6153363-5. 
  • Pérez Sánchez· Alfonso E. (1999). «Novedades velazqueñas». Archivo Español de Arte nº 72. Consejo Superior de Investigaciones Científicas. 
  • Ragusa, Elena (2004). «La vida y el arte.». Velázquez. Milán:RCS Libri S.p.A. ISBN 84-89780-54-4. 
  • Ragusa, Elena (2004). «Breve antología crítica». Velázquez. Milán:RCS Libri S.p.A. ISBN 84-89780-54-4. 
  • Salort Pons, Salvador (2002). Velázquez en Italia. Madrid : Fundación de Apoyo a la Historia del Arte Hispánico. ISBN 84-932891-1-6.