Ο Θωμάς Φιτζάλαν, αγγλ.: Thomas Fitzalan, 5th earl of Arundel, 10th earl of SurreyKG (13 Οκτωβρίου 1381 – 13 Οκτωβρίου 1415) ήταν Άγγλος ευγενής, ένας από τους αρχηγούς της εκτόπισης του Ριχάρδου Β' και σημαντική προσωπικότητα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ερρίκου Δ' των Λάνκαστερ. (εξαδέλφου τού Ριχάρδου Β΄)
Καταγωγή
Ήταν ο μόνος επιζών γιος του 4ου κόμη (της 2ης δημιουργίας) του Άρουντελ και της πρώτης συζύγου του, Ελίζαμπεθ ντε Μπόχυν. Όταν ήταν 16 ετών, ο πατέρας του εκτελέστηκε (1397) και τα εδάφη και οι τίτλοι του κατασχέθηκαν. Ο Φιτζάλαν ήταν κηδεμονευόμενος τού ετεροθαλούς αδελφού τού βασιλιά Ριχάρδου Β΄, Τζων Χόλλαντ, 1ου δούκα του Έξετερ ( Ο Ριχάρδος και ο Τζων είχαν την ίδια μητέρα), μαζί με ένα μεγάλο μέρος των κτημάτων του Άρουντελ. Ο Χόλλαντ τον κακομεταχειρίστηκε πολύ, ένα θέμα που ο Φιτζάλαν ανταπέδωσε σκληρά πολλά χρόνια αργότερα.
Απόδραση, εξορία, επιστροφή και αποκατάσταση
Τελικά, ο Φιτζάλαν δραπέτευσε από τον κηδεμόνα του και ενώθηκε με τον θείο του Tόμας Άρουντελ, τον έκπτωτο αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπερι, στην εξορία. Οι δύο τους ενώθηκαν τελικά με έναν άλλο εξόριστο, τον εξάδελφο τού βασιλιά, Ερρίκο (Δ΄) Μπόλινγκμπροκ.
Ο Φιτζάλαν ακολούθησε τον Ερρίκο Μπόλινμπροκ στην επιστροφή του στην Αγγλία τον Ιούλιο του 1399, και στα ακόλουθα γεγονότα που οδήγησαν στην εκτόπιση του βασιλιά Ριχάρδου Β' και στη στέψη του Ερρίκου Μπόλινμποκ ως βασιλιά Ερρίκου Δ'. Λειτούργησε ως οικονόμος (butler) στη στέψη και λίγο αργότερα ο νέος βασιλιάς τον αποκατέστησε στους τίτλους και τα κτήματά του. [3] Αυτά περιελάμβαναν δύο αξιοσημείωτες κομητείες, αυτήν του Άρουντελ και αυτήν του Σάρρεϋ, και μεγάλα κτήματα στις Ουαλικούς βάλτους.
Η εξέγερση των Θεοφανείων
Στις αρχές του επόμενου έτους, μια ομάδα βαρόνων που ήταν κοντά στον έκπτωτο βασιλιά Ριχάρδο Β' εξεγέρθηκε —η λεγόμενη εξέγερση των Θεοφανείων— με μεταξύ αυτών και ο πρώην κηδεμόνας του Φιτζάλαν, Τζων Χόλλαντ. Ο τελευταίος συνελήφθη από οπαδούς της θείας του Φιτζαλάν, Ιωάννας κόμισσας του Χέρεφορντ, και με εντολή του Φιτζάλαν εκτελέστηκε σύντομα (κάποιοι ισχυρίζονται ότι βασανίστηκε πρώτα).
Η εξέγερση του Οουάιν Γκλυντούρ στην Ουαλία
Τα επόμενα χρόνια ο Φιτζάλαν ήταν πολύ απασχολημένος από τα γεγονότα στους Βάλτους της Ουαλίας, όπου χρειάστηκε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της εξέγερσης του Owain Glyndŵr που διήρκεσε πλήρως από το 1400 έως ίσως το 1412, αλλά κέρδισε μεγάλη ώθηση μέχρι το 1405. Μετά τη μάχη του Σριούσμπερυ το 1403, διορίστηκε να υπερασπιστεί τους Βάλτους από περαιτέρω επιθέσεις σε όλο το μήκος τους, και στη συνέχεια επικεντρώθηκε στην νίκη του Γκλυντούρ στα βόρεια των Βάλτων, δίπλα στη Βόρεια Ουαλία.
Εξέγερση στο Βορρά
Το 1405 υπήρξε μια εξέγερση στη βόρεια Αγγλία, με επικεφαλής τον Ρίτσαρντ λε Σκρόουπ, αρχιεπίσκοπο της Υόρκης και τον Tόμας ντε Μώμπρεϋ, 4ος κόμη του Nόρφολκ. Ο Φιτζάλαν ήταν ο επικεφαλής της Επιτροπής που καταδίκασε τους δύο σε θάνατο. Αυτό προφανώς οδήγησε σε διαμάχη μεταξύ του Φιτζάλαν και του θείου του, αρχιεπισκόπου Τόμας Άρουντελ, ο οποίος αντιτάχθηκε στην εκτέλεση ενός συναδέλφου του ιεράρχη.
Πορτογαλική συμμαχία και γάμοι
Η αδελφή του βασιλιά Ερρίκου Δ΄, Φιλίππη του Λάνκαστερ, είχε παντρευτεί τον βασιλιά Ιωάννη Α' της Πορτογαλίας και για να εδραιώσει περαιτέρω τη συμμαχία μεταξύ Αγγλίας και Πορτογαλίας, ο Φιτζάλαν νυμφεύτηκε τη Βεατρίκη, τη νόθο κόρη του βασιλιά Ιωάννη Α΄. Ο γάμος έγινε στο Λονδίνο στις 26 Νοεμβρίου 1405, με τον βασιλιά Ερρίκο Δ' παρών.
Ουαλικές συγκρούσεις και συμμαχία με τη Βουργουνδία
Τα επόμενα χρόνια ο Φιτζάλαν έπρεπε και πάλι να βοηθήσει στην καταστολή των εξεγέρσεων στην Ουαλία και στους Ουαλικούς Βάλτους. Πολιτικά, ο Φιτζάλαν συμμάχησε με τους ετεροθαλείς αδελφούς τού βασιλιά, τους Μπωφόρ, και όταν ο Τόμας Μπωφόρ δούκας του Έξετερ διορίστηκε καγκελάριος το 1410, ο Φιτζάλαν έγινε ένας από τους κύριους συμβούλους τού βασιλιά. Ο Μπωφόρ ευνόησε μια συμμαχία με τη Βουργουνδία, και ο Φιτζάλαν ήταν ένας από τους ηγέτες εκείνων που στάλθηκαν για να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της αντίπαλης φατρίας των Αρμανιάκ στη Γαλλία. Κάποια στιγμή σε αυτήν την περίοδο, ο Φιτζάλαν έγινε Ιππότης της Περικνημίδος.
Μεγάλος φίλος και στρατιωτικός του Ερρίκου Δ΄
Ο Άρουντελ ήταν με τον Ερρίκο Δ΄ στο Γουεστμίνστερ τα Χριστούγεννα του 1414. Ως ένας από τους στενούς φίλους του βασιλιά, επέδειξε τις βασικές αρετές της πίστης στη μοναρχία τού Λάνκαστερ, καθώς και απολαμβάνοντας την τιμή της προσωπικής συντροφικότητας. Μερικοί άρχοντες παρέμειναν πιστοί στον Ριχάρδο Β' και απείλησαν με εξέγερση σε όλον τον Βορρά. Υπήρχαν εκείνοι στους Βάλτους της Ουαλίας, όπως ο Τσάμπερλεν του Τσέστερ που είχε εγκαταλείψει στο Oουάιν Γκλυντούρ. [4]
Διαδοχή
Ο Φιτζάλαν δεν άφησε νόμιμα παιδιά. Το κάστρο και την κυριότητα του Άρουντελ κληρονόμησε ο εξάδελφός του Ιωάννης Φιτζάλαν, 6ος κόμης του Άρουντελ. Η κομητεία του Σάρρεϋ περιήλθε σε εκκρεμότητα (ή εξαφανίστηκε· οι αρχές διίστανται σε αυτό το θέμα). Η υπόλοιπη περιουσία του μοιράστηκε μεταξύ των τριών επιζώντων αδελφών του.
Δείτε επίσης
Κατάλογος λόρδων ανώτατων θησαυροφυλάκων της Αγγλίας και της Μεγάλης Βρετανίας
Nicolas, Sir Nicholas Harris (1826). Testamenta Vetusta: Illustrations from Wills of Manners, Customs etc., from the Reign of Henry the Second to the Accession of Elizabeth I. 1.
