Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 7/12/2021.
Η Μυρτώ Θεοδώρου (Αλίκη Βουγιουκλάκη) είναι μία όμορφη δασκάλα που διορίζεται σε ένα απομακρυσμένο χωριό, την Κρυόβρυση, λίγο πριν ξεσπάσει ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος. Η νεαρή δασκάλα είναι γεμάτη αγάπη για το λειτούργημά της, αλλά και για τους μαθητές της. Με πρωτοποριακές ιδέες στην εκπαίδευση, αποφεύγει τις τιμωρίες και το ξύλο, παρότι στην αρχή τα πιτσιρίκια σκέφτονται διάφορα καψόνια. Τις μεθόδους της δεν εγκρίνουν οι γονείς με τις αναχρονιστικές αντιλήψεις.
Το χωριό εναντιώνεται όταν η δασκάλα συνάπτει δεσμό με τον Στέφανο (Δημήτρης Παπαμιχαήλ), γεωπόνο και γιο του προέδρου (Παντελής Ζερβός). Το ζευγάρι αποφασίζει να παντρευτεί στις 27 Οκτωβρίου 1940, στο τέλος του γλεντιού όμως, τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου ξεσπά ο πόλεμος και ο Στέφανος φεύγει για το μέτωπο. Τα νέα που φτάνουν είναι δυσάρεστα, καθώς γίνεται γνωστό ότι ο άνδρας της Μυρτώς είναι νεκρός.
Τα χρόνια της Κατοχής είναι πολύ δύσκολα και η νεαρή δασκάλα αφοσιώνεται στους μαθητές της, έχοντας φύλακα-άγγελο τον συνάδελφό της Άγγελο (Άγγελος Αντωνόπουλος), που έχει μετατεθεί στο χωριό για χάρη της. Με την απελευθέρωση και με τη σύμφωνη γνώμη του πεθερού της, η Μυρτώ αποδέχεται την πρόταση του Άγγελου να παντρευτούν. Λίγο πριν ολοκληρωθεί το μυστήριο όμως, η επιστροφή του Στέφανου, που εντέλει δεν είχε πεθάνει αλλά νοσηλευόταν σε ιταλικό νοσοκομείο, δίνει στην ταινία το ευτυχισμένο τέλος.
Η δασκάλα με τα ξανθιά μαλλιά ξεκίνησε με άλλο τίτλο. Στην αρχή ονομαζόταν "Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια" και μάλιστα είχαν τυπωθεί και αφίσες με αυτό τον τίτλο. Όμως δημιουργήθηκε ένα πρόβλημα με τους κληρονόμους του Στράτη Μυριβήλη, ο οποίος είχε γράψει το σημαντικό μυθιστόρημαΗ δασκάλα με τα χρυσά μάτια και την τελευταία στιγμή άλλαξε ο τίτλος.[5] Ήταν μια πλούσια παραγωγή της Φίνος Φιλμ γυρισμένη στη Μακρινίτσα[6] του Πηλίου στο νομό Μαγνησίας και εντασσόταν στη μόδα εκείνης της εποχής με τις ταινίες που τοποθετούνταν η δράση τους στον πόλεμο του 1940.
Ο Γιάννης Σολδάτος, εντάσσοντας την ταινία μέσα στη γενικότερη κατηγορία έργων της εποχής που είχαν ηρωική θεματολογία, παραθέτει την παρακάτω κριτική από το περιοδικό Θεάματα:
Η πρώτη φετεινή ταινία της "Φίνος Φιλμ" με τη Βουγιουκλάκη και τον ΠαπαμιχαήλΗ δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά, κατατάσσεται — από εμπορικοκαλλιτεχνικής πλευράς — στο επίπεδο σχεδόν της περυσινής επιτυχίας τους Αρχόντισσα και αλήτης. Εδώ, βεβαίως, το κλίμα είναι διαφορετικό. Η τραγική ιστορία της δασκάλας στο πλαίσιο του πολέμου της Αλβανίας, της κατοχής και της απελευθερώσεως, είναι μοιραία δραματική και αντικατοπτρίζει τις μεγάλες εκείνες μέρες με την αυτοθυσία, την καρτερία και τους ηρωισμούς, και φυσικά, και με τα δράματα και τις ωμότητες που τις συνώδευαν.
Η ερμηνεία και των δύο πρωταγωνιστών με δραματικές κλιμακώσεις και μεταπτώσεις ικανοποιητική [...] Το προσωπικό δράμα της δασκάλας ενώνεται με το δράμα της κατοχής που επακολουθεί ενώ μετά την απελευθέρωση γυρίζει ξαφνικά ο άνδρας της και το φιλμ κλείνει με το ευτυχές αυτό τέλος.
Γενικά το φιλμ, σε ηρωικό και μελοδραματικό συγχρόνως τρόπο, γυρισμένο, προκαλεί μεγάλη συγκίνησι στο ευρύ κοινό, ενώ όλοι οι θεαταί το βλέπουν, λόγω του θέματος, με ζωηρό ενδιαφέρον. Πολύ καλά τα χρώματα και στην ατμόσφαιρα του έργου η ερμηνεία και των υπολοίπων ηθοποιών Π. Ζερβού, Καλογήρου, Περγιάλη κ.ά.[7]
↑Εξάρχου, Καλλιόπη (2021). Δωσίλογοι και μαυραγορίτες στον ελληνικό κινηματογράφο από τη δεκαετία του 1940 έως και τη δεκαετία του 1970. Αθήνα: ΕΑΠ. σελ. 66.
