Τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων στη Νέα Ζηλανδία εκλέγονται συνήθως με γενικές εκλογές ή σπανιότερα, με επαναληπτικές εκλογές. Οι γενικές εκλογές διεξάγονται κάθε τριετία στη χώρα με το εκλογικό σύστημα της μικτής αναλογικής εκπροσώπησης. Με βάση το σύστημα αυτό, μία κυβέρνηση συνασπισμού είναι πιθανότερη από την απόλυτη πλειοψηφία για ένα κόμμα.[1]
Επίσης, κάθε 3 χρόνια εκλέγονται οι δήμαρχοι και οι τοπικοί άρχοντες και σύμβουλοι. Σε αυτές τις εκλογές χρησιμοποιήθηκαν αμφότερα τα συστήματα της μονής ψήφου που μπορεί να μεταφερθεί (Single Transferable Vote) και το πλειοψηφικό σύστημα το 2007.
Ιστορία
Οι πρώτες εθνικές εκλογές στη Νέα Ζηλανδία διεξήχθησαν το 1853 και το 1893 δόθηκε και το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Η χώρα ήταν η πρώτη στον κόσμο στην οποία ψήφισαν και οι γυναίκες.
Με βάση το Σύνταγμα του 1986 απαιτείται η διεξαγωγή εκλογών ανά τριετία με εξαίρεση τις περιόδους σοβαρής πολιτικής κρίσης.[2]
Η ημερομηνία των εκλογών καθορίζεται από τον πρωθυπουργό, έπειτα από συμβουλή του γενικού κυβερνήτη. Σε τρεις περιπτώσεις (1951, 1984, 2002) οι εκλογές διεξήχθησαν πρόωρα. Οι εκλογές του 1984 σύμφωνα με ορισμένους προκηρύχθηκαν πρόωρα από τον πρωθυπουργό Ρόμπερτ Μάλντουν, ενώ ο τελευταίος βρισκόταν σε κατάσταση μέθης.[3][4]
Αποτελέσματα
Γενικές εκλογές
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει συνοπτικά την ημερομηνία όλων των γενικών εκλογών και τη συμμετοχή, όπως και το πρώτο κόμμα.[5] Στα δεξιά του πίνακα αναγράφεται ο αριθμός των εδρών που κατέλαβε το καθένα από τα 4 μεγάλα κόμματα στην ιστορία της Νέας Ζηλανδίας.
* Το Ενωμένο Κόμμα της Νέας Ζηλανδίας (επανένωση του κόμματος των Φιλελευθέρων) και το Κόμμα Μεταρρυθμίσεων πήραν μέρος στις εκλογές του 1931 και του 1935 ως συνασπισμός, όμως δεν συγχωνεύτηκαν επίσημα στο Εθνικό Κόμμα ως το 1936.
** Εξαιτίας μεγάλων προβλημάτων στη διαδικασία εγγραφής των υποψηφίων, οι σχολιαστές γενικά θεωρούν ότι η συμμετοχή στις εκλογές του 1978 ήταν υψηλότερη από ό,τι δείχνουν τα επίσημα στοιχεία.[5]
Δημοψήφισμα για σωματικές τιμωρίες από γονείς 2009
Από τις 31 Ιουλίου ως τις 21 Αυγούστου του 2009 διεξήχθη μη δεσμευτικό δημοψήφισμα έπειτα από αιτήσεις πολιτών, στο οποίο οι ψηφοφόροι ρωτήθηκαν αν θα έπρεπε να θεωρείται ποινικό αδίκημα η σωματική τιμωρία των παιδιών από τους γονείς τους ως μέσο σωστής γονικής διαπαιδαγώγησης[7]. Το 87,4% των ψηφοφόρων τάχθηκε κατά της πρότασης έναντι 11,9% που τάχθηκαν υπέρ.[8]
Ο πρωθυπουργός Τζον Κέι δήλωσε ότι δεν σκόπευε να ψηφίσει στο δημοψήφισμα, αποκαλώντας το ερώτημα "γελοίο".[9] Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων η κυβέρνηση υποσχέθηκε να προβεί στην αλλαγή του σχετικού νόμου. Οι υποστηρικτές του "όχι" στο δημοψήφισμα (κόμμα Κίουι) υποσχέθηκαν να οργανώσουν και δεύτερο, δεσμευτικό αυτή τη φορά, δημοψήφισμα για το θέμα.[10]
Δημοψηφίσματα για σημαία 2015-16
Δύο δημοψηφίσματα για τη σημαία της Νέας Ζηλανδίας διεξήχθησαν από την κυβέρνηση της χώρας από τις 20 Νοεμβρίου ως τις 11 Δεκεμβρίου 2015 και το δεύτερο από τις 3 ως τις 24 Μαρτίου 2016 και το αποτέλεσμα ήταν η διατήρηση της τρέχουσας σημαίας.
Το προτεινόμενο θέμα αποφασίστηκε με το πρώτο δημοψήφισμα, οπότε οι πολίτες ρωτήθηκαν αν άλλαζε η σημαία της χώρας για το ποιο θέμα θα επέλεγαν για τη νέα σημαία.[11] Το αποτέλεσμα (50,58% υπέρ) ήταν η σημαία με την ασημένια φτέρη, χρώματος μαύρου, λευκού και μπλε.
Στο δεύτερο δημοψήφισμα, οι πολίτες καταψήφισαν την ασημένια φτέρη και επέλεξαν να παραμείνει η σημερινή σημαία.[12]
Η προσέλευση τις κάλπες ήταν χαμηλή.[13]
Αποτελέσματα (2ο δημοψήφισμα 2016)
Αποτελέσματα δεύτερου νεοζηλανδικού δημοψηφίσματος για σημαία [14]
Επιλογή
Ψήφοι
Αριθ.
%
Επιλογή 1 (εναλλακτική σημαία)
921.876
43,27
Επιλογή 2 (τρέχουσα σημαία)
1.208.702
56,73
Σύνολο
2.130.578
100,00
Ανεπίσημα ψηφοδέλτια
5.044
0,21
Άκυρα
5.273
0,23
Ψηφίσαντες
2.140.895
100,00
συμμετοχή
67,78%
2020
Παράλληλα με τις γενικές εκλογές, διενεργήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2020 και ένα μη δεσμευτικό δημοψήφισμα για την κάνναβη και την ευθανασία, σχετικά με το εάν θα νομιμοποιηθεί η πώληση, χρήση, κατοχή και η παραγωγή κάνναβης.[15][16] Το δημοψήφισμα είχε χαρακτήρα θετικής ή αρνητικής ψήφου για το προτεινόμενο «νομοσχέδιο νομιμοποίησης της κάνναβης» Τα επίσημα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στις 6 Νοεμβρίου 2020, με το 50,7% των ψηφοφόρων να αντιτίθενται στη νομιμοποίηση και το 48,4% να την υποστηρίζει.[17] Το αποτέλεσμα δεν επηρεάζει τη χρήση της κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς, η οποία παραμένει νόμιμη στη χώρα.[18]