Διεθνής γλώσσα

Ως Διεθνής Γλώσσα ή Διεθνής Βοηθητική Γλώσσα (συντομογραφικά: ΔΒΓ, αγγλικά: international auxiliary language‎‎) χαρακτηρίζεται μια γλώσσα που χρησιμοποιείται για επικοινωνία μεταξύ λαών από διαφορετικά έθνη που δε μοιράζονται μία κοινή μητρική γλώσσα. Μία Βοηθητική γλώσσα είναι κατά κανόνα μια δεύτερη γλώσσα για αυτόν που την χρησιμοποιεί.

Γλώσσες των κυρίαρχων κοινωνιών ανά τους αιώνες χρησιμοποιήθηκαν ως βοηθητικές γλώσσες, αγγίζοντας μερικές φορές ένα διεθνές επίπεδο. Τα γαλλικά και τα αγγλικά χρησιμοποιήθηκαν με αυτόν τον τρόπο σε πρόσφατες εποχές και σε πολλά μέρη του κόσμου. Σήμερα τα αγγλικά κυρίως παίζουν σημαντικό ρόλο στο διεθνές στερέωμα και ακολουθούνται με διαφορά από τα ισπανικά και τα γαλλικά. Εντούτοις, καθώς αυτές οι γλώσσες είναι συνδεδεμένες με την ίδια την —πολιτιστική, πολιτική, και οικονομική — κυριαρχία που τις έχει κάνει δημοφιλείς, συναντούν επίσης μια πολύ ισχυρή αντίσταση. Για τον λόγο αυτόν, πολλοί υποστηρίζουν την ιδέα της προώθησης μια κατασκευασμένης ή τεχνητής γλώσσας ως μιας πιθανής λύσης.

Ο όρος "βοηθητική" υποδηλώνει ότι προορίζεται να αποτελέσει μια συμπληρωματική γλώσσα για τους λαούς παγκοσμίως, παρά να αντικαταστήσει τις μητρικές τους γλώσσες. Συχνά, η όρος χρησιμοποιείται για να αναφερθεί σε σχεδιασμένες ή τεχνητές γλώσσες που έχουν προταθεί ειδικά για να διευκολύνουν την παγκόσμια διεθνή επικοινωνία, όπως η Εσπεράντο, η Ίντο, και η Ιντερλίνγκουα. Εντούτοις, μπορεί επίσης να αναφέρεται στην έννοια μιας τέτοιας γλώσσας που έχει επιβληθεί με διεθνή συναίνεση, περιλαμβανομένης ακόμα και μιας απλοποιημένης φυσικής γλώσσας (π.χ. η Διεθνής Αγγλική), και έχει επίσης συνδεθεί ως έννοια με το πρόταγμα της δημιουργίας μιας οικουμενικής γλώσσας.

Ιστορία των βοηθητικών γλωσσών

Μερικές από τις φιλοσοφικές γλώσσες του 17ου και 18ου αιώνα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως πρωτο-βοηθητικές γλώσσες (αγγλικά: proto-auxlangs), καθώς οι δημιουργοί τους είχαν την πρόθεση να τις χρησιμοποιήσουν ως γέφυρες μεταξύ ανθρώπων από διαφορετικές γλώσσες, όσο και για να πετύχουν εννοιολογικές διασαφήσεις και καθαρότητα στην σκέψη. Ωστόσο, οι περισσότερες ή όλες αυτές οι γλώσσες, στο βαθμό που μπορούμε να μιλήσουμε από τις δημοσιεύσεις που έχουν σωθεί για αυτές, είναι αρκετά ατελείς και ανολοκλήρωτες για να χρησιμοποιηθούν ως βοηθητικές γλώσσες (ή για οποιονδήποτε άλλο πρακτικό σκοπό). Οι πρώτες πλήρως αναπτυγμένες τεχνητές γλώσσες που γνωρίζουμε, καθώς και οι πρώτες τεχνητές γλώσσες που επινοήθηκαν κυρίως ως βοηθητικές γλώσσες, πρωτοεμφανίστηκαν τον 19ο αιώνα. Η Σολρεσόλ από τον Φρανσουά Συντρ, μια γλώσσα βασισμένη σε μουσικές νότες, ήταν η πρώτη που κέρδισε εκτεταμένη προσοχή αν και όχι, όπως φαίνεται, επαΐοντες ομιλητές. Η Βολαπιούκ, η περιγραφή της οποίας δόθηκε για πρώτη φορά σε ένα άρθρο το 1879 από τον Γιόχαν Μάρτιν Σλέϋερ και υπό την μορφή βιβλίου το επόμενο έτος, ήταν η πρώτη που συγκέντρωσε μια εκτεταμένη διεθνή κοινότητα ομιλητών. Τρεις μείζονες συνδιασκέψεις για την Βολαπιούκ πραγματοποιήθηκαν, το 1884, το 1887, και το 1889. Η τελευταία από αυτές χρησιμοποίησε την Βολαπιούκ ως γλώσσα εργασίας. Ο Αντρέ Σερπιγιό γράφει για την τρίτη συνδιάσκεψη της Βολαπιούκ:

Τον Αύγουστο του 1889 η τρίτη συνδιάσκεψη πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι. Την παρακολούθησαν περίπου διακόσιοι άνθρωποι από πολλές χώρες του κόσμου. Και, σε αντίθεση με τις πρώτες δύο συνδιασκέψεις, οι συμμετέχοντες μιλούσαν μόνο την Βολαπιούκ. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, δεκαέξι χρόνια πριν το Συνδιάσκεψη της Βουλώνης, μια διεθνής συνδιάσκεψη μιλούσε σε μια διεθνή γλώσσα.[1]

Εντούτοις, όχι πολύ αργότερα από αυτό η κοινότητα των ομιλητών της Βολαπιούκ διαλύθηκε εξαιτίας διαφόρων αιτιών, περιλαμβανομένων και των αντιπαραθέσεων μεταξύ του Σλέϋερ και άλλων επιφανών ομιλητών της Βολαπιούκ, και την εμφάνιση μιας νεότερης , ευκολότερης στην εκμάθηση τεχνητής γλώσσας, της Εσπεράντο. Η γλώσσα αυτή αναπτύχθηκε μεταξύ 1878-1887 περίπου , και δημοσιεύθηκε εκείνον το χρόνο (1887), από τον Λουδοβίκο Ζαμένχοφ. Μέσα σε λίγα χρόνια είχε αποκτήσεις χιλιάδες επαΐοντες ομιλητές, κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη. Το 1905 πραγματοποιήθηκε το πρώτο παγκόσμιο Συνέδριο της στην Βουλώνη. Ένα πλήθος από παραλλαγές άλλων βοηθητικών γλωσσών επινοήθηκαν και προτάθηκαν στην εικοσαετία 1880-1900, αλλά καμία εκτός από την Εσπεράντο δεν συγκέντρωσε μια κοινότητα ομιλητών μέχρι την Ίντο.

Η Αντιπροσωπεία για την υιοθέτηση μιας διεθνούς βοηθητικής γλώσσας ιδρύθηκε το 1900 από τον Λουί Κουτυρά και άλλους. Προσπάθησε να εμπλέξει την Διεθνή ένωση των Ακαδημιών να επωμισθεί το ζήτημα για μια διεθνή βοηθητική γλώσσα, την μελέτη των υπαρχουσών βοηθητικών γλωσσών και την επιλογή μιας ή τον σχεδιασμό μιας νέας. Ωστόσο, με την μετά-Ακαδημία σε αδυναμία να το πράξει, η Αντιπροσωπεία αποφάσισε να αναλάβει το εγχείρημα από μόνη της.[2] Ανάμεσα στους Εσπεραντιστές υπήρχε η γενική εντύπωση ότι η Αντιπροσωπεία θα διάλεγε φυσικά την Εσπεράντο, καθώς ήταν η μόνη τεχνητή γλώσσα με μια σημαντική κοινότητα ομιλούντων εκείνη την εποχή. Υπήρξε η αίσθηση της προδοσίας σε πολλούς Εσπεραντιστές όταν το 1907 η Αντιπροσωπεία πρότεινε μια δική της αναθεωρημένη έκδοση της Εσπεράντο, την Ίντο.[3] Η Ίντο απέσπασε έναν σημαντικό αριθμό ομιλητών από την Εσπεράντο βραχυπρόθεσμα, αλλά μακροπρόθεσμα οι περισσότεροι από αυτούς είτε επέστρεψαν στην Εσπεράντο ή μετακινήθηκαν προς άλλες βοηθητικές γλώσσες. Εντούτοις, ή Ίντο παραμένει ακόμα και σήμερα μια από τις τρεις πιο ευρέως ομιλούμενες auxlangs.

Η Οξιντένταλ του Έντγκαρ φον Βαλ (ονομάζεται επίσης "Interlingue", 1922) δημιουργήθηκε ως αντίδραση κατά της θεωρούμενης τεχνητότητας μερικών πιο πρώιμων βοηθητικών γλωσσών, ιδιαιτέρα της Εσπεράντο. Ο Φον Βαλ δημιούργησε μια γλώσσα της οποίας οι λέξεις, μαζί με τις σύνθετες λέξεις, θα είχαν ένα υψηλό βαθμό αναγνωρισιμότητας για εκείνους που ήδη γνωρίζουν μια Ρομανική γλώσσα. Ωστόσο, αυτό το κριτήριο σχεδιασμού ήταν σε σύγκρουση με την ευκολία σχηματισμού νέων σύνθετων ή παράγωγων λέξεων αυθόρμητα κατά την διάρκεια της ομιλίας. Η Οξιντένταλ απέκτησε μια μικρή σχετικά κοινότητα ομιλητών την δεκαετία του 1920 και του 1930, και υποστηρίχθηκε από αρκετές δημοσιεύσεις, αλλά εξαφανίστηκε σχεδόν ολοκληρωτικά την δεκαετία του 1980. Σχετικά πρόσφατα η Οξιντένταλ έχει αναβιώσει στο Διαδίκτυο.

Η Διεθνής Ένωση Βοηθητικών Γλωσσών ιδρύθηκε το 1924 από την Άλις Βάντερμπιλτ Μόρις. Όπως και η προγενέστερη Αντιπροσωπεία, εργάστηκε κατ΄αρχάς με την μελέτη γλωσσικών προβλημάτων, με τις υπάρχουσες βοηθητικές γλώσσες και προτάσεις για νέες βοηθητικές γλώσσες, και επιχείρησε να πετύχει κάποιο βαθμό συναίνεσης μεταξύ των υποστηρικτών των διαφόρων βοηθητικών γλωσσών. Εντούτοις, όπως και η Αντιπροσωπεία, αποφάσισε τελικά να δημιουργήσει την δική της βοηθητική γλώσσα. Η ιστορία της Ιντερλίνγκουα, που δημοσιεύθηκε το 1951, ήταν κυρίως έργο του Αλεξάντερ Γκόντε, αν και στηρίχθηκε σε προγενέστερη εργασία που έγινε από γλωσσολόγους της IALA περιλαμβανομένου και του Αντρέ Μαρτινέ. Η Ιντερλίνγκουα, όπως και η Οξιντένταλ, σχεδιάστηκε ώστε να περιλαμβάνει λέξεις που θα είναι αναγνωρίσιμες με την πρώτη ματιά από εκείνους που ήδη γνωρίζουν μια Ρομανική γλώσσα ή μια γλώσσα όπως τα Αγγλικά που έχει δανειστεί μεγάλο πλήθος λέξεων από τις Ρομανικές γλώσσες. Για να επιτύχει το σκοπό του ο Γκόντε δέχτηκε να υπάρχει ένας βαθμός γραμματικής και ορθογραφικής ανωμαλίας και πολυπλοκότητας, αρκετά μεγαλύτερος από ότι είναι στην Βολαπιούκ, την Εσπεράντο ή την Ίντο, αλλά μικρότερος απ΄ότι στις περισσότερες φυσικές γλώσσες. Η Ιντελίνγκουα κέρδισε μια σημαντική κοινότητα ομιλητών, ίσως του ιδίου μεγέθους με την Ίντο, αν και όχι τόσο μεγάλη όσο αυτή της Εσπεράντο.

Η Εσπεράντο γνώρισε μια οπισθοδρόμηση μετά το 1922 και αφού η πρόταση από την Περσία και μια σειρά άλλες μικρές χώρες στην Κοινωνία των Εθνών να διδάσκεται η Εσπεράντο στα σχολεία των Κρατών μελών της απέτυχε.[4][5] Επίσης οι ομιλητές της Εσπεράντο έγιναν θύματα διώξεων τόσο από τα καθεστώτα του Χίτλερ όσο και του Στάλιν.[6] Αλλά παρά αυτά τα δεδομένα περισσότεροι άνθρωποι συνέχισαν να μαθαίνουν την Εσπεράντο, και ένα σημαντικό λογοτεχνικό έργο (τόσο ποίηση όσο και διηγήματα) άρχισαν να εμφανίζονται στα Εσπεράντο στην περίοδο μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων.[7] Όλες οι βοηθητικές γλώσσες στις οποίες υπήρχε μια ζωντανή κοινότητα ομιλητών φαίνεται ότι να έχουν ωφεληθεί με τον ερχομό του Διαδικτύου, με την Εσπεράντο ωφελημένη περισσότερο από όλες.

Η CONLANG mailing list ιδρύθηκε το 1991. Στα πρώτα χρόνια της η συζήτηση επικεντρώθηκε στις διεθνείς βοηθητικές γλώσσες. Καθώς οι άνθρωποι ενδιαφέρονταν για τις καλλιτεχνικές γλώσσες και τις μηχανικές γλώσσες, έγιναν στο τέλος η πλειοψηφία των μελών στην λίστα, και οι διαμάχες μεταξύ των υπέρμαχων της κάθε ξεχωριστής βοηθητικής γλώσσας ενοχλούσαν τα παλαιά μέλη, δημιουργήθηκε μια ξεχωριστή AUXLANG mailing list, η οποία έγινε ο κατεξοχήν χώρος των συζητήσεων για βοηθητικές γλώσσες από τότε. Μεταξύ άλλων και δεδομένης της δυνατότητας που είχαν οι υπάρχουσες βοηθητικές γλώσσες, που είχαν μια κοινότητα, δόθηκε η ευκαιρία στα μέλη τους να αλληλεπιδρούν γρήγορα διαδικτυακά αλλά και μέσω ταχυδρομικής αλληλογραφίας ή πιο σπάνια σε προσωπικές συναντήσεις. Το Διαδίκτυο έκανε πιο εύκολο επίσης να δημοσιευθούν καινούργια εγχειρήματα για νέες βοηθητικές γλώσσες και μερικές από αυτές δημιούργησαν μια μικρή κοινότητα ομιλούντων, μεταξύ αυτών η Διασλαβική, η Τόκι Πόνα, η Λίνγκουα Φράνκα Νόβα και η Κοτάβα.[8]

Η ιστορία των πιο αξιοσημείωτων τεχνητών βοηθητικών γλώσσων μπορεί να συνοψιστεί στον παρακάτω πίνακα:[9]

Όνομα Γλώσσας ISO Έτος πρώτης
δημοσίευσης		 Δημιουργός Σχόλια
Σολρεσόλ 1827 Φρανσουά Συντρ Η περίφημη "μουσική γλώσσα"
Κομουνικατιόνσσπραχε 1839 Γιόσεφ Σίπχερ Βασισμένη στο γαλλικό λεξιλόγιο
Ουνιβερσάλγκλοτ 1868 Ζαν Πίρο Κατά τεκμήριο η πρώτη πλήρως αναπτυγμένη Διεθνής βοηθητική γλώσσα
Βολαπιούκ vo, vol 1879–1880 Γιόχαν Μάρτιν Σλέϋερ Η πρώτη που απέκτησε μια σημαντική διεθνή κοινότητα
Εσπεράντο eo, epo 1887 Λουδοβίκος Λάζαρος Ζαμένχοφ Πάνω απ΄ όλες η πιο δημοφιλής τεχνητή γλώσσα.
Σπόκιλ 1887 ή 1890 Άντολφ Νίκολας Μια εκ των προτέρων γλώσσα από έναν πρώην υποστηρικτή της Βολαπιούκ
Μουντολίνκο 1888 Τζ. Μπρέικμαν Η πρώτη εσπεραντοειδής γλώσσα
Ιντιόμ Νεουτράλ 1902 Βάλντεμαρ Ροζενμπέργκερ Μια νατουραλιστική ΔΒΓ από έναν πρώην υποστηρικτή της Βολαπιούκ
Latino sine Flexione 1903 Τζουζέπε Πεάνο Η "Λατινική χωρίς καταλήξεις", αντικατέστησε την Ιντιόμ Νεουτράλ το 1908
Ίντο io, ido 1907 Αντιπροσωπεία για την υιοθέτηση μιας Διεθνούς Βοηθητικής Γλώσσας Το πιο επιτυχημένο τέκνο της Εσπεράντο
Αντζουβίλο 1908 Κλαύδιος Κόλα Μια εσπεραντοειδής γλώσσα που δημιουργήθηκε για να προκαλέσει διαφωνία ανάμεσα στους οπουδούς της Ίντο
Οξιντένταλ(ή Interlingue) ie, ile 1922 Έντγκαρ φον Βαλ Μια εξεζητημένη ΔΒΓ
Νόβιαλ nov 1928 Ότι Γέσπερσεν Μια περίπλοκη και νατουραλιστική ΔΒΓ
Σόνα 1935 Κένεθ Σίαρσαϊτ Πρώτη γνωστή προσπάθεια για ένα λεξιλόγιο χωρίς επιρροές
Εσπεράντο Β' 1937 Ρενέ ντε Σωσύρ Η τελευταία από τις κλασσικές εσπεραντοειδείς
Μοντιάλ 1940s Χέλγκε Χάιμερ Μια νατουραλιστική Ευρωπαϊκή γλώσσα
Γκλόσα igs 1943 Λάνσελοτ Χόγκμπεν και λοιποί Αρχικά ονομάστηκε Ιντεργκλόσα, ενώ έχει ένα σημαντικό Έλληνο-Λατινικό λεξιλόγιο
Ιντερλίνγκουα ia, ina 1951 Διεθνής Ένωση Βοηθητικών Γλωσσών Ένα μεγάλο πρόταγμα για την ανακάλυψη κοινού Ευρωπαϊκού λεξιλογίου
Φράτερ 1957 Φαμ Σουάν Τάι Επινοητική μείξη Ελληνο-Λατινικών ριζών και μη-δυτικής γραμματικής
Κοτάβα avk 1978 Στάρεν Φέτσεϊ Μια εκ των προτέρων εκλεπτυσμένη ΔΒΓ
Λίνγκουα Φράνκα Νόβα lfn 1998 Σ. Τζορτζ Μπουρέ και λοιποί Ρωμανικό αλφάβητο με μια νόθα γραμματική
Τόκι Πόνα 2001 Σόνια Λανγκ Υποτίθεται πως έχει ως σκοπό να απλοποιήσουμε τις σκέψεις και την επικοινωνία
Διασλαβική γλώσσα 2006 Γιαν βαν Στίνμπεργκεν και Βόιτεχ Μέρουνκα Πανσλαβική βοηθητική γλώσσα

Δείτε επίσης

Παραπομπές

  1. ↑ Πρόλογος στην Konciza Gramatiko de Volapuko, André Cherpillod. Courgenard, 1995.
  2. ↑ Otto Jesperson, Μια Διεθνής Γλώσσα. "The Delegation. Ido." 1928.
  3. ↑ Harlow, Don. The Esperanto Book, chapter 3: "Πώς να χτίσεις μια γλώσσα" Αρχειοθετήθηκε 2012-02-04 στο Wayback Machine..
  4. ↑ Le Defi des Langues by Claude Piron, L'Harmattan 1994.
  5. ↑ The Esperanto Book, Chapter 7: History in Fine Αρχειοθετήθηκε 2010-12-01 στο Wayback Machine. by Don Harlow. 1995.
  6. ↑ Lins, Ulrich. La Danĝera Lingvo. Gerlingen, Germany: Bleicher Eldonejo, 1988.
  7. ↑ The Esperanto Book, Chapter 9: "The Literary Scene" Αρχειοθετήθηκε 2008-09-16 στο Wayback Machine. by Don Harlow. 1995.
  8. ↑ Although Toki Pona was not intended by its creator as an auxlang, it has been used for communication between people of different native languages far more often than most of the thousands of auxlang proposals throughout history.
  9. ↑ All but Kotava and LFN are referenced in Mario Pei's One language for the world (1958)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι