Γιαν Μπίτναρ

Γιαν Μπίτναρ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση6  Μαΐου 1921[1]
Κολμπουσόβα
Θάνατος30  Μαρτίου 1943[1]
Βαρσοβία
Τόπος ταφήςΣτρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά
ΣπουδέςStefan Batory Gymnasium and Lyceum
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααντιστασιακός[2]
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςανθυπολοχαγός/Γκρι Τάξεις και Πολωνικός Εσωτερικός Στρατός
Πόλεμοι/μάχεςΒ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΔιοικητής με Αστέρι του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας‎[3]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γιαν Ρόμαν Μπίτναρ (πολωνικά: Jan Roman Bytnar), με nom de guerre («όνομα πολέμου») «Ρούντι» (Rudy, «Κοκκινομάλης», 6 Μαΐου 1921, Κολμπουσόβα – 30 Μαρτίου 1943, Βαρσοβία), ήταν Πολωνός ανιχνευτής, μέλος της πολωνικής προσκοπικής αντίστασης κατά των Ναζί και υπολοχαγός στον Πολωνικό Εσωτερικό Στρατό κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Βιογραφία

Οι γονείς του Γιαν Μπίτναρ ήταν ο Στανίσουαφ Μπίτναρ, δάσκαλος και στρατιώτης στις Πολωνικές Λεγεώνες στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η Ζντζισουάβα, το γένος Ρεχουλούβνα.[4] Παρακολούθησε το δημοτικό σχολείο στο Πιάστουφ. Το 1931 έγινε δεκτός στο Γυμνάσιο Στέφαν Μπατόρι στη Βαρσοβία, όπου μετακόμισε την ίδια χρονιά η οικογένεια Μπίτναρ. Ζούσαν στην περιοχή Μοκότουφ.

Το 1934, σε ηλικία 13 ετών, εντάχθηκε στην Πολωνική Προσκοπική Ένωση. Το 1938 έλαβε τον υψηλότερο βαθμό μη εκπαιδευτή, «Πρόσκοπος της Δημοκρατίας». Λίγο πριν, το 1937, άρχισε να παρακολουθεί το λύκειο, όπου αποφοίτησε το Μάιο του 1939.[5]

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία το Σεπτέμβριο του 1939, ο Μπίτναρ έζησε στην κατεχόμενη Βαρσοβία και εργάστηκε ως υαλουργός και δάσκαλος σχολείου. Τον Οκτώβριο του 1939, μαζί με μια ομάδα φίλων, εντάχθηκε στη βραχύβια αριστερή πτέρυγα Πολωνική Ανεξάρτητη Λαϊκή Δράση (Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa, PLAN), μια ομάδα αντίστασης. Ως μέλος της συνέθεσε και διένειμε φυλλάδια ως απάντηση στον σχηματισμό του Γενικού Κυβερνείου από τους Ναζί. Ωστόσο, σύντομα η οργάνωση διεισδύθηκε από την Γκεστάπο και διαλύθηκε τον Ιανουάριο του 1940. Ο Μπίτναρ έφυγε από τη Βαρσοβία και έζησε με τον παππού και τη γιαγιά του στην Κολμπουσόβα στη νοτιοανατολική Πολωνία, όπου επίσης ενεπλάκη στην αντιναζιστική αντίσταση. Κάπου στις αρχές του 1940 εντάχθηκε στην Ένωση Ενόπλων Μάχης, μια προπομπή οργάνωση του Πολωνικού Εσωτερικού Στρατού. Το Μάρτιο του 1941 έγινε μέλος των Γκρι Τάξεων, μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης ανίχνευσης που πραγματοποιούσε δολιοφθορές και εκτροπή εναντίον των Γερμανών. Συγκεκριμένα, ο Μπίτναρ και ο σύντροφός του επικεντρώθηκαν στο λεγόμενο «μικρό σαμποτάζ» ως μέρος της Ομάδας Βάβερ.[6]

Σύλληψη, θάνατος και αντίποινα

Συνελήφθη από τους Ναζί στις 23 Μαρτίου 1943 και διασώθηκε τρεις ημέρες αργότερα από μια ομάδα μάχης των Γκρι Τάξεων κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Οπλοστάσιο στις 26 Μαρτίου.[7][8] Πέθανε στις 30 Μαρτίου, σε ηλικία 21 ετών, από τραύματα που υπέστη κατά την ανάκριση που διεξήγαγε η Γκεστάπο ενώ βρισκόταν σε αιχμαλωσία.[5]

Τα εξαιρετικά βάναυσα βασανιστήρια του Μπίτναρ διεξήχθησαν από τον SS Rottenführer Έβαλντ Λάνγκε και τον SS Obersturmführer Χέρμπερτ Σουλτς. Αργότερα και οι δύο δολοφονήθηκαν από τις Γκρις Τάξεις. Ο Σουλτς πυροβολήθηκε στις 6 Μαΐου 1943 από τον Σουαβόμιρ Μάτσιεϊ Μπίτνερ (γνωστός και ως «Μάτσιεκ») και τον Εουγκένιους Κέχερ (γνωστός και ως «Κόουτσαν»).[9] Ο Λάνγκε πυροβολήθηκε στις 22 Μαΐου 1943 από τον Γέζι Ζαπάντκο (γνωστός και ως «Ντζικ»).[10]

Στις 4 Απριλίου 1946, ο στενός φίλος και συνάδελφός του Μπίτναρ στις Γκρι Τάξεις, που πέθανε την ίδια μέρα κατά τη διάρκεια του πολέμου, Μάτσεϊ Αλέκσι Νταβιντόφσκι (γνωστός και ως «Άλεκ»), θάφτηκε σε έναν κοινό τάφο δίπλα στον Μπίτναρ στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι.[11]

Στη λογοτεχνία και τον πολιτισμό

Ο Μπίτναρ είναι ο κύριος χαρακτήρας στο Πέτρες για την επάλξεις (Kamienie na szaniec), που θεωρείται κλασικό της πολωνικής λογοτεχνίας για εφήβους και νέους, του Αλεξάντερ Καμίνσκι[12] και στο Rudy, Alek, Zośka της Μπαρμπάρα Βαχόβιτς.[13]

Τον υποδύεται ο Τσεζάρι Μοράφσκι στην ιστορική ταινία του 1977 του Γιαν Γουομνίτσκι, Akcja pod Arsenałem, η οποία λέει την ιστορία πίσω από την Επιχείρηση Οπλοστάσιο.[14]

Σε μια ταινία ντοκιμαντέρ του 2010, Oni szli Szarymi Szeregami, σε σκηνοθεσία Μάριους Μάλετς, τον χαρακτήρα του Μπίτναρ υποδύεται ο Μπαρτουομιέι Φίρλετ.[15]

Ήταν η έμπνευση για το single του Ντάβιντ Ποντσιάντουο του 2014, 4:30, ο τίτλος του οποίου παραπέμπει στην εποχή που ο Μπίτναρ συνελήφθη από την Γκεστάπο στις 23 Μαρτίου 1943. Το τραγούδι εμφανίζεται στο πολεμικό δράμα του Ρόμπερτ Γκλίνσκι του 2014, Kamienie na szaniec, μια κινηματογραφική μεταφορά του ομότιτλου βιβλίου του Καμίνσκι, στο οποίο τον ρόλο του Μπίτναρ υποδύεται ο Τόμας Ζιέντεκ.[16]

Μνήμη και αναγνώριση

Ο Γιαν Μπίτναρ όπως απεικονίζεται σε μια τοιχογραφία στην Κολμπουσόβα, 2023

Το 1943, του απονεμήθηκε ο Σταυρός της Ανδρείας για την επίδειξη ανδρείας και θάρρους σε καιρό πολέμου. Το 2009, του απονεμήθηκε μετά θάνατον ο Σταυρός του Διοικητή του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας από τον Πρόεδρο της Πολωνίας.[17]

Μια αναμνηστική πλάκα αποκαλύφθηκε στο σπίτι γέννησης του Μπίτναρ στην οδό Νόβε Μιάστο στην Κολμπουσόβα. Το 1980, μια δεύτερη πλάκα αποκαλύφθηκε στην είσοδο της πολυκατοικίας στη Λεωφόρο Ανεξαρτησίας 159 στη Βαρσοβία, όπου ζούσε και όπου συνελήφθη.[18]

Οι δρόμοι που φέρουν το όνομά του βρίσκονται στη Βαρσοβία, στο Οπόλε και στην Κολμπουσόβα.[19] Είναι επίσης προστάτης 150 ομάδων Πολωνών προσκόπων, καθώς και πολλών σχολείων σε όλη την Πολωνία.[20]

  • Paweł Dubiel, Józef Kozak, Polacy w II wojnie światowej: kim byli, co robili, Oficyna Wydawnicza RYTM, Βαρσοβία, 2003, (ISBN 83-7399-054-2) (πολωνικά)
  • Stanisław Kopf, Stefan Starba-Bałuk, Armia Krajowa. Kronika fotograficzna, Wydawnictwo Ars Print Production, Βαρσοβία, 1999, (ISBN 83-87224-16-2) (πολωνικά)
  • Aleksander Kamiński, Stones for the Rampart (πολωνικά)
  • Barbara Wachowicz, Rudy, Alek, Zośka, Oficyna Wydawnicza RYTM, (ISBN 83-88794-95-7) (πολωνικά)

Παραπομπές

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 (Πολωνικά) Internetowy Polski Słownik Biograficzny. jan-roman-bytnar.
  2. ↑ (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 1063795451. Ανακτήθηκε στις 17  Ιουλίου 2021.
  3. ↑ Ανακτήθηκε στις 13  Μαρτίου 2021.
  4. ↑ «99 lat temu urodził się Jan Bytnar "Rudy". Jego rodzice byli nauczycielami, zasłużonymi działaczami Związku» (στα Πολωνικά). 6 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2021. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Mija setna rocznica urodzin Jana Bytnara» (στα Πολωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2021. 
  6. ↑ «100 lat temu urodził się Jan Bytnar» (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2021. 
  7. ↑ «The incredible true story of the men who took on the Gestapo to save a friend». https://www.thefirstnews.com/article/the-incredible-true-story-of-the-men-who-took-on-the-gestapo-to-save-a-friend-11521. Ανακτήθηκε στις 6 May 2021. 
  8. ↑ «Najbardziej spektakularna operacja Szarych Szeregów w czasie okupacji. Rocznica Akcji pod Arsenałem». https://www.wprost.pl/historia/10309679/najbardziej-spektakularna-operacja-szarych-szeregow-w-czasie-okupacji-rocznica-akcji-pod-arsenalem.html. Ανακτήθηκε στις 20 April 2020. 
  9. ↑ Strzembosz, Tomasz (1983). Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Βαρσοβία: Państwowy Instytut Wydawniczy. σελ. 313. ISBN 83-06-00717-4. 
  10. ↑ Bartoszewski, Władysław (2008). 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak. σελ. 497. ISBN 978-83-240-1057-8. 
  11. ↑ Trojan, Włodzimierz (2011). Kwatera batalionu "Zośka" Armii Krajowej. Cmentarz Wojskowy na Powązkach. Βαρσοβία: Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”. σελ. 24. ISBN 978-83-933302-0-1. 
  12. ↑ «Stones for the Rampart – Aleksander Kamiński». https://culture.pl/en/work/stones-for-the-rampart-aleksander-kaminski. Ανακτήθηκε στις 6 May 2021. 
  13. ↑ «Prawda o bohaterach Kamieni na szaniec» (στα Πολωνικά). 24 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2021. 
  14. ↑ «Cezary Morawski». filmpolski.pl (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2023. 
  15. ↑ «Oni szli Szarymi Szeregami». filmpolski.pl (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2023. 
  16. ↑ «Piosenka "4:30" Dawida Podsiadło w filmie "Kamienie na szaniec"». onet.pl (στα Πολωνικά). 28 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2023. 
  17. ↑ «M.P. 2010 nr 27 poz. 296». isap.sejm.gov.pl (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2023. 
  18. ↑ Trojan, Włodzimierz (2011). Kwatera batalionu "Zośka" Armii Krajowej. Cmentarz Wojskowy na Powązkach. Βαρσοβία: Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”. σελ. 190. ISBN 978-83-933302-0-1. 
  19. ↑ Żarnowski, Witold (2014). Raczej zginąć, niż zdradzić sprawę. Areszt śledczy gestapo w al. Szucha 25. Βαρσοβία: Instytut Pamięci Narodowej i Muzeum Niepodległości. σελ. 57. ISBN 978-83-7629-664-7. 
  20. ↑ Komorowski, Krzysztof (2015). Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Βαρσοβία: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona. σελ. 84. ISBN 978-83-1113474-4.