Αυχενικό σύνδρομο
Είδη αυχεναλγίας
Ταξινόμηση
ICD-10	M54.2
ICD-9	723.1
DiseasesDB	23260
MedlinePlus	003025
MeSH	D019547

Ο όρος "αυχενικό σύνδρομο" (αγγλικά: neck pain), χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για να περιγράψει όχι μια συγκεκριμένη πάθηση, αλλά μια ομάδα ενοχλημάτων γύρω από τον αυχένα, πού περιλαμβάνει αυχεναλγία, δυσκαμψία, αντανακλώμενο πόνο, πονοκέφαλο, και ζάλη^[1]. Ο όρος εξακολουθεί και χρησιμοποιείται σήμερα, αν και υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες για την επιστημονική του ορθότητα^[2]. Ως "σύνδρομο" γενικά ορίζεται μια ομάδα συμπτωμάτων και σημείων που συμβαίνουν παράλληλα και χαρακτηρίζουν μια συγκεκριμένη πάθηση ή κατάσταση^[3], ορισμός που σαφώς δεν ταιριάζει στο ονομαζόμενο "αυχενικό σύνδρομο", όπου διάφορα κοινά συμπτώματα θεωρείται πως μπορεί να οφείλονται σε μια πολυπληθή ομάδα ετερογενών παθήσεων^[4].

Στο επίτομο έργο "Αυχενικό Σύνδρομο", το μεγαλύτερο στην ελληνική βιβλιογραφία, ο συγγραφέας Ιωάννης Κατραμπασάς δίνει τον εξής μάλλον άστοχο ορισμό: «Το αυχενικό σύνδρομο αποτελεί ένα σύνολο συμπτωμάτων που η αιτιολογία τους εδράζεται στην ινιο-αυχενο-ωμική περιοχή κυρίως, αλλά μπορεί να προέρχεται και από άλλες περιοχές του σώματος όπως το κεφάλι, ο θώρακας, η υπόλοιπη σπονδυλική στήλη ή και τα κάτω άκρα»^[5]. Η αστοχία αυτού του εκτεταμένου ορισμού είναι ότι εμπεριέχει τα αίτια αντανακλώμενου πόνου, ως αυχενικό σύνδρομο, ενώ αποτελούν παθήσεις άλλων περιοχών.

Ο όρος αυχενικό σύνδρομο είναι καθαρά ελληνικός, των αρχών του περασμένου αιώνα, και προφανώς ο όρος πέρασε σε χρήση στό ευρύ ελληνικό κοινό - που συνεχίζει να τον χρησιμοποιεί λανθασμένα - από τους ιατρούς που τότε αγνοούσαν το αίτιο. Οι κήλες δίσκων ανακαλύφθηκαν από Αμερικανούς περί το 1930, αλλά η ύπαρξή τους τεκμηριώθηκε και διαδόθηκε μετά το 1975, με τη χρήση της αξονικής τομογραφίας. Στα αγγλικά χρησιμοποιούνται οι όροι "neck pain" και "cervical disc herniation".^[1] Το κυριότερο αίτιο που τα προκαλεί όλα αυτά τα ενοχλήματα είναι η κήλη δίσκου αυχένος^[6].

Πολλοί άνθρωποι παρουσιάζουν συχνά μια ομάδα συμπτωμάτων από τον αυχένα, πού περιλαμβάνει αυχεναλγία (πόνος στον αυχένα), δυσκαμψία (δυσκολία στις κινήσεις), αντανάκλαση στη ράχη και τα άνω άκρα (αυχενική ριζοπάθεια), όπως επίσης καρηβαρία ("βαρύ κεφάλι", ή "κεφάλι κουρκούτι"), ζάλη, αστάθεια και πονοκέφαλο (αυχενογενής ζάλη και πονοκέφαλος)^[7]. Ο πόνος στον αυχένα και τα συνοδά του σημεία είναι πολύ συχνό πρόβλημα στό γενικό πληθυσμό. Σύμφωνα με μελέτες αυχεναλγία εμφανίζει ένας στους 10 ανθρώπους όλων των ηλικιών πράγμα που σημαίνει ότι 1.000.000 Έλληνες πάσχουν από αυχεναλγία. Από αυτούς, οι μισοί περίπου έχουν σοβαρό πρόβλημα, που απαιτεί ιατρική παρακολούθηση και φαρμακευτική θεραπεία. Οι γυναίκες εμφανίζουν πολύ πιό συχνά αυχεναλγία (2-4 φορές συχνότερα των ανδρών) και όλες οι καταστάσεις πόνου στόν αυχένα, οποιασδήποτε αιτίας, συνδυάζονται με άγχος^[8]. Συχνά οι πάσχοντες από αυχενική ριζοπάθεια δεν πονούν στον αυχένα αλλά στον ώμο. Μάλιστα στατιστικώς, το συχνότερο αίτιο πόνου στον ώμο είναι η αυχενική ριζοπάθεια και δεύτερο ακολουθεί η περιαρθρίτις του ώμου (τενοντίτις υπερακανθίου τένοντος).

Όλα αυτά τα συμπτώματα ανεξάρτητα από το αίτιο ονομάζονται αυχενικό σύνδρομο και η αιτιολογία τους ποικίλει από περιστατικό σε περιστατικό, αλλά η συχνότερη αιτία είναι η κήλη δίσκου αυχένος και ακολουθούν άλλα 80-100 αίτια. Σε μια σειρά 18.000 ασθενών ορθοπεδικού ιατρείου, καταχωρημένων επί 23 χρόνια σε βάση δεδομένων υπολογιστή, φάνηκε ότι η αυχεναλγία είναι το δεύτερο - στατιστικώς – αίτιο προσέλευσης στον ορθοπεδικό, μετά την οσφυαλγία. Στους 100 περίπου ασθενείς που απευθύνονται σε ορθοπεδικό, το 40% έχουν πρόβλημα οσφυαλγίας, το 20% έχουν πρόβλημα αυχεναλγίας και οι υπόλοιποι 40% μοιράζονται σε 3.000 παθήσεις της Ορθοπεδικής και Τραυματολογίας^[6] Πάντως το συχνότερο αίτιο πόνου στον αυχένα είναι η κήλη δίσκου αυχένος Α5-Α6. Σε άτομα 30 ετών έχει ήδη δισκοκήλη το 20%, σε άτομα 50 ετών έχει δισκοκήλη το 90%, και από εκεί και πάνω έχουν σχεδόν όλοι. Το ευχάριστο είναι, ότι οι έχοντες δισκοκήλη αυχένος ή εκφυλιστικές αλλοιώσεις των δίσκων δεν πονούν όλοι, ή έστω δεν πονούν όλες τις μέρες του έτους ^[7]

Τα δημοσιευθέντα αίτια αυχεναλγίας (πόνου στον αυχένα) είναι περί τα 80-100 και τα συχνότερα από αυτά αφορούν:^[4]

1. Κήλη δίσκου αυχένος (δισκοκήλη),
2. Εκφυλιστική δισκοπάθεια και εκφυλιστική σπονδυλαρθρίτιδα)
3. Μυοσυνδεσμική καταπόνηση, από σκυφτή θέση κεφαλής σε κάμψη
4. Κεφαλαλγία εκ τάσεως (tension headache).

Ακολουθεί πλήρης πίνακας των αιτίων αυχενικού συνδρόμου (αυχεναλγίας):^[4] και

• A.Τραυματικά αίτια αυχεναλγίας:
• 1) Κατάγματα,εξαρθρήματα,υπεξαρθρήματα,ΑΜΣΣ.
• 2) Τραυματισμοί μαλακών μορίων ΑΜΣΣ (Whiplash Injury, Sprain, Strain)
• 3) Εξελκυσμός βραχιονίου πλέγματος (Brachial Plexus Injury).
• 4) Μετατραυματικές βλάβες αυχένος.
• B.Εκφυλιστικά-Φλεγμονώδη-Ρευματολογικά αίτια:
• 1) Αυχενική Εκφυλιστική Δισκοπάθεια (Degenerative Cervical Disk Disease).
• 2) Αυχενική Σπονδύλωση, ή, Σπονδυλαρθρίτις (Cerv. Spondylosis, Degener.Arthritis) της τρίτης ηλικίας
• 3) Παραμορφωτική Σπονδύλωση (Spondylosis Deformans).
• 4) Αγκυλωτική υπερόστωση του αυχένος (Νόσος του Forestier,ή Σύνδρομο DISH).
• 5) Αγκυλωτική σπονδυλίτις του αυχένος (Ankylosing Spondylitis), ή Νόσος Marie Strumbell Bechterev.
• 6) Ρευματοειδής αρθρίτις Αυχένος, οροθετική (75%) ή οροαρνητική (25%). Αστάθεια.
• 7) Ρευματική πολυμυαλγία με προσβολή του αυχένος.
• Γ.Λειτουργικά-Μηχανικά αίτια Αυχενικού Συνδρόμου-Σύνδρομα Καταπόνησης:
• 1) Μυϊκή Αυχεναλγία-Μυοτενόντια Διάταση τού Αυχένος (Cervical Musculotendinous Strain).
• 2) Κήλη δίσκου αυχένος (Prolapsed Cervical Disk,ή, Herniated Nucleus Pulposus).
• 3) Αυχενική κατώτερη Σπονδυλολίσθηση:Π.χ. Α5-Α6,ή Α6-Α7 διαστημάτων.
• 4) Αυχενική ανώτερη Σπονδυλολίσθηση,με αστάθεια Α1-Α2 (Grisel Syndrome).
• 5) Ραιβόκρανο κάθε αιτιολογίας(Torticollis).
• 6) Σύνδρομο του Ανελκτήρος Ωμοπλάτης Μυός - Τενοντίτις (Elevator Scapulae Syndrome): Τενοντίτις, διάταση,θλάση,σύσπαση,μυαλγία.
• 7) Σύνδρομο του Τραπεζοειδούς Μυός - Τενοντίτις: Τενοντίτις, διάταση,θλάση,σύσπαση,μυαλγία
• 8) Σύνδρομο του Ρομβοειδούς Μυός - Τενοντίτις: Τενοντίτις, διάταση, θλάση,σύσπαση,μυαλγία.
• 9) Μυίτιδα αυχενικών μυών με μυϊκό σπασμό "εκ ψύξεως"(Freezing,Frostbite)
• Δ.Μικροβιακές Λοιμώξεις του Αυχένος:
• 1) Σπονδυλοδισκίτιδα ΑΜΣΣ από κοινά μικρόβια (S.Aureus,E.Coli,κλπ)
• 2) Μικροβιακή Φλεγμονή Α1-Α2 με αυτόματο υπεξάρθρημα Ατλαντα (Grisel Syndrome)
• 3) Φυματιώδης σπονδυλίτις Αυχένος (TBC).
• 4) Οστεομυελίτιδα αυχενικού σπονδύλου.
• 5) Σπονδυλοδισκίτιδα ΑΜΣΣ από Brucella Μελιταίου.
• Ε.Νεοπλασίες-Ογκοι Αυχένος & παραπλήσιων περιοχών:
• 1) Πρωτοπαθείς όγκοι τού αυχένος (σάκκωμα, μυέλωμα, μηνιγγίωμα,κλπ)
• 2) Δευτεροπαθείς όγκοι τού αυχένος (οστικές μεταστάσεις καρκίνου)
• 3) Ογκοι Πνεύμονος(Pancoast) πού πιέζουν τό Βραχιόνιο Πλέγμα.
• 4) Ογκοι μαλακών μορίων αυχένος(Π.χ. κύστεις,λιπώματα,κλπ).
• 5) Ογκοι Εγκεφάλου και Παρεγκεφαλίδος με συμπτώματα στόν αυχένα.
• 6) Ογκοι οστικοί 1ης και 2ης πλευράς (π.χ. οστεοειδές οστέωμα, γιγαντοκυτταρικός όγκος, κλπ)
• Ζ.Μεταβολικά και Ενδοκρινικά αίτια αυχεναλγίας:
• 1) Διαβητική Πολυνευροπάθεια,με προσβολή και αυχενικών νεύρων.
• 2) Σύνδρομο Cushing.
• 3) Παθήσεις Θυρεοειδούς αδένος.
• 4) Αλκοολική Πολυνευροπάθεια, με προσβολή και αυχενικών νεύρων.
• 5) Αλκαπτονουρική αρθροπάθεια του αυχένος (Ωχρωνοσία)
• Η.Προβαλλόμενος-ακτινοβολούμενος-αντανακλώμενος πόνος στόν αυχένα:
• 1) Παθήσεις Κρανίου:Π.χ. Πρωτοπαθείς ή Μεταστατικοί Ογκοι εγκεφάλου και παρεγκεφαλίδος.
• 2) Παθήσεις Ωμου: Π.χ.Περιαρθρίτις, Συμφυτική Θυλακίτις, κλπ
• 3) Παθήσεις Αγκώνος: Επικονδυλίτις, Παγίδευση κερκιδικού Νεύρου,κλπ
• 4) Παθήσεις Χεριού: Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνος, Σύνδρομο Ωλενίου Σωλήνος Guyon
• 5) Παθήσεις Ενδοθωρακικές: Εμφραγμα Μυοκαρδίου, Στηθάγχη, Καρκίνος Πνεύμονος,κλπ
• 6) Παθήσεις Ενδοκοιλιακές: Πεπτικό έλκος, Οισοφαγίτιδα, Ευερέθιστο έντερο,κλπ
• Θ.Συγγενείες ανωμαλίες-Γενετικές παθήσεις:
• 1. Συγγενές Μυογενές Ραιβόκρανο (Congenital Muscular Torticollis).
• 2. Συγγενείς ανωμαλίες Ατλαντος - (Α1 σπόνδυλος,Atlas): Ελλειψη οπισθίου τόξου Ατλαντος: Στό 1,5-3,5% του πληθυσμού. Δυσχιδής Ράχη. Βραχύτατο πρόσθιο τόξο του Ατλαντος. Ελλειψη μέσης μοίρας τόξου του Ατλαντος. Διπλή εγκάρσια απόφυση Ατλαντος. Ινιοποίηση του Ατλαντος(συσσωμάτωση με τό Ινιακό οστό):Οccipitalisation. Υπαρξη δεύτερου άτλαντος (ινιακός σπόνδυλος)
• 3. Συγγενείς ανωμαλίες Επιστροφέως, ή Αξονος (Α2 σπόνδυλος, Αξων, Αxis, Epistropheus): Υποπλασία της οδοντοειδούς αποφύσεως(Odontoid Hypoplasia). Πλήρης έλλειψης τού Οδόντος. Οδόντας ως ανεξάρτητο Οδοντοειδές οστό (Os Odontoideum). Οστάριο του Bergman. Δυσχιδής ράχη Α2 σπονδύλου. Συσσωμάτωση Α1 και Α2 σπονδύλου,ή Α2 με Α3 (σπανιώτατο). Διπλασιασμός του Α2 σπονδύλου, με κεχωρισμένα πέταλα και αποφύσεις.
• 4. Σύνδρομο Klippel-Feil ή Συγγενής Βράχυνση του Λαιμού, ή Συγγενής Συνοστέωση Αυχενικών Σπονδύλων, ή Cervical Vertebral Synostosis)
• 5. Συγγενής υψηλή ωμοπλάτη ή Παραμόρφωση Sprengel (Congenital Elevation of the Scapula, Sprengel's De- formity).
• 6. Συγγενής Υπεράριθμη αυχενική πλευρά (Cervical Rib)
• 7. Συγγενής Δυσπλασία Σκαληνών Μυών, Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου (Thoracic outlet syndrome)
• 8. Σύνδρομο της Κροτούσης Ωμοπλάτης (Grating Scapula).
• Ι.Πιεστικές και άλλες Νευρίτιδες και βλάβες περιφερικών νεύρων αυχένος:
• 1. Πιεστικές Νευρίτιδες (ριζίτιδες) ριζών:Α5,Α6,Α7,και Α8,από Κήλη ή Σπονδύλωση
• 2. Ερπης ζωστήρ Αυχενικών ριζών: Χρειάζεται προσοχή, υποδηλώνει πιθανή ανοσοκαταστολή!
• 3. Πιεστικές Νευρίτιδες (Ριζίτιδες) από όγκους ή φλεγμονές μαλακών μόρίων. 4.Νευρίτιδες(Ριζίτιδες) αυχένος μεταβολικής αιτιολογίας(αλκοόλ, διαβήτης,κλπ)
• Κ.Διάφορα αταξινόμητα αίτια Αυχεναλγίας:
• 1. Σύνδρομο Συνδετικίτιδας, ή Ινοσίτις(Fibrositis, Μείωση ουδού πόνου).
• 2. Σύνδρομο Ανω Θωρακικού Στομίου (Thoracic Outlet Syndrome).
• 3. Αυχενική σπονδυλική μυελοπάθεια, μή συμπιεστικής αιτιολογίας.
• 4. Καλόηθες παροξυσμικό ραιβόκρανο παιδικής ηλικίας
• 5. Σύνδρομο Sandifer (αυχεναλγία + ανάρροια + ραιβόκρανο)
• 6. Πρωϊνή αυχεναλγία από νοθευμένα αλκοολικά ποτά.
• 7. Νευρώσεις και Ψυχώσεις.Ψυχοσωματικές διαταραχές. Σωματομετατροπή.
• 8. Σύνδρομο του Γραφείου (Office Syndrome): Αυχεναλγία, χαμηλή, υψηλή, με Οπτική, πνευματική, ψυχική καταπόνηση.
• 9. Υποκρινόμενος ασθενής - Ωφελιμιστικές τάσεις.

Σύμφωνα με Έλληνες νευρολόγους, οι αιτίες παρόμοιων συμπτωμάτων είναι διαφορετικές, για τον απλούστατο λόγο ότι οι κατηγορίες ασθενών, με τις οποίες ασχολείται ένας ορθοπεδικός και ένας νευρολόγος, διαφέρουν. Έτσι, από νευρολογικής σκοπιάς, τα κυριότερα αίτια αυχεναλγίας είναι άλλα και αφορούν είτε την ημικρανία και άλλες πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες, είτε τον βρουξισμό και στον στοματογναθικής αιτιολογίας πόνο, είτε τέλος τα τοπικά προβλήματα του αυχένα, όπως οι μυϊκές θλάσεις και η καταπόνηση των συνδέσμων:^[8][9]. Είναι σημαντικό, σύμφωνα με τους νευρολόγους, ότι οι συνήθεις κεφαλαλγίες όπως η ημικρανία και η κεφαλαλγία τάσεως μπορεί να εκδηλώνονται με πόνο στον αυχένα και το πίσω μέρος της κεφαλής και -σε κάποιες περιπτώσεις- μόνο στα σημεία αυτά. Τα συνοδά συμπτώματα, όπως η φωτοηχοφοβία που συνήθως συνοδεύει την ημικρανία είναι αυτά που θα κατευθύνουν προς την διάγνωση αυτή. Ενδιαφέρον είναι πως, σύμφωνα με την νευρολογική άποψη^[10][11], ορθοπαιδικής φύσης προβλήματα του αυχένα μπορεί μεν να προκαλούν τοπικό πόνο, αλλά δεν περιγράφονται ως πιθανή αιτία για συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, ζαλάδα και αστάθεια, που συχνά από ορθοπαιδικούς διαγιγνώσκονται ως οφειλόμενα σε αυχενικό σύνδρομο.

1. Ημικρανία
2. Κεφαλαλγία εκ τάσεως
3. Βρουξισμός και στοματογναθικής αιτιολογίας πόνοι
4. Αυχενογενής κεφαλαλγία
5. Αυχενική ριζίτιδα
6. Ινομυαλγία (fibromyalfia)
7. Θλάσεις μυών του αυχένα (μυοσυνδεσμική καταπόνηση)^[8]

• Σπονδυλική στήλη
• Κήλη δίσκου αυχένος
• Κήλη Δίσκου Οσφύος
• Κήλη δίσκου θώρακος
• Σύνδρομο Καταπόνησης του Άτλαντα

Αυτό το λήμμα σχετικά με την Ιατρική χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.