Ανδρόνικος Παλαιολόγος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ανδρόνικος Παλαιολόγος (Ελληνικά)
Γέννηση	1400 Μονεμβασιά
Θάνατος	1428 Θεσσαλονίκη
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	δεσπότης μοναχός
Οικογένεια
Γονείς	Μανουήλ Β´ Παλαιολόγος και Ελένη Δραγάση
Αδέλφια	Δημήτριος Β΄ Παλαιολόγος Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος Θωμάς Παλαιολόγος Θεόδωρος Β΄ Παλαιολόγος
Οικογένεια	Δυναστεία των Παλαιολόγων
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	δεσπότης
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος (1400 - 4 Μαρτίου 1429) ήταν γιος του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄. Ήταν ο τελευταίος δεσπότης (κυβερνήτης) της Θεσσαλονίκης κατά το διάστημα 1408-1423.

Ήταν ο τρίτος γιος του Μανουήλ Β΄ και της Ελένης Δραγάτση, κόρης του Κωνσταντίνου, δεσπότη τμήματος της Σερβίας· ο Κωνσταντίνος ήταν εγγονός της Μαρίας Παλαιολογίνας, δισεγγονής του Μιχαήλ Η΄. Ο πρωτότοκος αδελφός του Ανδρόνικου, ο Ιωάννης Η΄ έγινε Αυτοκράτορας των Ρωμαίων, ο δευτερότοκος Θεόδωρος Β΄ έγινε δεσπότης του Μωρέως, ενώ μικρότεροι αδελφοί του ήταν ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄, ο Δημήτριος και ο Θωμάς.

Κατά τη νεανική του ηλικία επέζησε από την ασθένεια που έπληξε τρία αδέλφια του, τον Κωνσταντίνο και δύο αδελφές του, τα οποία απεβίωσαν. Δεν ανάρρωσε ποτέ πλήρως και η υγεία του ήταν ασθενής για την υπόλοιπη ζωή του, μάλιστα ανέπτυξε λέπρα. Όταν το 1408 απεβίωσε ο εξάδελφός του Ιωάννης Ζ΄ κυβερνήτης της Θεσσαλονίκης, ο Μανουήλ Β΄ απένειμε τον τίτλο του δεσπότη στον Ανδρόνικο και τον όρισε κυβερνήτη της πόλης εκεί. Επειδή ήταν μόλις οκταετής, είχε επίτροπο τον στρατηγό Δημήτριο Λάσκαρη τον Λεοντάρη ως το 1415/16.

Το 1422 οι Οθωμανοί πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη και απέκλεισαν τη Θεσσαλονίκη το διάστημα 1422-23. Ο Ανδρόνικος, του οποίου η υγεία χειροτέρευε, άρχισε διαπραγματεύσεις με τους Βενετούς για βοήθεια, που ζήτησαν την παράδοση της πόλης. Αν και η Εκκλησία αντιτίθετο, καθώς δυσπιστούσε στους Λατίνους, ήλθε Βενετικός στρατός και ανέλαβε την άμυνα και την πόλη.

Το 1425 απεβίωσε ο πατέρας του και ανέλαβε ο Ιωάννης Η΄ την εξουσία. Ο λόγιος Απόστολος Βακαλόπουλος^[1] και ο ιστορικός Μιχαήλ Δούκας αναφέρουν ότι τέσσερις άρχοντες (Πλατυσκαλίτης, κά) σχεδίαζαν να παραδώσουν την πόλη στους Οθωμανούς και όταν οι Βενετοί τους ανακάλυψαν, τους εξόρισαν στην Κρήτη^[2]. Ο Βενετικός Κώδικας του Μοροζίνι γράφει ότι και ο Ανδρόνικος συμμετείχε στη συνωμοσία^[3], πράγμα που δεν επαληθεύεται από τις Ελληνικές πηγές.

Οι Βενετοί κατάφεραν να κρατήσουν τη Θεσσαλονίκη ως το 1430, οπότε την κατέλαβαν οι Τούρκοι. Από εδώ και πέρα η ιστορία του Ανδρόνικου δεν είναι σαφής: Ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης αναφέρει ότι ο Ανδρόνικος μετέβη στον Μωρέα, στη Μαντίνεια και εκεί απεβίωσε, ενώ ο Θεόδωρος Σπανδούνης γράφει ότι μεταβαίνοντας με πλοίο στη Βενετία, απεβίωσε στο ταξίδι. Άλλη εκδοχή εκθέτει ο ιστορικός Γεώργιος Σφραντζής, αναφέροντας ότι ο Ανδρόνικος έγινε μοναχός στη μονή Παντοκράτορος της Κωνσταντινούπολης, όπου απεβίωσε το 1429 και ετάφη δίπλα στον πατέρα του· αλλά ο ψευδο-Σφραντζής ισχυρίζεται ότι έγινε μοναχός στη μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, όπου και απεβίωσε^[4][5].

Σε χειρόγραφο του 1404 που έστειλε δώρο ο Μανουήλ Β΄, μέσω του Μανουήλ Χρυσολωρά, στο αββαείο του Αγίου Διονυσίου στο Παρίσι, εικονίζεται σε μικρογραφία ο Μανουήλ Β΄ με την Ελένη Δραγάτση και τα τρία μεγαλύτερα παιδιά τους. Επιγραφές: Μανουήλ εν Χ[ριστ]ώ τω Θ[ε]ώ πιστός βασιλεύς και Αυτοκράτωρ Ρωμαίων ο Παλαιολόγος και αεί Αύγουστος. Ελένη η εν Χ[ριστ]ώ τω Θ[ε]ώ πιστή Αυγούστα και Αυτοκρατόρισσα Ρωμαίων η Παλαιολογίνα. Ιω[άννης] εν Χ[ριστ]ώ τω Θ[ε]ώ πιστός βασιλεύς ο υιός αυτού. Θεόδωρος ο Πορφυρογέννητος [...] ο υιός αυτού. Ανδρόνικος Αφεντόπουλον ο Παλαιολόγος ο υιός αυτού.

• Mertzios, Konstantinos (2007) [1949]. Μνημεία Μακεδονικής Ιστορίας [Monuments of Macedonian History] (PDF) (στα Greek) (Second έκδοση). Thessaloniki: Society for Macedonian Studies. ISBN 978-960-7265-78-4. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
• Necipoğlu, Nevra (2009). Byzantium between the Ottomans and the Latins: Politics and Society in the Late Empire. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-40388-8. 
• Setton, Kenneth M. (1978). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume II: The Fifteenth Century. Philadelphia: The American Philosophical Society. ISBN 0-87169-127-2. 
• Vacalopoulos, Apostolos E. (1973). History of Macedonia 1354–1833. Μτφρ. Peter Megann. Thessaloniki: Institute for Balkan Studies. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2017.