Το λήμμα πιθανόν να περιλαμβάνει πληροφορίες που αποτελούν πρωτότυπη έρευνα, που δεν έχουν προηγουμένως δημοσιευτεί ή δεν έχουν ελεγχθεί από ειδικούς. Εάν δεν συμβαίνει αυτό παραθέστε τις πηγές που επιβεβαιώνουν την επαληθευσιμότητα του λήμματος, διαφορετικά αφαιρέστε ό,τι αποτελεί προσωπική γνώση ή έρευνα του συντάκτη. Παρακαλούμε δείτε τις σχετικές παρατηρήσεις στη σελίδα συζήτησης.

Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης. Αίτιο: Αγγλισμοί και άλλα προβλήματα σύνταξης Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων.

Οι αεροψεκασμοί (Αγγλικά: chemtrails, κεμτρέιλ) είναι μια θεωρία συνωμοσίας που ερμηνεύει το φαινόμενο των ιχνών συμπύκνωσης (contrails, κοντρέιλ) δηλαδή τα λευκά ίχνη υδρατμών που αφήνουν τα αεροπλάνα σε υψηλό υψόμετρο, ως μυστικά προγράμματα με χημικές και βιολογικές ουσίες που κατευθύνονται από κυβερνητικές υπηρεσίες. Στην επιστημονική κοινότητα η θεωρία αυτή δεν έχει βάση καθώς δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις που να τη στηρίζουν.^[1]

Ως αποτέλεσμα της δημοσιότητας του θέματος που έχει πάρει η θεωρία των αεροψεκασμών, οι επίσημες κρατικές υπηρεσίες δέχτηκαν πολλές χιλιάδες παράπονα από απλούς πολίτες με την απαίτηση να δοθεί κάποια εξήγηση.^[2] Παρ' όλη την επαναλαμβανόμενη αποδοκιμασία από την επιστημονική κοινότητα όλης της υφηλίου και την σταθερή επισήμανση πως πρόκειται για συνήθη ίχνη συμπύκνωσης, η θεωρία συνωμοσίας των αεροψεκασμών τελικά επικράτησε.

Η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία δημοσίευσε ανακοίνωση στην οποία επισημαίνει ότι η θεωρία είναι μια απάτη και συμπληρώνει ότι «έχει ερευνηθεί και διαψευσθεί από πολλές επιστημονικές κοινότητες, πανεπιστήμια και από της κύριες δημοσιεύσεις μέσων ενημέρωσης». Στο Ηνωμένο Βασίλειο το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Αγροτικών Υποθέσεων επισήμανε πως τα κεμτρέιλ δεν είναι επιστημονικά αναγνωρισμένο φαινόμενο. Ο Καναδός Υπουργός Προεδρίας της Κυβέρνησης σε απάντησή του σε προσφυγή Καναδών πολιτών επισημαίνει ότι είναι μια «δημοφιλής έκφραση» προσθέτοντας ότι «δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη για να υποστηριχθεί η ύπαρξη τους».

Στην Ελλάδα, το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας, με επίσημη ανακοίνωση, ανέφερε πως η συμπύκνωση των υδρατμών των καυσαερίων αποτελεί φυσικό φαινόμενο.^[3][4]

Ο πρώην ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, Νίκος Χρυσόγελος θεωρεί ότι η συγκεκριμένη θεωρία συνωμοσίας βρήκε γόνιμο έδαφος λόγω της εκτεταμένης ρύπανσης της ατμόσφαιρας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια από βιομηχανικές, αστικές και αγροτικές περιοχές (βιομηχανικοί ρύποι, ρύποι οχημάτων, καύση αποβλήτων, κανονικές πτήσεις αεροπλάνων, γεωργικοί αεροψεκασμοί φυτοφαρμάκων, όξινη βροχή κλπ.) και η οποία ρύπανση μεταφέρεται σε μεγάλες αποστάσεις μέσω του ανέμου και των μικροσωματιδίων. Έρευνες του πολυτεχνείου Κρήτης δείχνουν ότι ακόμα και στο Αιγαίο υπάρχουν ρύποι που η προέλευσή τους όμως δεν είναι από χημικά που ρίχνουν άγνωστης προέλευσης αεροσκάφη αλλά από τις βιομηχανικές και αστικές περιοχές της Ν. Ευρώπης, της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.^[5]

Η αγγλική λέξη «chemtrail» (κεμτρέιλ) είναι ένας νεολογισμός κατασκευασμένος από την σύντμηση των αγγλικών λέξεων «chemical trail» (χημικό ίχνος) και δημιουργήθηκε κατ' αναλογία με τον καθιερωμένο αγγλικό επιστημονικό όρο «contrail» (κοντρέιλ) που είναι σύντμηση των λέξεων «condensation trail» (ίχνος συμπύκνωσης). Τα «chemtrails», που στα Ελληνικά αποκαλούνται απλά «αεροψεκασμοί», αναφέρονται αποκλειστικά στους ψεκασμούς της εν λόγω θεωρίας συνωμοσίας και δεν παραπέμπουν σε άλλες μορφές εναέριων ψεκασμών όπως οι κλασσικοί αεροψεκασμοί των καλλιεργειών, η νεφώδης σπορά, η ουρανογραφία και η εναέρια πυρόσβεση. Πιο συγκεκριμένα αναφέρονται στην εμφάνιση χαρακτηριστικών εναέριων λευκών γραμμών όπου κατά ισχυρισμό προκαλούνται από την συστηματική εναέρια ρίψη χημικών ενώσεων από υψηλό υψόμετρο στο οποίο υποτίθεται ότι δεν είναι δυνατόν να δημιουργούνται τα συνηθισμένα ίχνη συμπύκνωσης. Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας αναφέρουν διάφορους σκοπούς για τους οποίους θεωρούν ότι γίνεται η υποτιθέμενη απελευθέρωση χημικών όπως, η διαχείριση της ηλιακής ακτινοβολίας, ο έλεγχος των ανθρώπινων πληθυσμών, ο έλεγχος του καιρού, βιολογικός/χημικός πόλεμος καθώς επίσης και ότι προκαλούν αναπνευστικά ή άλλα προβλήματα υγείας. Οπαδός της θεωρίας αναφέρει σε ελληνικό κανάλι ότι έχει μετρήσει τη συχνότητα επανάληψης των ιχνών και την βρήκε να είναι 4-7 μέρες^[6], ενώ έχουν παρατηρηθεί πτήσεις και κατά τη διάρκεια της νύχτας^[7].

Σύμφωνα με τον Παρμενίωνα Χαριστού, συνταξιούχου Διευθυντή Επιμελητείας Πτήσεων της Ολυμπιακής Αεροπορίας, οι λευκές γραμμές των αεροπλάνων άρχισαν να αυξάνονται τα τελευταία χρόνια για τους παρακάτω λόγους:

• Λόγω της μεγάλης αύξησης της εναέριας κυκλοφορίας η οποία πενταπλασιάστηκε από το 1970.
• Το 1997 έγιναν μεγάλες αλλαγές στις διαδικασίες εναέριας κυκλοφορίας της Ευρώπης από την Eurocontrol με την μείωση του κάθετου διαχωρισμού στα 1000 πόδια μεταξύ των ιπτάμενων αεροσκαφών (Reduced Vertical Separation Minimum). Το σύστημα αυτό εφαρμόστηκε αργότερα στην Βόρεια Αμερική, στην Νότια Αμερική, τον Ατλαντικό και Ειρηνικό Ωκεανό και τώρα καλύπτει σχεδόν όλη την Υδρόγειο, Με την εφαρμογή αυτής της διαδικασίας διπλασιάστηκε ο αριθμός των πτήσεων και είχε σαν στόχο να μειωθούν οι καθυστερήσεις που οφείλονταν στην εναέρια κυκλοφορία. Ο διπλασιασμός όμως των πτήσεων δημιούργησε παράλληλα και ένα άλλο ορατό αποτέλεσμα. Αυξήθηκαν σημαντικά οι λευκές γραμμές –Contrails- των αεροπλάνων.
• Τα αεροπλάνα της νέας τεχνολογίας διαθέτουν καλύτερες επιδόσεις και έχουν την δυνατότητα να πετούν σε πολύ μεγαλύτερα ύψη σε σχέση με τα παλαιότερης τεχνολογίας. Τα επίπεδα πτήσεων φτάνουν τώρα στα 41.000 πόδια και τα ιδιωτικά αεροσκάφη (business jet) πετούν ακόμα υψηλότερα, στα 50.000 πόδια. Δηλαδή τώρα πετούν πολλαπλάσια αεροπλάνα στον ευρύτερο εναέριο χώρο αφού έχουν προστεθεί άλλα 16 επίπεδα πτήσεων.
• Εντός του 2014 ολοκληρώνεται από την Eurocontrol^[8] ο Ευρωπαϊκός Ενιαίος Ουρανός (Single European Sky) και για αυτό τον λόγο έχουν σχεδιαστεί πολλοί νέοι αεροδιάδρομοι μέσα στον ελληνικό εναέριο χώρο αλλά και στην Ευρώπη, οι οποίοι είναι πυκνοί σαν ιστός αράχνης. Σύμφωνα με το πρόγραμμα αυτό, ολόκληρος ο Ευρωπαϊκός εναέριος χώρος θα ενοποιηθεί έως και το ύψος των 46.000 ποδών. Στόχος τους είναι να συντομευθούν οι διαδρομές, δηλαδή ο χρόνος της πτήσης, να ελαττωθούν οι καθυστερήσεις, να γίνει εξοικονόμηση καυσίμων, με αντικειμενικό σκοπό την μείωση στις τιμές των εισιτηρίων αλλά και παράλληλα να αντιμετωπισθεί η μελλοντική μεγάλη αύξηση της εναέριας κυκλοφορίας. Το 2013 κατά μέσο όρο πετούσαν ημερησίως εντός του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου 26.000 πτήσεις και αναμένεται το 2020 να ξεπεράσουν τις 50.000. Με τα εξελιγμένα όργανα πλοήγησης τα οποία διαθέτουν τα σύγχρονα αεροπλάνα, η μετάβαση από το ένα σημείο στο άλλο μπορεί να πραγματοποιηθεί με κατ΄ευθείαν διαδρομές (direct routes) και εκτός αεροδιαδρόμων. Η άδεια εγκρίνεται από το κέντρο ελέγχου και είναι σύννομη με τους Κανόνες Εναέριας Κυκλοφορίας. Οι λόγοι είναι πολλοί και οι κυριότεροι είναι για να συντομευθεί η διαδρομή, για οικονομία καυσίμων, και για να μειωθεί η εναέρια κυκλοφορία κλπ. Αυτή η διαδικασία του direct route είναι ο λόγος που δημιουργούνται τα παράξενα σχήματα στον ουρανό με διασταυρούμενες λευκές γραμμές που σχηματίζουν τετράγωνα, παράλληλες γραμμές ή καρεδάκια.

Η ποσότητα νερού στην εξάτμιση του κινητήρα είναι συνεχής αλλά η ποσότητα υγρασίας στον αέρα δεν είναι. Η υγρασία ποικίλει με το ύψος και ένα στρώμα χαμηλής υγρασίας μπορεί να βρίσκεται ανάμεσα σε δύο στρώσεις υψηλής υγρασίας. Καθώς ένα αεροπλάνο παίρνει ή χάνει ύψος μέσα από αυτό το στρώμα τότε το ίχνος συμπύκνωσης θα σχηματιστεί μόνο στις περιοχές υψηλής υγρασίας και έτσι φαίνεται να έχει «σβήσει» στην περιοχή χαμηλής υγρασίας. Το ίδιο φαινόμενο μπορεί να υπάρξει και με την θερμοκρασία. Ένα ζεστό στρώμα αέρα μπορεί να βρίσκεται ακριβώς πάνω από ένα ψυχρό στρώμα το οποίο αποκαλείται θερμοκρασιακή αναστροφή. Όταν ένα αεροσκάφος πετάει μέσα από ένα τέτοιο στρώμα τότε το ίχνος συμπύκνωσης διακόπτεται. Δεν είναι μόνο η αύξηση ή η μείωση του ύψους που δημιουργεί την διακοπή του ίχνους. Τα όρια ανάμεσα σε αυτά τα στρώματα δεν είναι επίπεδα και τα βαρυτικά κύματα ή μεταγωγικά ρεύματα αέρα μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλους όγκους αέρα που διαφέρουν σε θερμοκρασία ή/και υγρασία από τον γειτονικό τους και μπορούν να σπάσουν ένα ίχνος συμπύκνωσης όταν ένα αεροσκάφος περνάει μέσα από αυτά. Η άνιση υγρασία δεν έχει πάντα ως αποτέλεσμα την άμεση διακοπή του ίχνους συμπύκνωσης αλλά μπορεί να προκαλέσει το ίχνος να είναι πιο έντονο σε συγκεκριμένες περιοχές παρά σε άλλες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κενά στο ίχνος σε ένα λεπτό ή παραπάνω μετά την αρχική δημιουργία του.^[9]

Οι παράλληλες γραμμές ή κάποιες διασταυρώσεις των ιχνών που δημιουργούν ένα «Χ» στον ουρανό ή αν έχουν διασταυρωθεί πολλά αεροσκάφη, την δημιουργία ενός φαινομενικού πλέγματος από ίχνη. Τα ίχνη μπορεί να «κάνουν» πολλά σχέδια στον ουρανό. Αυτό εξαρτάται από την συχνότητα των πτήσεων, την κατεύθυνση τους, την κατεύθυνση του ανέμου κ.α. Σε περιοχές που οι συνθήκες είναι κατάλληλες για τους έντονους σχηματισμούς ιχνών συμπύκνωσης μπορεί να δημιουργηθούν κάποιο είδος πλέγματος ή διασταυρωμένων ιχνών.^[10][11]

Όταν υπάρχει αρκετή υγρασία και ψύχος τότε τα ίχνη αυτά μπορούν αν μείνουν στον ουρανό και να απλωθούν για πάρα πολλές ώρες. Τα ίχνη μπορούν να σβήσουν ή να επιμείνουν και να εξαπλωθούν. Εξαρτάται από τον αέρα στον οποίο σχηματίζονται.

Υπάρχουν δύο λόγοι που κάποια αεροσκάφη αφήνουν ίχνη και κάποια που εκεί κοντά δεν αφήνουν. Ένας λόγος είναι επειδή διαφορετικά αεροσκάφη έχουν διαφορετικούς κινητήρες^[12], μερικά αφήνουν ίχνη συμπύκνωσης και άλλα όχι.^[13] Ο άλλος λόγος είναι επειδή τα αεροπλάνα είναι σε διαφορετικά υψόμετρα.^[14][15] Ο λόγος που το ένα αεροσκάφος δημιουργεί ίχνη συμπύκνωσης και το άλλο όχι είναι επειδή βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές μάζας αέρα. Όταν ένα αεροπλάνο βρίσκεται σε "υγρό" αέρα δημιουργεί ίχνος συμπύκνωσης, όταν βρίσκεται σε "ξηρό", όχι. Ο υγρός αέρας και ο ξηρός αέρας μπορεί να συνυπάρχουν μόλις μερικά μέτρα μακριά ο ένας από τον άλλον.^[16] Η δημιουργία στρωμάτων υγρού και ξηρού αέρα δεν περιορίζεται μόνο στα σύννεφα. Φαινομενικά καθαρός αέρας επίσης περιέχει την ίδια διακύμανση σε στρώσεις. Αυτό φάνηκε και στην εκτόξευση του Ηλιακού Δυναμικού Τηλεσκοπίου (SDO).^[17] Καθώς ανέβαινε δεν άφηνε ίχνος συμπύκνωσης μέχρι που συνάντησε ένα στρώμα υγρού αέρα και άφησε ένα ίχνος που επέμεινε για αρκετή ώρα και μετά πέρασε σε ξηρό στρώμα αέρα και δεν άφηνε ίχνος.^[18]

Σχηματίζεται από την αναγωγή της πίεσης του αέρα καθώς κινείται πάνω στο φτερό. Όταν η πίεση του αέρα πέφτει η θερμοκρασία του επίσης πέφτει (ίδια αρχή που έχει και το ψυγείο σας). Η μειωμένη θερμοκρασία προκαλεί την συμπύκνωση μικροσταγονιδίων νερού που ίσως τότε παγώσει. Οι παγωμένες σταγόνες μεγαλώνουν καθώς περισσότερο νερό συμπυκνώνεται σε αυτές. Οι διαφορετικού μεγέθους σταγόνες (ή παγοκρύσταλλοι) έχουν διαφορετικές οπτικές ιδιότητες που επηρεάζουν διαφορετικά μήκη κύματος φωτός, που προκαλούν το εφέ του ουράνιου τόξου.^[19] Τα αεροδυναμικά ίχνη τις περισσότερες φορές εμφανίζονται στις άκρες των πτερυγίων που εμφανίζονται πολύ πυκνά.^[20] Οι συνθήκες θα πρέπει να είναι ιδανικές για ολόκληρο το φτερό να παράγει ίχνη και τυπικά δεν διαρκούν για πάρα πολύ ώρα.^[21]

Τα περισσότερα από τα υποτιθέμενα βίντεο με αεροψεκασμούς στο Διαδίκτυο είναι απλά έντονα ίχνη συμπύκνωσης που ο δημιουργός των βίντεο αυτών αποφάσισε ότι είναι ένα μέρος μιας τεράστιας παγκόσμιας συνωμοσίας που συμπεριλαμβάνει ψεκασμούς από κάτι για κάποιον λόγο. Αλλά, μερικά από αυτά τα βίντεο είναι σκόπιμες φάρσες, είτε από φαρσέρ που κάνουν πλάκα στην κοινότητα των «ψεκασμένων», όπως αποκαλούν κάποιοι τους οπαδούς της θεωρίας, είτε από ανθρώπους που προσπαθούν να προωθήσουν την θεωρία τους για οποιονδήποτε λόγο. Το 2010 στο διαδίκτυο είχε ανεβεί ένα βίντεο^[22][23] που εμφανιζόταν ένα ιπτάμενο τάνκερ στο οποίο εμφανιζόταν αεροδυναμικά^[24] ίχνη συμπύκνωσης.^[25] Το άλλο αεροσκάφος (στο οποίο ο πιλότος του τραβούσε βίντεο) δεν ήταν πιθανότατα στρατιωτικό αλλά ήταν ένα KC-10 όπως αναφέρει ο ίδιος ο πιλότος του στο αυθεντικό βίντεο που ο ίδιος έχει ανεβάσει. Ο πιλότος που το τράβηξε έκανε πλάκα όταν μιλούσε για «κεμτρέιλ» ωστόσο, πολλοί δεν το ήξεραν και το πήραν στα σοβαρά.^[26]

Σε ιστότοπους και διαδικτυακές ομάδες οπαδών της θεωρίας των αεροψεκασμών, μπορούν να βρεθούν πολλές φορές φωτογραφίες με λεζάντες όπως «εσωτερικό αεροπλάνου αεροψεκασμών». Σχεδόν όλες οι φωτογραφίες είναι από αεροσκάφη δοκιμών στην προ-παραγωγική τους φάση στα οποία τοποθετούνται βαρέλια έρματος, ενώ κάποιες άλλες από αυτές τις φωτογραφίες δείχνουν το εσωτερικό πυροσβεστικών αεροπλάνων.^[27] Τα βαρέλια έρματος είναι απλά μεγάλα βαρέλια με νερό που χρησιμοποιούνται για να προσομοιώσουν επιβάτες όταν κάνουν τεστ και ελέγχους σε μια ποικιλία συνθέσεων βάρους και ισορροπίας στο αεροσκάφος, κατά τη διάρκεια των δοκιμαστικών πτήσεων. Τα βαρέλια μερικές φορές είναι απομονωμένα και μερικές φορές συνδέονται με σωλήνες, ώστε το νερό να μπορεί να αντληθεί κατά τη διάρκεια της πτήσης, για να προσομοιωθεί η κίνηση αυτών που επιβαίνουν στο αεροπλάνο.^[28]

• Ίχνος συμπύκνωσης

• Ανακοίνωση Τύπου Πολεμικής Αεροπορίας - 7/5/2012
• Contrailscience
• Ίχνη Συμπύκνωσης-Χημικές Αναλύσεις-Βίντεο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ- ΣΦΑΚ