Α-Αμανιτίνη

Η χημική δομή της α-αμανιτίνης.
Η α-αμανιτίνη (με κόκκινο χρώμα) προσδεδεμένη με την RNA πολυμεράση II.

Η α-Αμανιτίνη (αγγλ. Alpha-amanitin, α-Amanitin) είναι τοξίνη, εξαιρετικά επικίνδυνη για τον άνθρωπο, η οποία χημικώς είναι ένα κυκλικό οκταπεπτίδιο που περιέχει πολλά τροποποιημένα αμινοξέα.[1][2]

Θανατηφόρος τοξίνη

Είναι η πιο θανατηφόρος από όλες τις αματοξίνες, δηλ. τις τοξίνες που βρέθηκαν σε πολλά είδη του γένους μανιταριών Amanita. Επικίνδυνα μανιτάρια είναι το είδος Amanita phalloides, γνωστό και ως κάλυμμα θανάτου, καθώς και το είδος δολοφονικός άγγελος, ένα είδος μεταξύ των ειδών A. virosa και A bisporigera. Απαντάται επίσης στα μανιτάρια Galerina marginata και Conocybe filaris. Η LD50 της α-αμανιτίνης είναι 100 μg/kg για αρουραίους.

Σε αντίθεση με τα περισσότερα κυκλικά πεπτίδια, οι αματοξίνες -όπως και οι φαλοτοξίνες- συντίθενται σε ριβοσώματα. Τα γονίδια που κωδικοποιούν την προπρωτεΐνη για την α-αμανιτίνη ανήκουν στην ίδια οικογένεια με εκείνα που κωδικοποιούν τη φαλλακιδίνη, μια φαλλοτοξίνη.[3]

Κάθε χρόνο προκαλούνται περισσότεροι από 100 θάνατοι παγκοσμίως από τη λανθασμένη κατανάλωση των ανωτέρω μη εδώδιμων ειδών μανιταριών.[4]

Συμπτώματα δηλητηρίασης

Η α-αμανιτίνη έχει ασυνήθιστα ισχυρή έλξη στο ένζυμο RNA πολυμεράση II. Κατά την κατάποση και πρόσληψη από τα ηπατικά κύτταρα, συνδέεται με το ένζυμο RNA πολυμεράσης II, προκαλώντας κυτταρόλυση στα ηπατικά κύτταρα.[5] Ελάχιστα αποτελέσματα αναφέρθηκαν εντός των 10 ωρών.

Δεν είναι ασυνήθιστα τα δυσάρεστα συμπτώματα ακόμη και 24 ώρες μετά την κατάποση. Με αυτήν την καθυστέρηση στα συμπτώματα καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη η διάγνωση και ακόμη πιο επικίνδυνη. Μέχρι τότε, έχει περάσει πολύ ο χρόνος κατά τον οποίο η ολική πλύση στομάχου θα είχε ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Συμπτώματα όπως διάρροια και κράμπες είναι τα πρώτα συμπτώματα, αλλά αυτά αμβλύνονται, δίνοντας έτσι ψευδή σημάδια ύφεσης. Συνήθως, την 4η έως την 5η ημέρα, η τοξίνη (α-αμανιτίνη) αρχίζει να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο ήπαρ και στα νεφρά, οδηγώντας σε ολική ζημία του συστήματος και στα δύο. Ο θάνατος συνήθως συμβαίνει περίπου μια εβδομάδα από την κατάποση. [6]

Παραπομπές

  1. ↑ J. M. Berg· J. L. Tymoczko· G. J. Gatto· L. Stryer (2017). Βιοχημεία. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. 900-901. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2021. 
  2. ↑ «Δηλητηριάσεις από τα άγρια μανιτάρια Μέρος 2ο». Χανιώτικα Νέα. 20 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2021. 
  3. ↑ «Gene family encoding the major toxins of lethal Amanita mushrooms». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 104 (48): 19097–101. November 2007. doi:10.1073/pnas.0707340104. PMID 18025465. 
  4. ↑ J. M. Berg· J. L. Tymoczko· G. J. Gatto· L. Stryer (2017). Βιοχημεία. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. 902. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2021. 
  5. ↑ «alpha-Amanitin: a possible suicide substrate-like toxin involving the sulphoxide moiety of the bridged cyclopeptide». Drug Metabolism and Drug Interactions 6 (3–4): 265–74. 1988. doi:10.1515/dmdi.1988.6.3-4.265. PMID 3078291. 
  6. ↑ «Mushrooms, amatoxins and the liver». Journal of Hepatology 42 (2): 166–9. February 2005. doi:10.1016/j.jhep.2004.12.003. PMID 15664239.