Ο Τσαχιάγκιϊν Ελμπεγκντόρζ (Tsakhiagiin Elbegdorj, στα μογγολικά: Цахиагийн Элбэгдорж) είναι πολιτικός από τη Μογγολία. Χρημάτισε πρόεδρος της χώρας του από το 2009, έπειτα από τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές, ως τις 10 Ιουλίου 2017. Είναι γνωστός ως φιλοδημοκρατικός και φιλελεύθερος πολιτικός. Υπηρέτησε δύο φορές στην πρωθυπουργία, αρχικά από τις 23 Απριλίου ως τις 9 Δεκεμβρίου του 1998 και στη συνέχεια από τις 20 Αυγούστου του 2004 ως τις 13 Ιανουαρίου του 2006. Είναι παντρεμένος με τέσσερεις γιους. Η θητεία του στο αξίωμα του προέδρου σηματοδοτεί την πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που ο πρόεδρος δεν θα προέρχεται από το κόμμα MPRP. Ο Ελμπεγκντόρζ ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές της δημοκρατικής επανάστασης του 1990, με την οποία τερματίστηκε σχεδόν μια εβδομηνταπενταετία κομμουνιστικής διακυβέρνησης.
Πρώτα χρόνια και εκπαίδευση
Γεννήθηκε στη Ζερέγκ της Μογγολίας, στην επαρχία Χοβντ, στις 30 Μαρτίου του 1963. Ήταν ο νεότερος από τους οκτώ γιους μιας οικογένειας βοσκών. Ολοκλήρωσε την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη γενέτειρά του. Όταν εκείνος ήταν 16 χρονών, η οικογένεια του εγκαταστάθηκαν στο Έρντενετ. Εκεί ολοκλήρωσε το σχολείο το 1981.
Μετά το σχολείο εργάστηκε για ένα έτος στα ορυχεία του Έρντενετ και τον επόμενο χρόνο υπηρέτησε την υποχρεωτική στρατιωτική του θητεία, ως το 1983. Έγραψε ποιήματα για τη στρατιωτική εφημερίδα "Ulaan Od" στη διάρκεια της θητείας του και αυτό είχε αποτέλεσμα να αναδειχθεί και να κερδίσει υποτροφία στο Στρατιωτικό Ινστιτούτο Πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης στο Λβιβ της Ουκρανίας, όπου απέκτησε τίτλο BA στη Στρατιωτική Δημοσιογραφία το 1988.
Μετά την πρώτη του θητεία στην πρωθυπουργία σπούδασε για ένα έτος στο Οικονομικό Ινστιτούτο Μπάουλντερς του πανεπιστημίου του Κολοράντο, από όπου πήρε δίπλωμα το 2001. Το 2002 αποφοίτησε από τη σχολή διοίκησης Τζον Κένεντι του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, με τίτλο Μάστερ στη Δημόσια Διοίκηση (MPA)[4].
Δημοκρατικό κίνημα
Στη διάρκεια των σπουδών του στην ΕΣΣΔ, έμαθε για την γκλάσνοστ και ήρθε σε επαφή με ιδέες περί ελευθερίας λόγου και οικονομικών ελευθεριών. Μετά την επιστροφή του στη Μογγολία, ήρθε σε επαφή με ομοϊδεάτες του.
Στις 10 Δεκεμβρίου του 1989 στη διάρκεια της πρώτης ανοικτής διαδήλωσης υπέρ της δημοκρατίας, ο Ελμπεγκντόρζ ανακοίνωσε τη δημιουργία της Μογγολικής Δημοκρατικής Ένωσης. Ακολούθησαν μαζικές διαδηλώσεις, απεργίες και άλλες δραστηριότητες, που είχαν σκοπό να μεταβληθεί το καθεστώς σε δημοκρατία.
Τελικά, το Πολιτικό Γραφείο του MPRP υπέκυψε στις πιέσεις ειρηνικά και ξεκίνησε διάλογο με τους ηγέτες του δημοκρατικού κινήματος. Στις αρχές του 1990 ο επικεφαλής του συμβουλίου υπουργών (πρωθυπουργός) Τζαμπίν Μπατμένχ (Jambyn Batmönkh) αποφάσισε τη διάλυση του Πολιτμπιρό του MPRP και παραιτήθηκε, ανοίγοντας το δρόμο για τη διεξαγωγή των πρώτων πολυκομματικών εκλογών στην ιστορία της χώρας. Παρότι το MPRP διατήρησε την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, οι μεταρρυθμίσεις συνεχίστηκαν και ένα νέο Σύνταγμα που κατοχύρωνε τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου του 1992.
Επιχειρηματική δραστηριότητα
Ο Ελμπεγκντόρζ ίδρυσε την πρώτη ανεξάρτητη εφημερίδα στο κράτος του, την “Ardchilal,” και από το 1990 και έπειτα ήταν αρχισυντάκτης. Σε αναγνώριση των προσπαθειών του για ανεξάρτητο και προστατευμένο Τύπο, του απονεμήθηκε βραβείο από την Ένωση Μογγόλων Δημοσιογράφων, το 2000.
Επίσης ίδρυσε τον πρώτο σύλλογο βιομηχάνων και τον πρώτο ανεξάρτητο τηλεοπτικό σταθμό, τον Eagle TV, το 1994.
Πολιτική καριέρα
Εξελέγη στο κοινοβούλιο τέσσερις φορές, την περίοδο από το 1990 ως το 2000 και μετά το 2008. Συνετέλεσε στο σχεδιασμό νέου Συντάγματος, με βάση το οποίο θα εισαγόταν η οικονομία της ελεύθερης αγοράς στη Μογγολία. Ως αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος, συνετέλεσε στη μεγάλη εκλογική νίκη του συνασπισμού Δημοκρατική Ένωση στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν το 1996. Έπειτα υπηρέτησε ως ηγέτης της πλειοψηφίας στο κοινοβούλιο (πρωθυπουργός) από το 1996 ως το 2000 και έπειτα αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου από το 1996 ως το 1998.
Πρώτη πρωθυπουργική θητεία
Η πρώτη του πρωθυπουργική θητεία ξεκίνησε στις 23 Απριλίου του 1998 και ήταν βραχύβια. Ηττήθηκε σε ψηφοφορία μομφής στο κοινοβούλιο, έπειτα από την πώληση τράπεζας, και παραιτήθηκε το Δεκέμβριο του 1998. Στις εκλογές του 2000 το MPRP κέρδισε σαρωτική νίκη, με 72 επί συνόλου 76 εδρών.[5]
Δεύτερη πρωθυπουργική θητεία
Στις 20 Αυγούστου του 2004 ο Ελμπεγκντόρζ έγινε για δεύτερη φορά πρωθυπουργός της Μογγολίας. Ήταν το δεύτερο πρόσωπο που έκανε και δεύτερη συνεχή θητεία στο αξίωμα του πρωθυπουργού στην ιστορία της χώρας. Αυτήν τη φορά τέθηκε επικεφαλής συνασπισμού, ανάμεσα στο Λαϊκό Επαναστατικό Κόμμα της Μογγολίας (MPRP) και σε έναν δημοκρατικό συνασπισμό, έπειτα από τις αμφίρροπες βουλευτικές εκλογές.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του στην πρωθυπουργία κήρυξε πόλεμο στη διαφθορά και στη φτώχεια. Παρά την κυβέρνηση συνασπισμού το MPRP απέσυρε τους υπουργούς του από το υπουργικό συμβούλιο στις 13 Ιανουαρίου του 2006 λόγω πολλών διαφωνιών. Ως αποτέλεσμα, παραιτήθηκε με τη σειρά του και ο Ελμπεγκντόρζ. Νέος πρωθυπουργός εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο ο Ένχμπολντ στις 25 Ιανουαρίου του 2006. Σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση από το MPRP με τη βοήθεια ανταρτών του Δημοκρατικού Κόμματος (DP) και ανεξάρτητων βουλευτών. Ακολούθησαν διαμαρτυρίες από ομάδες πολιτών και από οπαδούς τους, καθώς ήρθαν στο φως καταγγελίες για διαφθορά σε βάρος υψηλόβαθμων στελεχών του MPRP.[6][7]
Στην εξωτερική πολιτική, δέχτηκε τους Βορειοκορεάτες πρόσφυγες, οι οποίοι ήρθαν στη Μογγολία μέσω Κίνας και τελικά μετακινήθηκαν προς τη Νότια Κορέα.[8]
Το 2005 συνηγόρησε στην αποστολή ειρηνευτικής δύναμης στο Ιράκ.[9] Σε αντάλλαγμα, η κυβέρνηση Μπους αποφάσισε την πραγματοποίηση τετράωρης επίσημης επίσκεψης στην Ουλάν Μπατόρ, η πρώτη φορά που ένας εν ενεργεία Αμερικανός πρόεδρος επισκέφθηκε τη χώρα.
Υποστήριξε τις προσπάθειες για την απελευθέρωση της Αούνγκ Σαν Σου Κίι από τον κατ' οίκον περιορισμό στη Μιανμάρ το 2005.[10]
Πολιτικές ταραχές 2008
Ως ηγέτης του DP ο Ελμπεγκντόρζ διαμαρτυρήθηκε για τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών που διεξήχθησαν στις 29 Ιουνίου του 2008 και στις οποίες κέρδισε το MPRP. Οι διεθνείς παρατηρητές είχαν χαρακτηρίσει τις εκλογές εκείνες "ελεύθερες και δίκαιες".[11] Ακολούθησαν ταραχές με απολογισμό 5 νεκρούς.[12]
Στις 2 Σεπτεμβρίου του 2008 ο Ελμπεγκντόρζ παραιτήθηκε από την ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος μετά την ήττα στις εκλογές του Ιουνίου. Στη θέση του εξελέγη ο Α. Αλτανχουγιάγκ.
Εκλογή στην προεδρία, 2009
Ο Τσαχιάγκιϊν Ελμπεγκντόρζ.
Κατά το συνέδριο του Δημοκρατικού Κόμματος στις 3 Απριλίου του 2009, ο Ελμπεγκντόρζ εξελέγη (με 63,5%) υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 24 Μαΐου του 2009. Εκτός από την υποστήριξη του Δημοκρατικού Κόμματος, είχε και τη στήριξη του Κόμματος των Πρασίνων αλλά και του Κόμματος της Βούλησης των Πολιτών.
[13]
Σύμφωνα με ξένους επενδυτές, οι εκλογές έκριναν και την ολοκλήρωση μιας σημαντικής συμφωνίας για την εξόρυξη χαλκού και χρυσού και κατά συνέπεια να μειωθεί η φτώχεια στο κράτος.[14] Η αναμέτρηση ανάμεσα στους δύο υποψηφίους αναμενόταν σκληρή. Οι δύο διεκδικητές ήταν ο πρόεδρος Ναμπαρίν Ενχμπαγιάρ (Nambaryn Enkhbayar) από το Επαναστατικό Λαϊκό Κόμμα της Μογγολίας και ο Ελμπεγκντόρζ (Tsakhiagiin Elbegdorj) από το Δημοκρατικό Κόμμα, με την υποστήριξη του Κόμματος της Βούλησης του Πολίτη και του Μογγολικού Κόμματος των Πρασίνων[15]. Τα πρώτα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στις 25 Μαΐου και σύμφωνα με αυτά αναδείχθηκε νικητής των εκλογών ο Ελμπεγκντόρζ, με 53,7% των ψήφων[16]. Ο απερχόμενος πρόεδρος Ενχμπαχιάρ παραδέχθηκε την οριακή του ήττα. Με καταμετρημένο το σύνολο των ψηφοδελτίων, ο Ελμπεγκντόρζ έλαβε 51,24% των ψήφων έναντι 47,44% για τον Ενχμπαγιάρ με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 73,52%.[17] Ορκίστηκε πρόεδρος στις 18 Ιουνίου του 2009[18].
Προεδρικές εκλογές 2013
Στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 26 Ιουνίου 2013 επανεξελέγη ο Ελμπεγκντόρζ με ποσοστό 50,23% έναντι 41,97% [για τον υποψήφιο του Λαϊκού Κόμματος της Μογγολίας, Μπαντμανιαμπουγκίιν Μπατ-Έρντενε (Badmaanyambuugiin Bat-Erdene) και 6,5% για το Νατσάγκ Ούντβαλ, υποψήφιο του Επαναστατικού Κόμματος του Λαού της Μογγολίας.[19][20] Ορκίστηκε πρόεδρος για μια νέα θητεία στις 10 Ιουλίου 2013[21]. Παρέμεινε πρόεδρος ως τον Ιούλιο του 2017, οπότε τον διαδέχθηκε ο Χατμάα Μπατούλγκα.
Εκδόσεις
Tsakhiagiin Elbegdorj Footstep of the Truth Is White, Ulaanbaatar 2000
Tsakhiagiin Elbegdorj The Years of Bearing Weight, Ulaanbaatar 2000
