Συντεταγμένες: 37°07′S 12°17′W / 37.117°S 12.283°W / -37.117; -12.283

Τριστάν ντα Κούνια Tristan da Cunha
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: "Our faith is our strength" «Η πίστη μας είναι η δύναμη μας»
Εθνικός ύμνος: God Save the King (Ο Θεός να σώζει τον Βασιλέα)
Πρωτεύουσα	Εδιμβούργο των 7 Θαλασσών 37°04′S 12°19′W / 37.067°S 12.317°W / -37.067; -12.317
Επίσημες γλώσσες	Αγγλική
Βασιλιάς Κυβερνήτης Ανώτερος κάτοικος του νησιού (chief islander)	Κάρολος Γ΄ Νάιτζελ Φίλιπς εκπρ. από διοικητή Φίλιπ Κένταλ Τζέιμς Γκλας
Εξαρτημένο έδαφος της Αγίας Ελένης	1815
Έκταση  • Σύνολο	184 km2
Πληθυσμός  • Απογραφή 2021   • Πυκνότητα	242[1]   1,3 κατ./km2
Νόμισμα	Λίρα Στερλίνα (GBP)
Ζώνη ώρας  • Θερινή ώρα	(UTC +0) (UTC ?)
Internet TLD	.sh
Κωδικός κλήσης	++290

Το Τριστάν ντα Κούνια είναι μια συστάδα από απομονωμένα νησιά στον νότιο Ατλαντικό ωκεανό, 2.816 χλμ. από τη Νότια Αφρική και 3.360 χλμ. από τη Νότια Αμερική. Είναι εξαρτημένο έδαφος του Βρετανικού υπερπόντιου εδάφους της Αγίας Ελένης, που βρίσκεται 2.173 χλμ. βόρεια. Η συστάδα αποτελείται από το ομώνυμο κύριο νησί, το Τριστάν ντα Κούνια (έκταση: 98 χλμ²), την Απρόσιτη Νήσο (Inaccessible Island), τα Νησιά Αηδονιού (Nightingale Islands) και την Νήσο Γκαφ (Gough Island), η οποία βρίσκεται 395 χλμ. νοτιοανατολικά της κύριας νήσου. Ο μοναδικός οικισμός του αρχιπελάγους βρίσκεται στην κύρια νήσο και ονομάζεται Εδιμβούργο των 7 Θαλασσών. Η μόνη άλλη μόνιμη ανθρώπινη εγκατάσταση βρίσκεται στη νήσο Γκαφ και είναι ο επανδρωμένος Μετεωρολογικός Σταθμός Νήσου Γκαφ.

Το Τριστάν ντα Κούνια είναι το πιο απομονωμένο αρχιπέλαγος στον κόσμο.

Τα νησιά τα πρωτοείδε το 1506 ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος, Τριστάο ντα Κούνια, αλλά λόγω κακοκαιρίας δεν αποβιβάστηκε σε κάποιο από αυτά. Ονόμασε το κύριο νησί με το όνομά του, Ίλια ντε Τριστάο ντα Κούνια (Ilha de Tristão da Cunha), και αργότερα επικράτησε το μεταφρασμένο στα Αγγλικά όνομα του (Tristan da Cunha Island). Η πρώτη εξερεύνηση του αρχιπελάγους έγινε από τη Γαλλική φρεγάτα L'Heure du Berger το 1767. Έγιναν βυθομετρήσεις και μια βιαστική επιτήρηση της ακτογραμμής. Η παρουσία νερού στον μεγάλο καταρράκτη Μπιγκ Ουατρόν και σε μια λίμνη στη βόρεια ακτή σημειώθηκαν, και τα αποτελέσματα της εξερεύνησης δημοσιεύτηκαν από έναν υδρογράφο του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού το 1781. Ο πρώτος μόνιμος έποικος ήταν ο Τζόναθαν Λάμπερτ, από το Σάλεμ της Μασαχουσέτης των Ηνωμένων Πολιτειών, που έφτασε στα νησιά το 1810. Ανακήρυξε τα νησιά ως ιδιοκτησία του και τα ονόμασε Νησιά Αναψυχής. Η ηγεμονία του ήταν βραχύχρονη, καθώς πέθανε σε ένα ατύχημα με βάρκα το 1812.

Στις 14 Αυγούστου του 1816 το Ηνωμένο Βασίλειο προσάρτησε επισήμως τα νησιά, κυβερνώντας τα από την Αποικία του Ακρωτηρίου στη Νότια Αφρική. Έχει καταγραφεί ότι αυτό έγινε ως ένα προληπτικό μέτρο για να εξασφαλιστεί ότι οι Γάλλοι δεν θα χρησιμοποιούσαν τα νησιά ως βάση για μια επιχείρηση διάσωσης και απελευθέρωσης του Ναπολέοντα Βοναπάρτη από τη φυλακή του στη Νήσο Αγίας Ελένης. Επίσης αυτή η κτήση εμπόδιζε τις Ηνωμένες Πολιτείες να χρησιμοποιήσουν το αρχιπέλαγος ως βάση, όπως έκαναν στον πόλεμο του 1812.^[2] Προσπάθειες να αποικιστεί η Απρόσιτη Νήσος απέτυχαν.

Τα νησιά αρχικά κατοικούνταν από μια Βρετανική στρατιωτική φρουρά, και σταδιακά αναπτύχθηκε ένας πολιτικός πληθυσμός. Οι φαλαινοθήρες χρησιμοποιούσαν επίσης το νησί ως βάση για τις επιχειρήσεις τους στον νότιο Ατλαντικό ωκεανό. Η διάνοιξη όμως της Διώρυγας του Σουέζ το 1869, και η μετεξέλιξη των ιστιοφόρων πλοίων σε ατμοκίνητα, συνετέλεσαν στην απομόνωση των νησιών, καθώς δεν χρειάζονταν πλέον ως ενδιάμεσος σταθμός στα ταξίδια από την Ευρώπη προς την Άπω Ανατολή.

Το 1867, ο Πρίγκιπας Άλφρεντ, Δούκας του Εδιμβούργου και δεύτερος γιος της Βασίλισσας Βικτώριας, επισκέφτηκε το νησί. Ο κύριος οικισμός, το Εδιμβούργο των 7 Θαλασσών ονομάστηκε προς τιμήν της επισκέψεως του. Ο νεότερος αδερφός του Λιούις Κάρρολ, ο Αιδεσιμότατος Έντουιν Ντότζσον, υπηρέτησε ως Αγγλικανός ιεραπόστολος και δάσκαλος στο Τριστάν ντα Κούνια τη δεκαετία του 1880. Ένας δεύτερος Δούκας του Εδιμβούργου, ο σύζυγος της Βασίλισσας Ελισάβετ ΙΙ, επισκέφτηκε τα νησιά το 1957 στο ταξίδι του γύρω από τον κόσμο με το Βασιλικό γιοτ Μπριτάννια.

Στις 12 Ιανουαρίου 1938, τα νησιά ανακηρύχθηκαν εξαρτημένο έδαφος της Αγίας Ελένης.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τα νησιά χρησιμοποιήθηκαν ως σταθμός του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού. Το Ατλάντικ Άιλ (Ατλαντική Νήσος) ιδρύθηκε για να καταγράφει τις μετακινήσεις των Γερμανικών πλοίων στον νότιο Ατλαντικό Ωκεανό. Ο πρώτος Αρμοστής διορίστηκε από τη Βρετανική κυβέρνηση εκείνη την περίοδο.

Το 1958, το Πολεμικό Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών πυροδότησε μια ατομική βόμβα κοντά στο νησί ως τμήμα της Επιχείρησης Άργος. Οι κάτοικοι του νησιού δεν ενημερώθηκαν για αυτήν τη δοκιμή, ούτε τους προσφέρθηκε ιατρική παρακολούθηση μετά το συμβάν. Μετά από δεκαετίες που κυκλοφορούσαν φήμες, η δοκιμή έγινε δημόσια γνωστή τον Μάιο του 2006.

Το 1961, μια ηφαιστειακή έκρηξη ανάγκασε σε εκκένωση ολόκληρο τον πληθυσμό και μεταφορά του σε έναν παλαιό σταθμό της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας στο Κάλσοτ κοντά στο Σαουθάμπτον της Αγγλίας, και διέμεναν κυρίως επί μιας οδού που ονομαζόταν Κλειστό Δρομάκι Τριστάν. Το 1962, μια αποστολή της Βασιλικής Κοινότητας πήγε στο νησί για να εξετάσει το μέγεθος της ζημιάς, και ανέφερε ότι ο οικισμός Εδιμβούργο των 7 Θαλασσών επηρεάστηκε μόνον στα όρια του. Οι περισσότερες οικογένειες επέστρεψαν το 1963 υπό τον Ουίλι Ρεπέττο (αρχηγό του δεκαμελούς νησιωτικού συμβουλίου) και τον Άλαν Κρόφορντ (τον πρώην υπουργό πρόνοιας στο νησί).

Το 2005 δόθηκε στο νησί ο ταχυδρομικός κώδικας του Ηνωμένου Βασιλείου, TDCU 1ZZ, για να διευκολύνει τους κατοίκους στην παραγγελία αγαθών από το Διαδίκτυο.

Η διοικητική αρχή είναι αρμοδιότητα του Βασιλιά, που αντιπροσωπεύεται στο Έδαφος από τον Κυβερνήτη της Αγίας Ελένης. Επειδή ο Κυβερνήτης διαμένει μόνιμα στην Αγία Ελένη, διορίζεται ένας Διοικητής (administrator) για να αντιπροσωπεύει τον Κυβερνήτη στα νησιά. Σημερινός διοικητής είναι ο Φίλιπ Κένταλ από τις 25 Σεπτεμβρίου 2023.^[3]

Ο Διοικητής ενεργεί ως ο τοπικός αρχηγός της κυβέρνησης, και συμβουλεύεται το Νησιωτικό Συμβούλιο, που αποτελείται από 8 εκλεγμένα και 3 διορισμένα μέλη.

Το Τριστάν ντα Κούνια έχει τη δική του νομοθεσία, αλλά εφαρμόζονται οι νόμοι της Αγίας Ελένης όπου δεν αντιτίθενται στους τοπικούς νόμους, στον βαθμό που είναι κατάλληλοι για τις τοπικές συνθήκες και υπόκειται σε τέτοιες μεταβολές όπου οι τοπικές συνθήκες το επιβάλλουν. Ανώτερος Κάτοικος του Νησιού (Chief Islander) είναι ο Τζέιμς Γκλας, από τις 26 Μαρτίου 2019.^[3]

Το αρχιπέλαγος Τριστάν ντα Κούνια αποτελείται από τα ακόλουθα νησιά:

• την ομώνυμη νήσο Τριστάν ντα Κούνια, το κύριο και μεγαλύτερο νησί του αρχιπελάγους, με έκταση 99 τ.χλμ. (37°06′44″S 12°16′56″W / 37.11222°S 12.28222°W / -37.11222; -12.28222)

• την Απρόσιτη Νήσο (έκταση: 12.65 τ.χλμ., 37°18′0″S 12°40′48″W / 37.30000°S 12.68000°W / -37.30000; -12.68000)

• τις Νήσους Αηδονιού (Nightingale Islands), ομάδα τριών νησιών, με συνολική έκταση 3,4 τ.χλμ. (37°25′15.6″S 12°28′51.6″W / 37.421000°S 12.481000°W / -37.421000; -12.481000), που αποτελείται από:
  • τη Νήσο Αηδονιού (Nightingale Island) (έκταση: 3,2 τ.χλμ.,37°25′10″S 12°28′40″W / 37.41944°S 12.47778°W / -37.41944; -12.47778)
  • τη Μέση Νήσο (Middle Island) ή Νήσο Άλεξ (έκταση: 0,1 τ.χλμ., 37°24′40″S 12°28′46″W / 37.41111°S 12.47944°W / -37.41111; -12.47944)
  • τη Νήσο Στόλτενχοφ (Stoltenhoff Island) (έκταση: 0,1 τ.χλμ., 37°24′8″S 12°29′21″W / 37.40222°S 12.48917°W / -37.40222; -12.48917)

• τη Νήσο Γκαφ ή Ντιέγκο Άλβαρεζ (Diego Alvarez) (έκταση: 91 τ.χλμ., 40°19′12″S 9°56′24″W / 40.32000°S 9.94000°W / -40.32000; -9.94000)

Η Απρόσιτη Νήσος και τα Νησιά Αηδονιού βρίσκονται 35 χλμ νοτιοδυτικά του κύριου νησιού, ενώ η Νήσος Γκαφ βρίσκεται 395 χλμ. νότια – νοτιοανατολικά.

Το κύριο νησί είναι αρκετά ορεινό, η μόνη επίπεδη περιοχή είναι η τοποθεσία της πρωτεύουσας Εδιμβούργου στη βορειοδυτική ακτή. Το ψηλότερο σημείο είναι ένα ηφαίστειο που ονομάζεται Κορυφή Βασίλισσας Μαρίας ("Queen Mary's Peak") στα 2.062 μέτρα, που καλύπτεται με χιόνια τον χειμώνα. Το κλίμα είναι θαλάσσιο υποτροπικό με μικρές διακυμάνσεις στη θερμοκρασία μεταξύ καλοκαιριού και χειμώνα και μεταξύ ημέρας και νύκτας.

Τα άλλα νησιά της συστάδας είναι ακατοίκητα, εκτός από τον Μετεωρολογικό Σταθμό Νήσου Γκαφ στο ομώνυμο νησί, που λειτουργεί η Νότια Αφρική από το 1956 (από το 1963 στην τωρινή του τοποθεσία στον Κόλπο Τρανσβάαλ στη νοτιοανατολική ακτή), με προσωπικό 6 ατόμων.

Το Τριστάν ντα Κούνια είναι τόπος φωλιάσματος για τα Άλμπατρος του Τριστάν (Diomedea dabbenena).

Η κύρια πηγή εισοδημάτων του νησιού είναι το εργοστάσιο αστακού και η πώληση γραμματοσήμων και νομισμάτων σε ξένους συλλέκτες. Οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν διπλή απασχόληση, αφού συχνά δουλεύουν για την τοπική κυβέρνηση. Πολλοί κάτοικοι έχουν αγροτεμάχια (σε ισώματα πλαγιών) όπου καλλιεργούν πατάτες.

Η ηφαιστειακή έκρηξη του 1961 κατάστρεψε το εργοστάσιο κονσερβοποιίας καραβίδας του Τριστάν ντα Κούνια, που ξανακτίστηκε λίγο αργότερα. Οι καλλιεργητές καραβίδας δουλεύουν για την εταιρεία της Νοτίου Αφρικής «Οβενστόουν» που έχει ένα αποκλειστικό συμβόλαιο πώλησης καραβίδας στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία. Αν και το Τριστάν ντα Κούνια είναι υπερπόντιο έδαφος του Ηνωμένου Βασιλείου, δεν του επιτρέπεται η άμεση πρόσβαση στις αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόσφατα με τη μείωση του ενδιαφέροντος για την Καραβίδα του Τριστάν στις Ηνωμένες Πολιτείες οι νησιώτες έπρεπε να δανειστούν από τα αποθέματα τους. Τα οικονομικά προβλήματα του νησιού μπορεί να προκαλέσουν καθυστερήσεις στον εκσυγχρονισμό των επικοινωνιακών εξαρτημάτων και τη βελτίωση της εκπαίδευσης στο νησί.

Τα νησιά έχουν έναν πληθυσμό 242 κατοίκων^[1] σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Ο κύριος οικισμός είναι το Εδιμβούργο των 7 Θαλασσών, που τοπικά είναι γνωστός ως «Ο Οικισμός» ("The Settlement"). Η κύρια θρησκεία είναι ο Χριστιανισμός, με τα δόγματα της Αγγλικανικής και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Υπάρχουν περιπτώσεις προβλημάτων υγείας λόγω της ενδογαμίας, όπως το άσθμα και το γλαύκωμα, που οφείλονται κατά το μεγαλύτερο τμήμα τους στους αναπόφευκτους γάμους μεταξύ στενά συγγενικών ατόμων, για παράδειγμα οι γάμοι μεταξύ δεύτερων ξαδερφιών, που έχουν πολύ μικρές δεξαμενές γονιδίων.

Η απομονωμένη τοποθεσία των νησιών κάνει δύσκολη τη μετακίνηση στον υπόλοιπο κόσμο. Δεν υπάρχει αεροδρόμιο, και τα νησιά μπορεί να προσεγγιστούν μόνο με πλοίο. Αλιευτικά σκάφη από τη Νότια Αφρική τακτικά εξυπηρετούν τα νησιά. Το "RMS Saint Helena" παλαιότερα συνέδεε τα νησιά με τη Νότια Αφρική, και το Ηνωμένο Βασίλειο μέσω της Αγίας Ελένης και της Νήσου της Αναλήψεως, αλλά πλέον δεν πηγαίνει στο Τριστάν ντα Κούνια.

Οι νέοι άνθρωποι γενικά θα ήθελαν να παραμείνουν στο νησί αλλά συχνά ανησυχούν για την εύρεση συζύγου. Κάποιοι φεύγουν για το εξωτερικό, παντρεύονται και ελπίζουν να επιστρέψουν. Ο πληθυσμός των 242 κατοίκων του Τριστάν ντα Κούνια μοιράζεται μόλις 9 επώνυμα: Κόλλινς, Γκλας, Γκρην, Χάγκαν, Λαβαρέλλο (τυπικό Λιγουριανό επώνυμο), Ρεπέττο (επίσης τυπικό επώνυμο της Λιγουρίας), Ρότζερς, Σκουίμπ και Σουαίην.

Η ιατρική φροντίδα είναι δωρεάν αλλά παρέχεται με μόλις έναν γιατρό από τη Νότια Αφρική και 5 νοσοκόμες, οι τοκετοί και οι χειρουργικές επεμβάσεις είναι περιορισμένοι και κάποιος σοβαρός τραυματισμός σημαίνει ότι θα πρέπει να σταλεί σήμα σε περαστικά αλιευτικά σκάφη για να μεταφερθεί το τραυματισμένο άτομο στο Κέηπ Τάουν. Η τηλεόραση έφτασε στο νησί μόλις το 2001, και το μοναδικό διαθέσιμο κανάλι είναι η Υπηρεσία Προγράμματος Τηλεόρασης του Βρετανικού Στρατού από τα Νησιά Φώκλαντ.

Η εκπαίδευση είναι η στοιχειώδης, με τα παιδιά να αφήνουν το σχολείο στα δεκαπέντε, και παρόλο που είναι δυνατόν να πάρουν το Γενικό Πιστοποιητικό Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έναν χρόνο αργότερα, τα αποτελέσματα είναι πολύ φτωχά.

Η απομόνωση του Τριστάν ντα Κούνια είχε ως αποτέλεσμα μια ασυνήθη αργκό διάλεκτο της Αγγλικής γλώσσας. Ο Μπιλ Μπράισον καταγράφει κάποια παραδείγματα της διαλέκτου του νησιού στο βιβλίο του, «Η Μητρική Γλώσσα» ("The Mother Tongue").