Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 06/02/2020.

Σταυρός Πολεμικής Ανδραγαθίας Kriegsverdienstkreuz
Χρυσός Σταυρός των Ιπποτών του Σταυρού Πολεμικής Ανδραγαθίας
Απονομή από Γερμανία και Κρατίδια
Χώρα	Γερμανικό Ράιχ ! Γερμανικό Ράιχ Ναζιστική Γερμανία ! Ναζιστική Γερμανία
Επιλεξιμότητα	Γερμανοί πολίτες και στρατιώτες
Απονομή για	Πράξεις άσχετες με το πεδίο της μάχης, κατώτερες από αυτές που θα απέφεραν τον Σιδερένιο Σταυρό
Στατιστικά
Καθιερώθηκε	Διάφορες χρονολογίες
Σύνολο απ.	>3.000.000 για όλες τις τάξεις

Ο Σταυρός πολεμικής Ανδραγαθίας (γερμ. Kriegsverdienstkreuz, κρίγκς-φερντίνστ-κρόιτς, KVK) ήταν παλιό γερμανικό παράσημο. Εκδόθηκε σε πολλές και διάφορες μορφές και απονέμονταν τον 19ο και τον 20ό αιώνα για συγκεκριμένες εξέχουσες στρατιωτικές ή πολεμικές πράξεις. Τον 19ο αιώνα και μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο τα διάφορα γερμανικά κρατίδια είχαν κάθε ένα και τα δικά τους παράσημα με αυτό το όνομα. Το 1939 οι Ναζί όρισαν ένα ιδιαίτερο παράσημο με αυτό το όνομα για να τιμήσουν πράξεις που δεν θα απέφεραν απονομή του Σιδηρού Σταυρού.

Παράσημα σε σχήμα σταυρού προς τιμή στρατιωτικών ή πολεμικών πράξεων έχουν παράδοση στα γερμανικά κράτη και είχαν πολλές και διάφορες μορφές και τιμητικές αξίες:

• Στην Βάδη: Καθορίστηκε το 1916 προς τίμηση πράξεων που ευνοούσαν την πρόοδο των πολεμικών προσπαθειών.
• Στο Μπράουνσβάιγκ:Καθορίστηκε το 1914 προς τίμηση πράξεων ηρωισμού και πολεμικής ανδραγαθίας. Ήταν αντάξιο του σιδερένιου σταυρού της Β' Τάξης της Πρωσίας. Έφερε συχνά και το όνομα Σταυρός του Έρνστ Άουγκουστ. Στις 20 Μαρτίου 1918 καθορίστηκε και σταυρός Α' Τάξης που καρφιτσώνονταν με παραμάνα σαν τον σιδερένιο σταυρό της Α' Τάξης. Το μέχρι τότε παράσημο υποβαθμίστηκε στην Β' Τάξη.
• Στο Λίπε-Ντέτμολντ: Καθορίστηκε το 1914 από τον Πρίγκηπα του Λίπε-Ντέτμολντ (γερμ. Fürst zur Lippe-Detmold) προς τίμηση ηρωικών και πολεμικών πράξεων, και ήταν και αυτό ισάξιο του σιδερένιου σταυρού της Β' Τάξης.
• Στην Σαξονία: Καθορίστηκε τον Οκτώβριο του 1915 για την τίμηση πράξεων στον τότε μαινόμενο Α' παγκόσμιο πόλεμο.

Παρόμοια παράσημα υπήρχαν και σε άλλα γερμανικά κρατίδια, μεταξύ των άλλων:

• στην Πρωσία
• στην Βαυαρία
• στην Έσση από το 1870/71
• στην Μέκλενμπουργκ-Σβερίν
• στην Μέκλενμπουργκ-Στέρλιτζ
• στο Όλντενμπουργκ
• στην Άνχαλτ
• στην Σάουμπουργκ-Λίπε (1861-1896)
• στις τρεις πόλεις της Χανσεατικής Ένωσης, το Αμβούργο, την Βρέμη, το Λίμπεκ.

Επίσης παρόμοια παράσημα υπήρχαν στην Αυστρο-Ουγγρική Αυτοκρατορία.

Με την καθιέρωση του μεταλλίου στις 18 Οκτωβρίου 1939, η απονομή του παρασήμου περιοριζόταν για πράξεις σχετικές με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, χωρίς όμως την άμεση εμπλοκή σε μάχες και κατώτερες αυτών ισάξιων του Σιδερένιου Σταυρού.

Το παράσημο είχε δυο βαθμίδες, δηλαδή την Α' και την Β' Τάξη, και διακριτικά σε απλή μορφή ή με ξίφη.

Τα παράσημα χωρίς ξίφη απονέμονταν για πράξεις εκτός του πεδίου της μάχης, τα ξίφη απονέμονταν για πράξεις στα μετόπισθεν. Άλλωστε, για την απονομή των ξιφών ήταν απαραίτητη προϋπόθεση η δράση κατά την διάρκεια εχθρικού πυρός, ή έστω και σημαντική απόδοση στην εξάσκηση της πολεμικής τέχνης. Η διαφορά με την απονομή του σιδηρού σταυρού ήταν, ότι για τον τελευταίο ήταν απαραίτητη προϋπόθεση και ο ηρωισμός μπροστά στον εχθρό. Τελικά ο Σιδηρούς Σταυρός ήταν προορισμένος για τους στρατιώτςε που έδρασαν στο μέτωπο, ενώ ο Σταυρός Πολεμικής Ανδραγαθίας ήταν προορισμένος για τον άμαχο πληθυσμό ή τους στρατιώτες στα μετόπισθεν. Η απονομή γίνονταν άσχετα του διοικητικού βαθμού του παρασημοφορούμενου.

Επίσης η απονομή μεταλλίου με ξίφη ήταν επιτρεπτή και σε άτομα που είχαν ήδη παρασημοφορηθεί χωρίς ξίφη, ενώ μετά την παρασημοφόρηση με ξίφη, δεν επιτρεπόταν η παρασημοφόρηση του ίδιου ατόμου χωρίς ξίφη.

Το παράσημο χωρίς ξίφη ήταν ισάξιο του σιδερένιου σταυρού με άσπρη κορδέλα που είχε απονεμηθεί σε άμαχους πολίτες τα χρόνια 1813-15, 1870-71 και 1914-18.

Η απονομή του παράσημου γινόταν στις εξής διαβαθμίσεις:

1. Σταυρός πολεμικής ανδραγαθίας
2. Σταυρός πολεμικής ανδραγαθίας Β' Τάξης
3. Σταυρός πολεμικής ανδραγαθίας Α' Τάξης
4. Σταυρός των Ιπποτών του Σταυρού Πολεμικής Ανδραγαθίας (από το 1940)
5. Χρυσός Σταυρός των Ιπποτών του Σταυρού Πολεμικής Ανδραγαθίας (από το 1945)

Σε όλες τις τάξεις υπήρχαν και οι διακρίσεις με ή χωρίς τα ξίφη.

• 
  Το μετάλλιο
• 
  Το μετάλλιο Β' Τάξης χωρίς ξίφη
• 
  Α' Τάξη με ξίφη
  (απονομή το '57)

Το μετάλλιο είχε στρογγυλό σχήμα και ήταν κατασκευασμένο από μπρούντζο. Στην μπροστινή όψη έφερε ένα σταυρό της Μάλτας με οκτώ ακίδες. Στην οπίσθια όψη είχε μια γκραβούρα που έλεγε: Für Kriegsverdienste 1939, δηλαδή Για πολεμική ανδραγαθία το 1939.

Τα μετάλλια της Β' και της Α' Τάξης είχαν την μορφή του σταυρού της Μάλτας με μια στρογγυλή ασπίδα στο κέντρο. Η ασπίδα έφερε τον αγκυλωτό σταυρό που τον στεφάνωναν φύλλα δρυός. Στην πίσω όψη ήταν χαραγμένη η χρονολογία 1939. Το παράσημο της Β' Τάξης ήταν μπρούτζινο και ήταν κρεμασμένο σε κορδέλα. Το παράσημο της Α' Τάξης ήταν ασημένιο και το κρεμούσαν χωρίς κορδέλα στο αριστερό μέρος του στήθους, ενώ αυτό της Β' Τάξης το κρεμούσαν με ειδική παραμάνα ή το περνούσαν στην κουμπότρυπα.

Ο Σταυρός των Ιπποτών του Σταυρού Πολεμικής Ανδραγαθίας ήταν ασημένιος ή χρυσός και κάπως μεγαλύτερος από αυτόν της Β' Τάξης. Τον φορούσαν στο λαιμό με φαρδιά κορδέλα.

Η κορδέλες είχαν κατά μήκος τρία χρώματα: κόκκινο, λευκό, μαύρο, λευκό, κόκκινο σύμφωνα με τα εθνικά χρώματα της τότε γερμανικής σημαίας: μαύρο, λευκό, κόκκινο.

Το μετάλλιο της Β' Τάξης το φορούσαν εμφανώς μόνο την ημέρα της απονομής, ενώ μετά το ήταν ορατή εξωτερικά μόνο η κορδέλα του, που την έραβαν στην δεύτερη κουμπότρυπα της στολής.

Μετά τον πόλεμο, το 1945, απαγορεύτηκε το σήμα της σβάστικας. Με νόμο του 1957 στη μεταπολεμική Γερμανία δεν επιτρέπονται τα στρατιωτικά παράσημα που έχουν τον αγκυλωτό σταυρό. Έτσι στα μαγαζιά κυκλοφόρησαν ειδικές απομιμήσεις, που στην θέση των απαγορευμένων συμβόλων έχουν μια χρονολογία.

Το παράσημο απονεμόταν μαζί με πιστοποιητικό και μέσα σε κασετίνα ή σε χάρτινο φάκελο. Συνολικά έγιναν οι εξής απονομές:

• K.-G. Klietmann: Auszeichnungen des Deutschen Reiches 1936-1945. 11. A. Stuttgart 2001.
• K.-G. Klietmann: Pour le Mérite und Tapferkeitsmedaille. Berlin 1966
• Jörg Nimmergut: Deutsche Orden und Ehrenzeichen. Bd. 4, München 2003.

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Σταυρός Πολεμικής Ανδραγαθίας

• „Lexikon der Wehrmacht“
• „Militaria-Lexikon“
• Verleihungszahlen Αρχειοθετήθηκε 2007-01-02 στο Wayback Machine.