Ο Ραλφ Μπέτζα (Ralph Betza, γεν. 1945, ΗΠΑ) είναι διεθνής μαιτρ στο σκάκι και εφευρέτης πολλών παραλλαγών του παιχνιδιού, όπως το Σκάκι με διαφορετικούς στρατούς (Chess with different armies, ή Equal Armies), που είναι γνωστό και με το όνομά του ως Σκάκι του Μπέτζα (Betza's Chess).[2][3]
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Ραλφ Μπέτζα διαμένει στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ και ασχολείται με τον προγραμματισμό σε ηλεκτονικούς υπολογιστές και όπως αναφέρει ο ίδιος τον Νοέμβριο του 1997 σε μια συνέντευξή του, έμαθε να παίζει σκάκι σε ηλικία 8 ετών, άρχισε να κερδίζει τους συμμαθητές του στα 12 (όταν ανακάλυψε το 1.ε4 ε5 2.Βθ5), άλλα έχανε από σκακιστές μέχρι τα 13 του, κέρδισε το πρώτο του τουρνουά στα 14 (ένα περιφερειακό σχολικό τουρνουά) και όλα ξεκίνησαν από εκεί. Θεωρεί αξιωσημείωτη τη συνάντηση που είχε με τον Έντουαρντ Λάσκερ, ο οποίος αν και είχε περάσει τα 90 και δεν έπαιζε πια καλό σκάκι, εφηύρε μια κίνηση με την οποία τον κέρδισε κυριολεκτικά, αυτό ήταν που τον έκανε να καταλάβει εις βάθος το σκάκι. Σταμάτησε να παίζει σκάκι το 1979, όταν τερμάτησε δεύτερος στο Ιταλικό εθνικό πρωτάθλημα, έκτοτε ασχολείται με την εφεύρεση σκακιστικών παραλλαγών.[4]
Παραλλαγές που εφηύρε
Ο Ραλφ Μπέτζα είναι ίσως ο πιο παραγωγικός εφευρέτης παραλλαγών του σκακιού. Πολλές από τις παραλλαγές του δημοσιεύθηκαν στο διαδίκτυο, ενώ αρκετές από αυτές είναι πολύ δημοφιλείς και περιγράφονται σε σκακιστικά βιβλία και περιοδικά.[4]
Καθώς δεν υπάρχει επίσημη ελληνική μετάφραση για όλες τις παραπάνω παραλλαγές, χρησιμοποιήθηκε μια μετάφραση που αποδίδει την πλησιέστερη απόδοση της ιδέας της παραλλαγής, ενώ όπου επικρατεί ο διεθνής όρος στα ελληνικά (π.χ. Γκοστράιντερ, Χάι-Λόου, κ.λπ.) αναγράφεται ομοίως.