Το περικάρδιο περιβάλλει την καρδιά. Η περικαρδιακή κοιλότητα σημειώνεται με μπλε χρώμα
Το περικάρδιο (αγγλ. pericardium) είναι ένας ινώδης σάκος που περιβάλλει την καρδιά[1]. Εκφύεται από τα μεγάλα αγγεία και υπάρχει-χρειάζεται για να στηρίζει-κρατά στην θέση της την καρδιά, για να μην την αφήνει να μεγαλώνει πέρα από κάποιο όριο και επίσης για να μην μεταδίδονται φλεγμονές ή μικρόβια προς την καρδιά από τα παρακείμενα όργανα.[2]
Περιγραφή
Aποτελείται από δύο πέταλα-μεμβράνες. Το ένα πέταλο είναι λεπτό, αποτελείται από μια μόνο στιβάδα κυττάρων, επικάθεται-προσκολλάται στην καρδιά, λέγεται επικάρδιο ή σπλαχνικό πέταλο και είναι αυτό που παράγει το υγρό της περικαρδίτιδας. Το άλλο πέταλο, εξωτερικά από το επικάρδιο, είναι ελεύθερο, ισχυρότερο, αποτελείται από ινώδη και ελαστικά στοιχεία, σκοπό έχει να μην αφήνει την καρδιά να διατείνεται-μεγαλώνει υπερβολικά και ονομάζεται ινώδες πέταλο.
Ανάμεσα τους υπάρχει η περικαρδιακή κοιλότητα-σάκος που περιέχει φυσιολογικά μια μικρή ποσότητα υγρού που κυμαίνεται από 15 ως 50 κυβικά εκατοστά, για να μην τρίβεται το ένα πέταλο πάνω στο άλλο.
Οξεία Περικαρδίτιδα ονομάζεται η φλεγμονή του περικαρδίου που θεραπεύεται σε μέρες ως εβδομάδες. Αν αυτή διαρκέσει περισσότερο από 3 μήνες θεωρείται χρόνια περικαρδίτιδα.
Αυτή αρχικά είναι ξηρή (χωρίς υγρό) αλλά πολύ συχνά ακολουθεί παραγωγή υγρού στο περικάρδιο.
Όταν η οξεία περικαρδίτιδα θεραπεύεται και επανεμφανίζεται (στο 15-30% των περιπτώσεων) αφού περάσει τουλάχιστον ενάμιση μήνας από την θεραπεία της, η δεύτερη περικαρδίτιδα (όπως και οι τυχόν επόμενες) ονομάζεται υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα.
Αν επιμένει μακροχρόνια η φλεγμονή στο περικάρδιο πιθανόν αυτή να εξελιχθεί σε συμπιεστική περικαρδίτιδα. Αυτή προκαλείται από ανάπτυξη συμφύσεων και ουλώδους ιστού στο περικάρδιο, πάχυνση του και συχνά και εναπόθεση ασβεστίου σ’ αυτό. Έτσι εξαφανίζεται η ελαστικότητα του και παρεμποδίζεται η διάταση του συνολικού όγκου όλης της καρδιάς με αποτέλεσμα αυτή να μην μπορεί να υποδεχτεί όλη την ποσότητα αίματος από τις φλέβες οπότε εκτοξεύεται και λιγότερο αίμα στις αρτηρίες.
Δ) Η ανεύρεση συλλογής υγρού στο περικάρδιο μπορεί να είναι τυχαίο εύρημα σε υπερηχοκαρδιογραφικό έλεγχο. Το υγρό μπορεί να κυμαίνεται από λίγο (πάντως περισσότερο από 50 κυβικά εκατοστά) που δεν προκαλεί συμπτώματα, ως πάρα πολύ (μέχρι δύο λίτρα) αν αυξάνεται με αργό ρυθμό.
Το υγρό μπορεί να οφείλεται είτε σε πάθηση που προκαλεί φλεγμονή στο περικάρδιο και αυξημένη παραγωγή υγρού από αυτό είτε σε μειωμένη απομάκρυνση του φυσιολογικά παραγόμενου υγρού εξ’ αιτίας αυξημένης φλεβικής πίεσης από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ή πνευμονική υπέρταση είτε σε υποθυρεοειδισμό (συνδυασμός μειωμένης απομάκρυνσης και αυξημένης διαπερατότητας των τριχοειδών αγγείων του περικαρδίου). Επίσης μπορεί να οφείλεται σε απώλεια αίματος προς το περικάρδιο (αιμοπερικάρδιο)
Η περικαρδιακή συλλογή υγρού παρουσιάζει 25 ως 30% πιθανότητα να εξελιχθεί σε επιπωματισμό της καρδιάς. Αυτός συμβαίνει όταν δεν μπορεί να διαταθεί άλλο το ινώδες πέταλο του περικαρδίου, οπότε δυστυχώς συμπιέζονται οι δεξιές κοιλότητες και ο αριστερός κόλπος. Ο επιπωματισμός της καρδιάς είναι επικίνδυνος για την ζωή γιατί η καρδιά δεν μπορεί να υποδεχτεί όλη την ποσότητα αίματος από τις φλέβες και έτσι εκτοξεύει λιγότερο αίμα στις αρτηρίες.
