PROFILPELAJAR.COM

Περίπλους ονομάζεται η πλεύση γύρω από κάποια γεωγραφική περιοχή και χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει ταξίδια κατά την εποχή των ανακαλύψεων. Στην αρχαιότητα, το όνομα περίπλους δινόταν σε γεωγραφικά βιβλία ή βιβλία βοηθήματα ναυσιπλοΐας. Οι αρχαίοι ναυτικοί χρησιμοποιούσαν τέτοιες ναυτιλιακές οδηγίες οι οποίες περιείχαν ανάμεσα στα άλλα περιγραφές με τοπικά χαρακτηριστικά σε κάθε λιμάνι που να επιτρέπουν στους πλοηγούς να τα προσεγγίσουν με ασφάλεια.

Οι πιο γνωστοί περίπλοι

του Νεκώ Β΄ της Αιγύπτου, 610 π.Χ. ως το 594 π.Χ, περίπλους της Αφρικής από Φοίνικες κατά παραγγελία του Φαραώ Νεχώ Β΄. Όσες λίγες πληροφορίες έχουμε καταγράφηκαν εκατό περίπου χρόνια αργότερα από τον Ηρόδοτο από προφορικές περιγραφές των Αιγυπτίων (Ιστορίαι (Ηροδότου), βιβλίο 4ο: Μελπομένη, 42^[1])
του Βάσκο ντα Γκάμα, περίπλους της Αφρικής, έφθασε στην Ινδία το 1497
του Φερδινάνδου Μαγγελάνου, 1520-1521 - ο πρώτος περίπλους της γης

Άλλοι περίπλοι

Γνωστά αρχαία βιβλία - ναυτιλιακά βοηθήματα ή γεωγραφικά βιβλία που αφορούν περίπλοις είναι για παράδειγμα τα^[2]^[3]^[4]:

6ος αιώνας π.Χ.

Περίπλους Άννωνος του Καρχηδονίου, του 6ου αιώνα π.Χ. στον οποίο περιγράφεται ταξίδι στην βόρεια - βορειο ανατολική Αφρική του Άννωνος, έξω από τις στήλες του Ηρακλέους (τα σημερινά στενά του Γιβραλτάρ) πρωτότυπο κείμενο
Υπάρχουν αναφορές για αντίστοιχο κείμενο του Ιμίλκα ή Ιμίλκωνα, επίσης Καρχηδόνιου της ίδιας εποχής ο οποίος ταξίδεψε και αυτός στον Ατλαντικό, προς Βορρά όμως (ακτές Πορτογαλίας, Ισπανίας και Γαλλίας)
Περίπλους (Οφέλα) έργο του Οφέλα, κατά πάσα πιθανότητα Καρχηδόνιου θαλασσοπόρου, δεν έχει διασωθεί κείμενο, μόνο αναφορές σε αυτό
Περίπλους (Απελλά) έργο που έγραψε ο Απελλάς ο Κυρηναίος, θαλασσοπόρος, δεν έχει διασωθεί κείμενο, μόνο αναφορές σε αυτό
Περίπλους του Σκύλακα του Καρυανδέα, πιθανότατα του 6ου αιώνα, του Σκύλακα από τα Καρύανδα της Καρίας (δε σώζεται κείμενο, αλλά αναφορές σε αυτό)
Μασσαλιώτικος περίπλους, πιθανότατα του 6ου αιώνα π.Χ., κείμενο που μετέφρασε και περιέλαβε ο Λατίνος ποιητής Αβιηνός τον 4ο αιώνα μ.Χ. στο έργο του Ora Maritima («θαλάσσιες ακτές»)

5ος αιώνας π.Χ.

Περίπλους εκτός των Ηρακλειδών του 5ου αιώνα π.Χ. του ιστορικού Χάρωνα (δε σώζεται κείμενο)
Περίπλους της έσω θαλάσσης, του 5ου αιώνα π.Χ. (πριν το 432 π.Χ.) του Ευκτήμωνα του Αθηναίου

4ος αιώνας π.Χ.

Περί Ωκεανού, 4ου αιώνα π.Χ., του Πυθέα του Μασσαλιώτη ο οποίος έφτασε μέχρι την Βρετανία, αλλά και περιέγραψε τους πολικούς πάγους και τις παλίρροιες (μετρήσεις σε στάδια και μετρήσεις του γεωγραφικού πλάτους με τον γνώμωνα - μετρώντας τη θέση του ήλιου σε σχέση με τον ορίζοντα)
Περίπλους της έξω θαλάσσης σε δύο βιβλία, του 4ου αιώνα π.Χ. του Έλληνα γεωγράφου Μαρκιανού από την Ποντοηράκλεια (το κείμενο)
Σταδιασμός ήτοι περίπλους της μεγάλης θαλάσσης, άγνωστου αρχαίου πλοηγού του 4ου αιώνα π.Χ. - δεύτερο μισό του 3ου αιώνα
Περίπλους του Ψευδο-Σκύλακα, περίπου το 330 π.Χ. και περιλαμβάνει όλη τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, από άγνωστο συγγραφέα, γράφτηκε στην Αρχαία Αθήνα όπως προκύπτει από πληροφορίες του κειμένου (το κείμενο - νέα ελληνικά) Αρχειοθετήθηκε 2013-11-26 στο Wayback Machine. (αρχαία ελληνικά)
Περίπλους Ονησίκριτου των ακτών της Ινδίας, 4ου αιώνα π.χ. του Ονησίκριτου, αρχιπλοηγού του στόλου του Νεάρχου που πήρε μέρος στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και έφθασε μέχρι την Ινδία

3ος αιώνας π.Χ.

Περίπλους του Τιμοσθένη, έργου του Τιμοσθένη του Ρόδιου, ναύαρχου του στόλου του Πτολεμαίου Β΄ του Φιλαδέλφου (3ος αιώνας π.Χ., έλαβε μέρος σε πολέμους από 266 ως 245 π.Χ.). Μόνο αναφορές / αποσπάσματα στο έργο του έχουν σωθεί.

2ος αιώνας π.Χ.

Περιήγησις έργο του 2ου αιώνα π.Χ. (πιθανώς κοντά στο 185 π.Χ.) που έγραψε ο Σκύμνος ο Χίος και το οποίο δε σώζεται παρά μόνο σε αναφορές
Περίοδος στον Νικομήδη, 2ος αιώνας π.Χ. ψευδο-Σκύμνος

1ος αιώνας μ.Χ.

Περίπλους της Ερυθράς Θαλάσσης, περίπου στα μέσα του 1ου αιώνα μ.Χ. περιλαμβάνει την Ερυθρά θάλασσα, τον Περσικό Κόλπο και τον Ινδικό ωκεανό

2ος αιώνας μ.Χ.

Περίπλους του Ευξείνου Πόντου του Αρριανού της Νικομήδειας, 130-131 μ.Χ., με τη μορφή επιστολής προς τον αυτοκράτορα Αδριανό
Περιήγησις του εν τω Βοσπόρω ανάπλου (Ανάπλους Βοσπόρου), πιθανώς 2ος αιώνας μ.Χ. του Διονυσίου του Βυζαντίου

Παραπομπές

↑ s:Ιστορίαι (Ηροδότου)/Μελπομένη, 42 «Θωμάζω ὦν τῶν διουρισάντων καὶ διελόντων Λιβύην τε καὶ Ἀσίην καὶ Εὐρώπην· οὐ γὰρ σμικρὰ τὰ διαφέροντα αὐτέων ἐστί· μήκεϊ μὲν γὰρ παρ᾽ ἀμφοτέρας παρήκει ἡ Εὐρώπη, εὔρεος δὲ πέρι οὐδὲ συμβάλλειν ἀξίη φαίνεταί μοι εἶναι. 2 Λιβύη μὲν γὰρ δηλοῖ ἑωυτὴν ἐοῦσα περίῤῥυτος, πλὴν ὅσον αὐτῆς πρὸς τὴν Ἀσίην οὐρίζει, Νεκῶ τοῦ Αἰγυπτίων βασιλέος πρώτου τῶν ἡμεῖς ἴδμεν καταδέξαντος· ὃς ἐπείτε τὴν διώρυχα ἐπαύσατο ὀρύσσων τὴν ἐκ τοῦ Νείλου διέχουσαν ἐς τὸν Ἀράβιον κόλπον, ἀπέπεμψε Φοίνικας ἄνδρας πλοίοισι, ἐντειλάμενος ἐς τὸ ὀπίσω δι᾽ Ἡρακλέων στηλέων ἐκπλέειν ἕως ἐς τὴν βορηίην θάλασσαν καὶ οὕτω ἐς Αἴγυπτον ἀπικνέεσθαι. 3 ὁρμηθέντες ὦν οἱ Φοίνικες ἐκ τῆς Ἐρυθρῆς θαλάσσης ἔπλεον τὴν νοτίην θάλασσαν· ὅκως δὲ γίνοιτο φθινόπωρον προσσχόντες ἂν σπείρεσκον τὴν γῆν, ἵνα ἑκάστοτε τῆς Λιβύης πλέοντες γινοίατο, καὶ μένεσκον τὸν ἄμητον· 4 θερίσαντες δ᾽ ἂν τὸν σῖτον ἔπλεον, ὥστε δύο ἐτέων διεξελθόντων τρίτῳ ἔτεϊ κάμψαντες Ἡρακλέας στήλας ἀπίκοντο ἐς Αἴγυπτον. καὶ ἔλεγον ἐμοὶ μὲν οὐ πιστά, ἄλλῳ δὲ δή τεῳ, ὡς περιπλώοντες τὴν Λιβύην τὸν ἥλιον ἔσχον ἐς τὰ δεξιά.»
↑ Encyclopedia of the Roman Empire, Matthew Bunson Infobase Publishing, 2009, σελ. 420
↑ Διονύσιος ο Βυζάντιος, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού
↑ Περίπλους, ο πλοηγός του αρχαίου ναυτικού, Α.Ι. Τζαμτζής, Αρχαιολογία. 2011, 06, σελ. 8-10