Ο όρος ξύλινη κατασκευή, ή αλλιώς ξυλοκατασκευή (αγγλ. Timber structure, γερμ. Holzbau), αναφέρεται σε εκείνο τον τομέα της δόμησης που χρησιμοποιεί το ξύλο ως το βασικό οικοδομικό υλικό, αλλά σχετίζεται και με κάθε κτίριο που έχει κατασκευαστεί με ξύλινο σκελετό ή ξύλινο φέροντα οργανισμό.[1] Εκτός από το φυσικό συμπαγές ή το σύνθετο-συγκολλητό ξύλο, χρησιμοποιούνται και άλλα σύγχρονης τεχνολογίας πιστοποιημένα, ξύλινα συγκολλημένα υλικά (κυρίως glulam, CLT κ.α.).[2]
Κλασική κατοικία εξ ολοκλήρου με ξύλινο σκελετό
Η ξυλοκατασκευή εντάσσεται σε ένα παλαιό, αυτόνομο πεδίο (γνωστό στα αγγλ. ως Timber framing) που διακρίνεται από άλλα πεδία της οικοδομής, όπως η κατασκευή από τοιχοποιία, το οπλισμένο σκυρόδεμα ή τη μεταλλική κατασκευή, με τις ειδικές τεχνικές και υλικά της. Υπάρχει διάκριση μεταξύ της παραδοσιακής ξυλοκατασκευής, η οποία έχει διατηρηθεί για αιώνες από τους τεχνίτες, ξυλουργούς, και της μηχανικής ξυλοκατασκευής, που αναπτύχθηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα.[3][4]
Ξύλινη αίθρια κατασκευή (ξύλινο σκέπαστρο) στην έκθεση του Αννόβερου
Η ξύλινη κατασκευή συχνά συνδυάζεται με άλλες τεχνικές κατασκευής. Για παράδειγμα, υπάρχουν ξύλινες δοκοί σε κτίρια από τοιχοποιία, ξύλινοι σκελετοί στέγης σε κτίρια από τοιχοποιία ή σκυρόδεμα, ξύλινα ζευκτά για στέγες ή ξύλινες συγκολλημένες δοκοί για αίθουσες και πολλά άλλα πεδία εφαρμογής. Η μεγαλύτερη αυτοφερόμενη ξύλινη στέγη στον κόσμο, κατασκευασμένη από την γερμανική εταιρεία Holzbau Amann, βρίσκεται στην έκθεση του Αννόβερου (βλ. εικόνα) και κατασκευάστηκε για την Expo 2000.
Η σημασία της ξυλοκατασκευής στην τοπική κατασκευαστική αγορά κάθε τόπου, και τα κτίρια που κατασκευάζονται συνήθως με αυτήν την τεχνική ποικίλλουν από πολιτισμό σε πολιτισμό και από γεωγραφική περιοχή σε γεωγραφική περιοχή. Στην Κεντρική Ευρώπη, για παράδειγμα, αχυρώνες, υπόστεγα και απλές καλύβες κατασκευάζονται ιδιαίτερα συχνά ως αμιγώς μικρά ξύλινα κτίρια, ενώ συνήθως κτίρια κατοικιών, επιχειρήσεων και γραφείων σπάνια φτιάχνονται με ξύλινη δόμηση.
Την περίοδο 2000-2020, έχουν κατασκευαστεί στην Ευρώπη και αλλού πολλές κατοικίες με τη μέθοδο της προκατασκευασμένης ξυλοκατασκευής (προκάτ). Αυτή η μέθοδος χαρακτηρίζεται από την προκατασκευή ολόκληρων τοιχίων υπό ελεγχόμενες συνθήκες σε εργοστάσια και τη συναρμολόγησή τους στη συνέχεια στο εργοτάξιο.[5] Αυτός ο τύπος ξύλινων κατοικιών είναι γενικά πιο ενεργειακά αποδοτικός και πολύ πιο οικονομικός από τις παραδοσιακές ξυλοκατασκευές.[2] Οι πιο συνηθισμένες μέθοδοι κατασκευής που χρησιμοποιούνται σε αυτήν τη μέθοδο είναι η κατασκευή με ξύλινα πάνελ, και η κατασκευή με προκατασκευασμένα πλαίσια.
Κάθε ξυλοκατασκευή έχει αρνητικές εκπομπές άνθρακα, και είναι εξόχως οικολογική λύση και επιλογή. Εάν εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα, θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίτευξη του στόχου της μείωσης της θερμοκρασίας του πλανήτη μας, κατά δύο βαθμούς.
