Η Ντρουβα-ντέβι, χίντι: Dhruva-devi, ήταν η σύζυγος τού αυτοκράτορα Τσαντραγκούπτα Β΄ (βασ. π. 380 - π. 415), ο οποίος κυβερνούσε στην σημερινή βόρεια Ινδία. Ήταν η μητέρα τού διαδόχου του Κουμαραγκούπτα Α΄, και ήταν πιθανότατα η ίδια με την Ντρουβα-σβαμίνι, η οποία αναφέρεται ως σύζυγος του Τσαντραγκούπτα Β΄ και μητέρα τού πρίγκιπα Γκοβινταγκούπτα σε μια επιγραφή πήλινης σφραγίδας.

Σύμφωνα με το σανσκριτικό θεατρικό έργο Ντέβι-Τσαντραγκούπταμ, του οποίου ένα μέρος είναι χαμένο, η Ντρουβαντέβι ήταν αρχικά σύζυγος -τού μεγαλύτερου αδελφού τού Τσαντραγκούπτα Β΄- τού Ραμαγκούπτα, ο οποίος αποφάσισε να την παραδώσει σε έναν εχθρό Σάκα, όταν πολιορκήθηκε. Ο Τσαντραγκούπτα μπήκε στο στρατόπεδο τού εχθρού μεταμφιεσμένος ως βασίλισσα και σκότωσε τον εχθρό. Μια αναπαραγωγή του έργου, με βάση άλλα λογοτεχνικά και επιγραφικά στοιχεία, υποδηλώνει ότι αργότερα ο Τσαντραγκούπτα σκότωσε τον Ραμαγκούπτα και νυμφεύτηκε τη Ντρουβα-ντάβι. Η ιστορική αξιοπιστία αυτής της αφήγησης συζητείται μεταξύ των σύγχρονων ιστορικών, με μερικούς μελετητές να την απορρίπτουν ως έργο φαντασίας.

Η λέξη "Ντρούβα" κυριολεκτικά σημαίνει αμετάβλητη ή σταθερή, και είναι το όνομα στα σανσκριτικά για τον πολικό αστέρα. Σύμφωνα με τα αρχεία των Γκούπτα, η Ντρουβα-ντέβι ήταν η μητέρα τού διαδόχου τού Τσαντραγκούπτα, Kουμαραγκούπτα Α¨.^[1] Η πήλινη σφραγίδα στο Μπασάρ του Γκοβινταγκούπτα αναφέρει τη Ντρουβα-σβαμίνι ως σύζυγο του Τσαντραγκούπτα Β΄, και ως μητέρα του Γκοβινταγκούπτα.^[2][3] Είναι απίθανο ο Τσαντραγκούπτα Β΄ να είχε δύο διαφορετικές συζύγους με παρόμοια ονόματα: φαίνεται ότι η Ντρουβα-σβαμίνι ήταν πιθανότατα άλλο όνομα για τη Ντρουβα-ντέβι, και ότι ο Γκοβινταγκούπτα ήταν αμφιθαλής αδελφός του Κουμαραγκούπτα.^[1]

Σύμφωνα με το σανσκριτικό θεατρικό έργο Devi-Chandraguptam, το οποίο είναι διαθέσιμο μόνο σε μορφή μερικών αποσπασμάτων, η Ντρουβα-ντέβι ήταν αρχικά βασίλισσα του μεγαλύτερου αδελφού του Τσαντραγκούπτα, Ραμαγκούπτα. Μια φορά, ο Ραμαγκούπτα πολιορκήθηκε από έναν εχθρό του των Σάκα, ο οποίος ζήτησε τον Ντρουβα-ντέβι ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Ο Ραμαγκούπτα συμφώνησε να παραδώσει τη Ντρουβα-ντέβι στον εχθρό, αλλά ο Τσαντραγκούπτα πήγε στο στρατόπεδο του εχθρού μεταμφιεσμένος ως βασίλισσα, και σκότωσε τον εχθρό. ^[4] Η υπόλοιπη ιστορία δεν είναι σαφής από τα διασωθέντα αποσπάσματα, αλλά με βάση τις μεταγενέστερες λογοτεχνικές και επιγραφικές αναφορές, μπορεί να ανασυγκροτηθεί ως εξής: η δημόσια εικόνα του Ραμαγκούπτα επλήγη ως αποτέλεσμα της απόφασής του να παραδώσει τη γυναίκα του σε έναν εχθρό, ενώ ο Τσαντραγκούπτα θεωρήθηκε ως ήρωας από τους υπηκόους. Ο Ραμαγκούπτα ζήλευε τον αδελφό του, και προσπάθησε να τον διώξει. Ο Τσαντραγκούπτα προσποιήθηκε τρέλα, για να ξεφύγει από την εχθρότητα τού αδελφού του, αλλά τελικά τον σκότωσε, έγινε ο νέος βασιλιάς και νυμφεύτηκε τη Ντρουβα-ντέβι.^[5]

Η ιστορικότητα της πλοκής Devi-Chandraguptam αμφισβητήθηκε από πολλούς σύγχρονους ιστορικούς. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον ιστορικό Ν. Κ. Σίρκαρ, τα μόνα ιστορικά γεγονότα στο έργο είναι ότι η Ντρουβα-ντέβι ήταν σύζυγος τού Τσαντραγκούπτα και ότι οι Σάκας κατείχαν την εξουσία στη δυτική Ινδία: τα υπόλοιπα είναι η φαντασία τού συγγραφέα ή "μερικές τρέχουσες λαϊκές ιστορίες, που διανθίστηκαν από τη φαντασία του". ^[6]

Πολλά μεταγενέστερα κείμενα και επιγραφές παραπέμπουν στα γεγονότα, που περιγράφονται στο έργο (βλ. Ντεβι-τσαντραγκούπταμ § Ιστορικότητα), αλλά αυτές οι πηγές μπορεί να βασίζονται στο ίδιο το έργο, και επομένως δεν μπορούν να θεωρηθούν απόλυτα ως αποδεικτικά στοιχεία, που επιβεβαιώνουν την ιστορικότητα τού έργου. ^[7] Ο Τσαντραγκούπτα και η Ντρουβαντέβι είναι γνωστοί ως ιστορικά πρόσωπα, και η ύπαρξη τού Ραμαγκούπτα πιστεύεται επίσης ότι αποδεικνύεται από την ανακάλυψη ορισμένων επιγραφών και νομισμάτων, που τού αποδίδονται (βλέπε Ραμαγκούπτα § Ιστορικά). Ωστόσο αυτό δεν επιβεβαιώνει απαραίτητα την ιστορική ταυτότητα των γεγονότων, που περιγράφονται στο Ντεβι-τσαντραγκούπταμ. ^[8]

• Ashvini Agrawal (1989). Rise and Fall of the Imperial Guptas. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0592-7. 
• D. C. Sircar (1969). Ancient Malwa And The Vikramaditya Tradition. Munshiram Manoharlal. ISBN 978-8121503488. 
• R. C. Majumdar (1981). A Comprehensive History of India. 3, Part I: A.D. 300-985. Indian History Congress / People's Publishing House. OCLC 34008529. 
• Romila Thapar (2013). The Past Before Us. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-72651-2. 
• Tej Ram Sharma (1989). A Political History of the Imperial Guptas: From Gupta to Skandagupta. Concept. ISBN 978-81-7022-251-4. 
• Tej Ram Sharma (1978). Personal and Geographical Names in the Gupta Inscriptions. Concept. OCLC 5413655.