Νοβιτσόκ

Παραλλαγή Α-234 του Νοβιτσόκ
Η χημική δομή της ουσίας Α-234
Γενικά
Χημικά αναγνωριστικά
Φυσικές ιδιότητες
Χημικές ιδιότητες
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Το Νοβιτσόκ (ρωσικά: Новичо́к‎‎, "νεοφερμένος"[1], επίσης γνωστό ως παράγοντας Α[2]) είναι μια ομάδα επτά δυαδικών χημικών όπλων, τα οποία ανέπτυξε το κρατικό χημικό ερευνητικό ινστιτούτο ΓκοσΝΙΙΟΧΤ στην Σοβιετική Ένωση και στη Ρωσία από το 1971 έως το 1993.[3][4][5] Σε κανονικές συνθήκες, ορισμένες ουσίες νοβιτσόκ είναι στερεές, ενώ άλλες είναι υγρές. Πιστεύεται ότι η διασπορά των στερεών ουσιών είναι δυνατή με εξαιρετικά λεπτή σκόνη.[6]

Ρώσοι επιστήμονες που ανέπτυξαν τις νευρικές ουσίες υποστηρίζουν ότι είναι οι πιο θανατηφόρες που έχουν δημιουργηθεί. Μερικές παραλλαγές είναι πέντε με οκτώ φορές πιο ισχυρές από το αγγλικό/αμερικάνικο παράγοντα VX (γνωστό ως παράγοντας V από το venomous),[7][8] ενώ άλλες είναι και δέκα φορές πιο ισχυρές από το γερμανικό σομάν (γνωστό ως παράγοντας G από το german).[2][9] Εκτός από τη Ρωσία, "αρκετά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ"[10] και το Ιράν παράγουν τις ουσίες αυτές.[11] Τον Νοέμβριο του 2019, τέσσερις από τις παραλλαγές του νοβιτσόκ (Α-230, Α-232, Α-234, Α-242) προστέθηκαν στο Πρόγραμμα 1 του Οργανισμού για την Απαγόρευση Χρήσης των Χημικών Όπλων (ΟΑΧΟ).[12]

Η χημική δομή του νευρικού παράγοντα VX
Η χημική δομή του νευρικού παράγοντα σομάν

Στον 21ο αιώνα, οι ουσίες νοβιτσόκ έγιναν ευρέως γνωστές αφού χρησιμοποιήθηκαν για να δηλητηριάσουν αντιπάλους του ρωσικού καθεστώτος, συμπεριλαμβανομένων των Σκριπάλ και δύο άλλων στο Έιμσμπιουρι του Ηνωμένου Βασιλείου (2018) και του Αλεξέι Ναβάλνι (2020).

Αντιμετώπιση της δηλητηρίασης

Το γενικό πρωτόκολλο θεραπείας από τη δηλητηρίαση από τους νευρικούς παράγοντες περιλαμβάνει τόσο τις φαρμακολογικές όσο και τις μη φαρμακολογικές προσεγγίσεις. Ανάμεσα στις μη φαρμακολογικές προσεγγίσεις περιλαμβάνονται η παροχή οξυγόνου, η ανάνηψη και η απολύμανση. Η φαρμακολογική θεραπεία της δηλητηρίασης από νευρικούς παράγοντες περιλαμβάνει: (1) την εφαρμογή ενός αντιχολινεργικού φαρμάκου (κυρίως ατροπίνης) (2) τη χορήγηση ενός αντισπασμωδικού παράγοντα (συνήθως διαζεπάμη ή avizafone) και (3) τη χρήση αντιδραστηρίων επανενεργοποίησης που αντιπροσωπεύονται από αντιδραστήρια AChE (που ονομάζονται οξίμες). Εκτός από τη συμπτωματική θεραπεία, ένας εναλλακτικός τρόπος αντιμετώπισης της δηλητηρίασης από τον παράγοντα Α μπορεί να περιλαμβάνει τους βιοδιαχωριστές, καθώς απενεργοποιούν επιλεκτικά τους μη δεσμευμένους παράγοντες Α στην κυκλοφορία του αίματος.[2]

Παραπομπές

  1. ↑ Klein, Alice (13 Μαρτίου 2018). «What are Novichok nerve agents and did Russia do it?». NewScientist. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Chemical warfare agent NOVICHOK - mini-review of available data» (στα αγγλικά). Food and Chemical Toxicology 121: 343–350. 2018-11-01. doi:10.1016/j.fct.2018.09.015. ISSN 0278-6915. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0278691518306598. 
  3. ↑ «Secret trial shows risks of nerve agent theft in post-Soviet chaos: experts». Reuters. 20 March 2018. https://www.reuters.com/article/us-britain-russia-stockpiles/secret-trial-shows-risks-of-nerve-agent-theft-in-post-soviet-chaos-experts-idUSKCN1GQ2RH. 
  4. ↑ Chai, Peter R.; Hayes, Bryan D.; Erickson, Timothy B.; Boyer, Edward W. (January 2018). «Novichok agents: a historical, current, and toxicological perspective». Toxicology Communications 2 (1): 45–48. doi:10.1080/24734306.2018.1475151. PMID 30003185. 
  5. ↑ Tucker 2006
  6. ↑ «Navalny 'poisoned': What are Novichok agents and what do they do?». BBC News. 2 September 2020. https://www.bbc.com/news/world-europe-43377698. 
  7. ↑ Birstein 2004
  8. ↑ Albats 1994
  9. ↑ Croddy, Wirtz & Larsen 2001
  10. ↑ Siebold, Sabine and Shalal, Andrea (16 May 2018). «West's knowledge of Novichok came from sample secured in 1990s: report». Reuters. https://www.reuters.com/article/us-britain-russia-chemicalweapons-german/wests-knowledge-of-novichok-came-from-sample-secured-in-1990s-report-idUSKCN1IH2HC. Ανακτήθηκε στις 24 May 2018. 
  11. ↑ Hosseini, Seyed Esmaeil; Saeidian, Hamid; Amozadeh, Ali; Naseri, Mohammad Taghi; Babri, Mehran (30 December 2016). «Fragmentation pathways and structural characterization of organophosphorus compounds related to the Chemical Weapons Convention by electron ionization and electrospray ionization tandem mass spectrometry: Mass spectral studies of organophosphorus compounds related to CWC». Rapid Communications in Mass Spectrometry 30 (24): 2585–2593. doi:10.1002/rcm.7757. PMID 27704643. 
  12. ↑ Mirzayanov, Vil (2008). State Secrets: An Insider's Chronicle of the Russian Chemical Weapons Program. US: Outskirts Press. σελ. 604. ISBN 978-1432725662.