Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος (ή μεσοσπονδύλιος ινοχόνδρος)βρίσκεται μεταξύ γειτονικών σπονδύλων της σπονδυλικής στήλης. Κάθε δίσκος συμμετέχει στο σχηματισμό άρθρωσης, η οποία επιτρέπει μία μικρή κίνηση του σπονδύλου και λειτουργεί σαν σύνδεσμος ο οποίος κρατά τους σπονδύλους ενωμένους. Ο ρόλος των δίσκων στην απόσβεση κραδασμών στην σπονδυλική στήλη είναι καθοριστικός.
Δομή
Οι δίσκοι αποτελούνται από έναν εξωτερικό ινώδη δακτύλιο, ο οποίος περιβάλλει τον πηκτοειδή πυρήνα. Ο ινώδης δακτύλιος αποτελείται από ινοχόνδρινα στρώματα των οποίων η σύσταση είναι κολλαγόνο τύπου I και κολλαγόνο τύπου II. Το κολλαγόνο τύπου I συγκεντρώνεται στον δακτύλιο όπου προσδίδει μεγαλύτερη αντοχή.
Ο πηκτοειδής πυρήνας βοηθάει στην ομοιόμορφη κατανομή των δυνάμεων που ασκούνται στο δίσκο. Η κατανομή αυτή αποτρέπει την ανάπτυξη έντονα εντοπισμένων καταπονήσεων οι οποίες θα μπορούσαν να βλάψουν τον υποκείμενο σπόνδυλο. Ο πυρήνας αποτελείται από χαλαρές ίνες σε γέλη μυκοπρωτεϊνης. Ο ρόλος του πυρήνα είναι η απόσβεση κραδασμών και η διατήρηση της απόστασης ανάμεσα στους σπονδύλους. Είναι το υπόλειμμα της νωτιαίας χορδής.[1]
Όταν ένας δείχνε τον ....... Ένας δίσκος αιωρούνταν στόμα στα.... ένας δίσκος ανάμεσα σε κάθε ζευγάρι συνεχόμενων σπονδύλων εκτός του πρώτου αυχενικού σπονδύλου, του Άτλα(C1). Υπάρχουν 23 δίσκοι στην ανθρώπινη σπονδυλική στήλη : 6 στο λαιμό (αυχενική μοίρα) , 12 στη θωρακική μοίρα και 5 στην οσφυϊκή μοίρα. Για παράδειγμα ο δίσκος ανάμεσα στον πέμπτο και έκτο αυχενικό σπόνδυλο ορίζεται ως "C5-6".
Ανάπτυξη
Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης ,οι δίσκοι διαθέτουν κάποια αιμοφόρα αγγεία προς τους χόνδρους των αρθρώσεων, τα οποία γρήγορα εκφυλίζονται αφήνοντας την άρθρωση σχεδόν χωρίς αιμάτωση στους υγιείς ενήλικες.[2]
Λειτουργία
Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι διαχωρίζουν τους υπερκείμενους και υποκείμενους σπονδύλους έτσι ώστε αυτοί να κινούνται -επιτρέποντας τις κινήσεις της σπονδυλικής στήλης- χωρίς να τρίβονται μεταξύ τους. Παρέχουν την κατάλληλη επιφάνεια απορρόφησης κραδασμών, έτσι ώστε ο πηκτοειδής πυρήνας του δίσκου να ισομοιράσει τις μεγάλες κατακόρυφες καταπονήσεις-φορτία σε όλη την επιφάνεια του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Ο πηκτοειδής πυρήνας περιέχει και γλυκοζαμινογλυκάνες, οι οποίες ως υδρόφιλες ενώσεις αποθηκεύουν ποσότητες νερού, που ουσιαστικά προάγουν τη διόγκωση του δίσκου στο απαραίτητο μέγεθος, ώστε αυτός να μπορεί να αντεπεξέρχεται στο μηχανικό του ρόλo.[3]
Οι γλυκοζαμινογλυκάνες ελαττώνονται εξαιτίας γήρανσης και εκφυλισμού. Εξαιτίας της ελλάτωσής τους μειώνονται και τα επίπεδα νερού εντός του δίσκου. Αποτέλεσμα αυτής της αφυδάτωσης είναι η συρρίκνωση και η απώλεια ελαστικότητας του δίσκου.[4]
Κλινική εικόνα - Διαταραχές
Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου
Η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου ή δισκοκήλη ή κήλη δίσκου είναι μία πάθηση η οποία συμβαίνει όταν ο πηκτοειδής πυρήνας του μεσοσπονδύλιου δίσκου, διολισθαίνει με πρόπτωση μέχρι την περιφέρεια του ινώδους δακτυλίου ή με προεξοχή εκτός της περιφέρειας. Αυτή η κήλη ερεθίζει ή πιέζει τα νεύρα επιφέροντας συνήθως πόνο, ο οποίος μπορεί να μην είναι εντοπισμένος μόνο στο σημείο της κήλης αλλά να επεκτείνεται και σε κάποιο από τα πόδια. Ανάλογα με την περιοχή της σπονδυλικής στήλης που εκδηλώνεται η κήλη δίσκου χαρακτηρίζεται ως ισχιαλγία ή οσφυαλγία.[5]
Εκφυλισμός
Πριν την ηλικία των 40 ετών στο 25% των ανθρώπων εμφανίζονται ενδείξεις εκφυλισμού σε ένα ή περισσότερα επίπεδα. Μετά την ηλικία των 40, μεγαλύτερο ποσοστό από 60% εμφανίζουν ενδείξεις εκφυλισμού σε ένα ή περισσότερα επίπεδα.
Οι ενδείξεις τέτοιων αλλοιώσεων εμφανίζονται σε απεικονίσεις μαγνητικής τομογραφίας.[6] Ως συνέπεια της γήρανσης, ο εκφυλισμός των δίσκων, προέρχεται από την αφυδάτωση, εξαιτίας ελάττωσης της συγκέντρωσης γλυκοζαμινογλυκάνων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό στην ικανότητα απορρόφησης κατακόρυφων κραδασμών και καταπονήσεων. Συνέπεια της αφυδάτωσης, είναι και η συρρίκνωση των δίσκων με αποτέλεσμα την ελάττωση του ύψους του ανθρώπου στο πέρασμα του χρόνου. Η αφυδάτωση μπορεί να επιφέρει ρηγμάτωση του δίσκου και με τη σειρά του ο πηκτοειδής πυρήνας να εξέλθει και να πιέζει οσαδήποτε νεύρα.[7] Η κήλη δίσκου μπορεί να προκαλεί ήπιο έως δυνατό πόνο, ενώ οι θεραπείες καλύπτουν όλο το φάσμα, από απλές φυσικοθεραπείες μέχρι και χειρουργικές επεμβάσεις.
Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος καταλαμβάνει τυπικά όλο το χώρο ανάμεσα στους γειτονικούς σπονδύλους. Σε παθολογικές περιπτώσεις όμως, όπως η δισκίτιδα, μικροβιακές ή ιογενείς προσβολές μπορεί να δημιουργήσουν φλεγμονή και πόνο στην πάσχουσα περιοχή. Μερικά από τα συμπτώματα με τα οποία μπορεί να εμφανίζεται είναι, ως οσφυαλγία, ακαμψία πλάτης, δυσκολία βάδισης, λόρδωση, πυρετό.[8][9][10]
Οπτική απεικόνιση προβλημάτων των μεσοσπονδύλιων δίσκων
↑McCann, Matthew; Owen J. Tamplin; Janet Rossant; Cheryle A. Séguin (25 October 2011). «Tracing notochord-derived cells using a Noto-cre mouse: implications for intervertebral disc development». Disease Models & Mechanisms. doi:10.1242/dmm.008128.