Ο Μαργαρίτης Δήμιτσας (Αχρίδα1830 – Αθήνα1903) ήταν διαπρεπής Έλληνας εκπαιδευτικός, φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας που έπαιξε σημαντικό ρόλο, σε μια μακρά χρονική περίοδο των ελληνοβουλγαρικών αναταράξεων, κεντρίζοντας με τα βιβλία του το ενδιαφέρον των τότε τουρκοκρατουμένων ελληνοφρόνων και ελληνιζόντων της Μείζονος Μακεδονίας για τις ρίζες τους αναπτύσσοντας ταυτόχρονα και το αίσθημα, ότι δικαιωματικά τους ανήκε η γη που έκρυβε τις μαρτυρίες της ελληνικότητάς της.[2] Ο Ιωάννης Καλοστύπης εξαίρει το έργο του.[3]
Βιογραφία
Σπούδασε στο Ελληνικό σχολείο στην Αχρίδα και είχε δάσκαλο στα μαθητικά του χρόνια τον Δημήτριο Μηλαντίνη (1810-1862), τον μετέπειτα Dimitar Miladinov. Παρακολούθησε μαθήματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στα Ιωάννινα και Θεσσαλονίκη. Πτυχιούχος της φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών ειδικεύεται στην κλασική φιλολογία, φιλοσοφία και την αρχαιολογία στα πανεπιστήμια της Λειψίας και του Βερολίνου.
Το 1858 λειτούργησε με δική του πρωτοβουλία το πρώτο ιδιωτικό ελληνικό γυμνάσιο στο Μοναστήρι (Μπίτολα).[4]
Όταν τέθηκε το θέμα της διεκδίκησης της Αρχιεπισκοπής Αχρίδας από τη Βουλγαρική Εξαρχία ο Δήμιτσας έγινε ασυμβίβαστος και σφορδός αντίπαλος του Μηλαντίνωφ, του πρώτου δασκάλου του, που του απέδιδε αντικανονικές και παράνομες ενέργειες.α[›] Μετά απ' όλα αυτά και την κορύφωση των ελληνοβουλγαρικών αντιπαραθέσεων εν όψει προετοιμασίας της Εξέγερσης του Ίλιντεν μεταγκαταστάθηκε στη Αθήνα, όπου δίδαξε για ένα μικρό διάστημα κυρίως Γεωγραφία και απεβίωσε εκεί το 1903.
Συγγράμματα
«Η Μακεδονία εν λίθοις φθεγγομένοις και μνημείοις σωζομένοις Ήτοι πνευματική και αρχαιολογική παράστασις της Μακεδονίας εν συλλογή 1409 ελληνικών και 189 λατινικών επιγραφών και εν απεικονίσει των σπουδαιοτέρων καλλιτεχνικών μνημείων / Υπό Μαργαρίτου Δήμιτσα» Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου των Αδελφών Περρή, 1896
Ήταν μια μακρά χρονική περιόδος, όπως προαναφέρθηκε, έντονων εθνικών αντιπαραθέσεων που η κάθε πλευρά παρέθετε τα δικά της επιχειρήματα.[5]
Ανάμεσα στ' άλλα συγγράμματα του συγκαταλέγονται: