Το Κάστρο της Μπούκας (1478-1701) αποτέλεσε την πρώτη σημαντική οθωμανική οχύρωση της πόλης της Πρέβεζας. Ανεγέρθηκε το 1478 από τους Οθωμανούς και έλεγχε τα στενά της εισόδου του Αμβρακικού Κόλπου.[1] Ανατινάχθηκε το 1701 από τους Ενετούς κατά την αποχώρησή τους από την Πρέβεζα, βάσει σχετικών όρων της Συνθήκης του Κάρλοβιτς, η οποία υπεγράφη με τους Οθωμανούς. Βρισκόταν στη θέση η οποία σήμερα είναι γνωστή ως «Παλιοσάραγα». Στα ερείπιά του, ο Αλή Πασάς της Ηπείρου έκτισε το θερινό του παλάτι στις αρχές της δεκαετίας του 1810.[2] Στον χώρο όπου έστεκε το κάστρο δημιουργήθηκε μετά την αποχώρηση του Αλή πασά ο οθωμανικός «Αυτοκρατορικός Στρατών». Μετά την κατάληψη της Πρέβεζας από τον Ελληνικό Στρατό, τον Οκτώβριο του 1912, ο χώρος περιήλθε σε αυτόν αφού κατά την κατάληψη της πόλης χρησιμοποιούνταν από τον αντίπαλο στρατό. Στη θέση του δημιουργήθηκε στρατόπεδο μονάδας εφοδιασμού του Ελληνικού Στρατού.[3] Σήμερα, παρά το γεγονός ότι ο χώρος τον οποίον καταλάμβανε το κάστρο δεν είναι οικοδομημένος, δεν διασώζονται παρά μόνον ελάχιστα ορατά κατάλοιπά του. Μικρό τμήμα των θεμελίων του κάστρου αποκαλύφθηκαν μετά από εκσκαφικά έργα τον Μάιο του 2023.[4]
Ιστορία
Σχέδιο του Κάστρου της Μπούκας. Αποδίδεται στον Πιρί Ρεΐς. Λεπτομέρεια πορτολάνου των αρχών του 17ου αιώνα
Ανεγέρθηκε το 1478, δεκαπέντε περίπου χρόνια μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Οθωμανούς,[5] όπως αναφέρεται στο Βραχύ Χρονικό (71.7) (ἔκτισεν τὴν Πρέβεζαν ἐπὶ ἔτους ‚ςϡπς΄), καθώς και σε επιστολή του Λεονάρδου Γ΄ Τόκκο, που χρονολογείται την 31η Μαρτίου 1478. Η κατασκευή του συγκεκριμένου κάστρου, στην είσοδο του Αμβρακικού Κόλπου, θεωρήθηκε από τον Τόκκο ως επικίνδυνη, με αποτέλεσμα να αποστείλει συγγενή του στη Βενετία, προκειμένου να ζητήσει τη στρατιωτική βοήθεια της Γαληνοτάτης. Στην επιστολή του, το κάστρο αναφέρεται ως «castello ala bucca delo gulfo» (μτφ. «κάστρο στο στόμιο/μπούκα του κόλπου»).[Σημείωση 1]
Βελτιωτικές και επιδιορθωτικές παρεμβάσεις στο κάστρο πραγματοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, το 1495 ‒στο πλαίσιο αμυντικών προετοιμασιών εν αναμονή των επεκτατικών σχεδίων του Καρόλου Η΄, τα οποία, ωστόσο, ουδέποτε υλοποιήθηκαν‒ το 1530, το 1552, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄ του Μεγαλοπρεπούς,[6] καθώς και το 1684, έπειτα από την πρώτη κατάληψη του κάστρου από τους Ενετούς.[7] Βάσει των σχετικών όρων της Συνθήκης του Κάρλοβιτς, οι Ενετοί αποχώρησαν από την Πρέβεζα το 1701, ανατινάζοντας προηγουμένως το κάστρο, το οποίο και κατεδαφίστηκε με την επίβλεψη Ενετών και Οθωμανών αξιωματούχων. Μετά την επανάκαμψη των Οθωμανών στην Πρέβεζα το 1701, η πόλη οχυρώθηκε εκ νέου με την ανέγερση νέου κάστρου, το οποίο σήμερα είναι γνωστό ως του Αγίου Ανδρέα (παλαιότερη ονομασία Ιτς Καλέ - İç Kale) και βρίσκεται βόρεια της θέσης του Κάστρου της Μπούκας.[8]
Το κάστρο της Μπούκας σε αναμνηστικό μετάλλιο του 1686 για τις Ενετικές κατακτήσεις κατά τον ΣΤ΄ Ενετοτουρκικό Πόλεμο
Μικρό τμήμα των θεμελίων του κάστρου της Μπούκας. Φωτογραφία του 2023
Σημειώσεις
↑Σύμφωνα με την υποσημείωση 40 στο Καράμπελας 2010: Επιστολή του Λεονάρδου Γ΄ Τόκκο προς τον Φίλιππο Φόσκαρι, μέλος ισχυρής βενετικής οικογένειας, γραμμένη στη Λευκάδα την 31η Μαρτίου 1478, σωζόμενη στο Archivio di Stato di Venezia, Scuola di Santa Maria del Rosario, b. 29, Processo X, φ. 25r. Το συγκεκριμένο έγγραφο έχει δημοσιευθεί στις παρακάτω μελέτες: Χρύσα Μαλτέζου, Προσωπογραφικά βυζαντινής Πελοποννήσου και ξενοκρατούμενου ελληνικού χώρου (με αφορμή τον φάκελο Foscari της Βενετίας), Βυζαντινά Σύμμεικτα 5, 1983, σελ. 1-27 και Σπύρος Ασωνίτης, Το Νότιο Ιόνιο κατά τον Όψιμο Μεσαίωνα. Κομητεία Κεφαλληνίας, Δουκάτο Λευκάδας, Αιτωλοακαρνανία, Αθήνα, 1985, σελ. 212, υποσημ. 152.
Αρχοντίδης, Αστέριος Π. (1983). Η Βενετοκρατία στη Δυτική Ελλάδα (1684-1699). Συμβολή στην ιστορία της περιοχής του Αμβρακικού κόλπου και της Αιτωλοακαρνανίας. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. σελ. 232.
Καράμπελας, Νίκος Δ. (2015). «Κατάκτηση της "Πρέβεζας" από τον Μωάμεθ Β΄». Στο: Γεώργιος Παπαγεωργίου & Κωνσταντίνος Πέτσος, επιμ. Τόμ. Α΄. Πρακτικά α΄ Πανηπειρωτικού Συνεδρίου (28 Φεβρουαρίου - 3 Μαρτίου 2013). "Ιστορία-Λογιοσύνη: Η Ήπειρος και τα Ιωάννινα από το 1430 έως το 1913". Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, Ίδρυμα Μελετών Ιονίου & Αδριατικού Χώρου, Ίδρυμα Ιωσήφ & Εσθήρ Γκανή, pp. 103-130. https://www.academia.edu/3060720
