Ιστορία της δεσποινίδας φον Στέρνχαϊμ

Πρώτη έκδοση του πρώτου μέρους (1771)
Συγγραφέας	Σόφι φον Λα Ρος
Τίτλος	Geschichte des Fräuleins von Sternheim
Γλώσσα	Γερμανικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1771
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Ιστορία της δεσποινίδας φον Στέρνχαϊμ (γερμανικά: Geschichte des Fräuleins von Sternheim‎‎) είναι συναισθηματικό επιστολικό μυθιστόρημα της Σόφι φον Λα Ρος, το πρώτο γερμανόφωνο μυθιστόρημα που γράφτηκε από γυναίκα. Δημοσιεύτηκε αρχικά ανώνυμα από τον εκδότη και ποιητή Κρίστοφ Μάρτιν Βίλαντ το 1771, κατά την εποχή του Διαφωτισμού.^[1]

Το επιστολικό μυθιστόρημα εκδόθηκε ανώνυμα το 1771 υπό την επιμέλεια του Κρίστοφ Μάρτιν Βίλαντ, καθώς τον 18ο αιώνα, οι γυναίκες συγγραφείς στη Γερμανία δεν είχαν ούτε το δικαίωμα ούτε την ευκαιρία να δημοσιεύσουν τα έργα τους χωρίς ανδρική υποστήριξη, οι επιφυλάξεις για τη γυναικεία τέχνη ήταν πολύ μεγάλες, κάτι που αναφέρεται στον πρόλογο του Βίλαντ. Το μυθιστόρημα αποτελείται από δύο μέρη: Το πρώτο μέρος πραγματεύεται τις συνθήκες που οδήγησαν στον γάμο των γονιών της Σοφίας, το πώς έρχεται στην πριγκιπική αυλή και τις μηχανορραφίες που τελικά την οδηγούν στον γάμο-διέξοδο με τον λόρδο Ντέρμπι. Στο δεύτερο μέρος, το επίκεντρο είναι η περαιτέρω πορεία της Σοφίας, ο δρόμος της προς την ευτυχία στη ζωή είναι γεμάτος εμπόδια της μοίρας που παραλίγο να τελειώσουν με το θάνατό της. Ωστόσο, το μυθιστόρημα ολοκληρώνεται με την ηρωίδα να σώζεται και να παντρεύεται τον αγαπημένο της.

Το μυθιστόρημα είναι ένα πολυφωνικό επιστολικό μυθιστόρημα, περιέχει 54 γράμματα (23 στο πρώτο μέρος και 31 στο δεύτερο μέρος), τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από τη Σοφία, η οποία γράφει στη φίλη της Εμίλια. Οι επιστολές άλλων προσώπων περιγράφουν ή φωτίζουν τα ίδια γεγονότα από διαφορετική οπτική γωνία, δίνοντας στον αναγνώστη μια βαθύτερη εικόνα της κατάστασης. Ωστόσο, δεν πρόκειται για αλληλογραφία με την αληθινή έννοια, καθώς οι αποστολείς λαμβάνουν ασφαλώς απαντήσεις στις επιστολές τους, αλλά αυτές αποκρύπτονται από τον αναγνώστη.

Οι επιστολές διακόπτονται επανειλημμένα από μικρά αφηγηματικά αποσπάσματα από τη Ροζίνα, την καμαριέρα και καλή φίλη της Σοφίας, η οποία αναλαμβάνει το ρόλο της αφηγήτριας. Η Ροζίνα σχολιάζει τα γεγονότα, προσθέτει άγνωστες πτυχές και, κυρίως, ενεργεί ως συνήγορος της Σοφίας. Αυτό συμβαίνει όταν η νεαρή κυρία της είναι πολύ αποδυναμωμένη από τα γεγονότα για να γράψει γράμματα ή χρειάζονται επεξηγήσεις.^[2]

Το μυθιστόρημα περιγράφει μια περίοδο της ζωής της Σοφίας φον Στέρνχαϊμ, κόρης ενός ευγενή Γερμανού συνταγματάρχη και της συζύγου του, η οποία προέρχεται από την αγγλική αριστοκρατία. Η ιστορία παρουσιάζεται μέσω επιστολών, κυρίως της ηρωίδας προς τη φίλη της Εμίλια, αλλά και άλλων που η δράση τους αναφέρεται στην αλληλογραφία τους. ^[2]

Το μυθιστόρημα αρχίζει με το παρελθόν των γονιών της Σοφίας. Ο πατέρας της, ο συνταγματάρχης Στέρνχαϊμ, ερωτεύεται την αδερφή του φίλου του βαρόνου φον Π. Αν και υπάρχει κοινωνική διαφορά, οι δυο τους τελικά παντρεύονται και αποκτούν τη Σοφία, την οποία ανατράφουν σύμφωνα με τις αρχές του Διαφωτισμού. Η μητέρα της πέθανε νωρίς και ακολούθησε ο θάνατος του πατέρα της όταν η Σοφία ήταν 19 ετών, που την άφησε σε βαθύ πένθος. Η καλύτερή της φίλη είναι η κόρη του πάστορα Εμίλια, της οποίας ο πατέρας ενεργεί αρχικά ως κηδεμόνας μετά το θάνατο των γονιών της, πριν παραδοθεί στη φροντίδα συγγενών της: είναι υποχρεωμένη να αφήσει το κτήμα του πατέρα της και να εγκατασταθεί στην πρωτεύουσα για να ζήσει με τους θείους της, τον κόμη και την κόμισσα φον Λόμπαου. Σε αντίθεση με τη φυσική, ενάρετη ανατροφή της, την προορίζουν για ερωμένη του πρίγκιπα, επειδή ο θείος της ελπίζει ότι αυτό θα τον ευνοήσει πολιτικά. Η Σοφία θα πρέπει να προσαρμοστεί στην αυλική ζωή και να φροντίζει για την εμφάνισή της αντί να συνεχίσει την εκπαίδευσή της.^[3]

Στην πριγκιπική αυλή, η κοπέλα συναντά τον λόρδο Ντέρμπι και τον λόρδο Σέιμουρ, που προέρχονται και οι δύο από καλές αγγλικές οικογένειες. Βρίσκει τον λόρδο Ντέρμπι αποκρουστικό, αλλά ο λιγομίλητος λόρδος Σέιμουρ προκαλεί το ενδιαφέρον της, κάτι που αρχικά αυτός ανταποδίδει. Όμως, σε μια γιορτή η Σοφία εμφανίζεται με τον πρίγκιπα, οπότε ο λόρδος Σέιμουρ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σχέση μεταξύ τους και απογοητευμένος, απομακρύνεται. Η Σοφία αργότερα καταλαβαίνει ότι η παρεξήγηση ήταν σχέδιο της θείας της και νιώθει εξαπατημένη.

Εν τω μεταξύ, ο λόρδος Ντέρμπι αποφασίζει να την κατακτήσει και δημιουργεί έξυπνα καταστάσεις που τον κάνουν να φαίνεται ενάρετος και φιλάνθρωπος, η Σοφία εντυπωσιάζεται και βλέπει τελικά τον γάμο μαζί του ως τη μόνη διέξοδο για να αποφύγει να γίνει ερωμένη του πρίγκιπα. Ωστόσο, ο ανέντιμος λόρδος Ντέρμπι οργανώνει έναν ψεύτικο γάμο: ο υπηρέτης του μεταμφιέζεται σε κληρικό και τους παντρεύει. Μετά από μερικές εβδομάδες, ο λόρδος Ντέρμπι την εγκαταλείπει και επιστρέφει στην Αγγλία γιατί πλήττει από τη μελαγχολία της, επίσης μαθαίνουμε ότι έχει ακόμη αισθήματα για τον λόρδο Σέιμουρ. Μετά από αυτή την απογοήτευση, η Σοφία αλλάζει το όνομά της και εργάζεται σαν δασκάλα σε ένα σχολείο για κορίτσια.^[4]

Γνωρίζει τη λαίδη Σάμερς, η οποία την παίρνει στο κτήμα της στην Αγγλία σαν συνοδό της. Εκεί συναντά τον γείτονά της λόρδο Ριτς, ο οποίος ερωτεύεται τη Σοφία και, όπως αποδεικνύεται αργότερα, είναι αδερφός του λόρδου Σέιμουρ. Ο λόρδος Ντέρμπι είναι πλέον παντρεμένος με την ανιψιά της λαίδης Σάμερς. Επειδή φοβάται το σκάνδαλο, απαγάγει τη Σοφία πριν από την επίσκεψή του με τη σύζυγό του στη λαίδη Σάμερς και διατάζει να τη μεταφέρουν σε μια φτωχή οικογένεια που έχει αναλάβει να αναθρέψει μια νόθα κόρη του. Η Σοφία φροντίζει το κορίτσι με αυταπάρνηση. Μετά από διάφορες ανήθικες προτάσεις του Ντέρμπι τις οποίες εκείνη αρνείται, ο υπηρέτης του την κλειδώνει σε έναν πύργο και σύντομα φθάνουν τα νέα ότι η κοπέλα πέθανε. Στη συνέχεια, ο λόρδος Ντέρμπι αρρωσταίνει θανάσιμα και εξομολογείται στον λόρδο Σέιμουρ και τον αδερφό του την υπόθεση ώστε η Σοφία να ταφεί κατάλληλα. Ο λόρδος Σέιμουρ διαπιστώνει ότι ο θάνατός της ήταν απλώς τέχνασμα: η οικογένεια είχε δηλώσει τον θάνατο της ενάρετης Σοφίας από συμπόνια για να τη σώσει από τον Ντέρμπι. Παντρεύεται τον λόρδο Σέιμουρ, αποκτά έναν γιο και κάνει μια ενάρετη ζωή. Στα τελευταία της γράμματα προς την Εμίλια, αναφέρει τον πλούτο και τη μεγάλη περιουσία του άνδρα της, που της επιτρέπουν να ασχοληθεί με το φιλανθρωπικό της έργο. ^[5]

Όταν το μυθιστόρημα εκδόθηκε στη Λειψία τον Μάρτιο και τον Σεπτέμβριο του 1771, έγινε μια από τις μεγάλες εκδοτικές επιτυχίες και η Σόφι φον Λα Ρος έγινε ξαφνικά σημαντική συγγραφέας, έλαβε ενθουσιώδεις επιστολές και διάσημοι συγγραφείς ανακοίνωσαν την επίσκεψή τους για να συναντήσουν προσωπικά την συγγραφέα του μυθιστορήματος, ένας από τους μεγαλύτερους θαυμαστές της ήταν ο Γκαίτε. Τρεις εκδόσεις τυπώθηκαν τον πρώτο χρόνο και ακολούθησαν άλλες πέντε εκδόσεις τα επόμενα 15 χρόνια.