Το Ιβάιλοβγκραντ ή Ορτάκιοϊ (βουλγαρικά: Ива̀йловград, τουρκικά: Ortaköy) είναι πόλη της Βουλγαρίας κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, δίπλα στο νομό Έβρου. Βρίσκεται δεξιά του ποταμού Άρδα σε απόσταση 4 χιλιομέτρων και στο ανατολικότερο τμήμα της οροσειράς της Ροδόπης. Είναι το διοικητικό κέντρο του ομώνυμου Δήμου Ιβάιλοβγκραντ. Η πόλη έχει πληθυσμό 3.756 κατοίκους.[3]
Ρωμαϊκή έπαυλη του 1ου αι. που βρέθηκε στο Ιβάιλοβγκραντ.Οικία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
Ιστορικά στοιχεία
Κατά τον 9ο-10ο αιώνα υπάρχουν βυζαντινές αναφορές για την περιοχή ως κέντρο του επισκόπου Λιτίτσης.[4] Επί Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού (1347-1354), το πεζικό του ήταν κύριο του φρουρίου από το 1342 έως το 1343. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους ιδρύθηκε η Μονή Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του Ιβάιλοβγκραντ.[5]
Ο οικισμός και η μονή καταστράφηκαν από τους Τούρκους κατά την εισβολή τους στα Βαλκάνια τον 14ο-15ο αιώνα. Ο οικισμός στη σημερινή του μορφή δημιουργήθηκε στα τέλη του 16ου με αρχές του 17ου αιώνα από Έλληνες Ηπειρώτες κτίστες και λατόμους που εγκαταστάθηκαν εκεί για την κατασκευή του τεμένους του Σελίμ Β΄ της Αδριανούπολης. Κατά τον 18ο αιώνα στην πόλη υπήρχαν μια αστική σχολή, ένα παρθεναγωγείο και ένα νηπιαγωγείο.
Το 1821 ο Επίσκοπος Λιτίτσης Σωφρόνιος, που ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας, συγκρότησε επαναστατικό σώμα από Μανδριτσιώτες και Ορτακινούς, οι οποίοι αφού διέσχισαν την τουρκοκρατούμενη Βουλγαρία, ενώθηκαν με τα στρατεύματα του Αλεξανδρου Υψηλάντη και έλαβαν μέρος στην Ελληνική επανάσταση στη Μολδοβλαχία. Μετά την αποτυχία της επανάστασης, όσοι επέζησαν διέσχισαν πολεμώντας τη Βαλκανική χερσόνησο και έφτασαν στην Ηπειρο και από εκεί στην επαναστατημένη Ρούμελη, όπου πολέμησαν για την ελευθερία της Ελλάδος. Ελάχιστοι από τους πολεμιστές αυτούς επέστρεψαν.
Κατάλογος Μητροπόλεων Οικουμενικού Πατριαρχείου στις αρχές του 20ου αιώνα. Καταγράφεται και η Μητρόπολη Λιτίτσης με έδρα το Ορτάκιοϊ (Μητροπολίτης Σωφρόνιος, Άγ.Όρος,1901)Σαντζάκι (διοικητική επαρχία) Γκιουμουλτζίνας (Κομοτηνής), κατά την Οθωμανική Περίοδο, όπου ανήκε το Ορτάκιοϊ της Θράκης.
Το 1872 ο Μητροπολίτης Λιτίτσης Ιγνάτιος ξαναέκτισε εκ βάθρων τη Μονή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και το διήμερο 20 και 21 Μαίου κάθε έτους λάμβανε χώρα μεγάλη πανήγυρις με τη συμμετοχή χιλιάδων προσκυνητών.[6]
Στο πλαίσιο των προσπαθειών για την προάσπιση της ελληνικότητας της περιοχής και των πληθυσμών αλλά και της αναχαίτισης των βουλγαρικών θηριωδιών και βιαιοτήτων, πραγματοποιήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου1907 η ορκωμοσία Θρακών Ελλήνων αγωνιστών στη Μονή Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του Ορτάκιοϊ, με στόχο την απελευθέρωση της περιοχής της Θράκης και την ενσωμάτωσή της στον εθνικό κορμό της Ελλάδας.
Το Ορτάκιοϊ κατελήφθη από τους Βούλγαρους κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο (30 Σεπτεμβρίου 1912 – 30 Μαΐου 1913) και επιστράφηκε στην Τουρκία τον Σεπτέμβριο του 1913 με τις συνθήκες του Βουκουρεστίου και της Κωνταντινουπόλεως. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο παραχωρήθηκε από την Τουρκία στη Βουλγαρία με την συνθήκη της 6ης Σεπτεμβρίου 1915[7]. Από εκείνη τη χρονική στιγμή οι Έλληνες κάτοικοι ξεκίνησαν να εγκαταλείπουν την πόλη και κατέφυγαν ως πρόσφυγες στην ελεύθερη Ελλάδα με πρωτοστάτη και οδηγό τον Ιερέα και Δημοδιδάσκαλο πατέρα Απόστολο Παπαποστόλου. Εγκαταστάθηκαν στην πόλη της Δράμας όπου δημιούργησαν τον συνοικισμο των Ορτακινών και στη Χωριστή Δράμας[8]. Άλλοι Ορτακινοί εγκαταστάθηκαν στη Μικρόπολη, το Περιθώρι, τη Φτελιά, το Φωτολίβος, την Ελευθερούπολη και τη Θεσσαλονίκη.
Η Θεοτόκος (ελληνική εικόνα που εκτίθεται σήμερα στο Ιστορικό Μουσείο του Ιβαΐλοβγκραντ).
Σήμερα
Το σημερινό Ιβάιλοβγκραντ χαρακτηρίζεται από πολλά ξενοδοχεία με αναπτυσσόμενο τουρισμό. Ανάμεσα στα αξιοθέατα που προσελκύουν τουρίστες βρίσκεται η τεχνητή λίμνη μήκους 36 χιλιομέτρων, η οποία είναι η μακρύτερη τεχνητή λίμνη στη Βουλγαρία και κατασκευάστηκε το 1964. Επίσης σημαντικά μνημεία διασώζονται είναι:
Ο Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που χτίστηκε το 1805 και ανακατασκευάστηκε πλήρως το 1828.
Ο Ναός του Προφήτη Ηλία, που χτίστηκε το 1872 και αποτελούσε επισκοπική εκκλησία.
Η μονή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, που βρίσκεται περίπου 2-3 χιλιόμετρα νότια της πόλης.
Ο αρχαιολογικός χώρος της ρωμαϊκής έπαυλης του 1ου αι.
↑Παπαδόπουλος, Ζήσης, 2023. Χωριστή και Ορτάκιοϊ Θράκης: η διαδρομή δύο οικογενειών. Στο: Α΄ Επιστημονικό Συμπόσιο: Χωριστή, Ιστορία και Πολιτισμός. Χωριστή, 22-24 Οκτωβρίου 2021. Χωριστή: Μουσικοδραματικός Σύλλογος Χωριστής «Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΘΕΙΣΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ».
.png)
