Το εμβόλιο του έρπη ζωστήρα, ή αλλιώς α) εμβόλιο Shingrix ή β) εμβόλιο Zostavax (κόνις και εναιώρημα), είναι ιατρικώς αποδεκτό και ευρέως χρησιμοποιούμενο εμβόλιο, που μειώνει δραστικά την εμφάνιση του έρπη ζωστήρα, ιδίως σε άτομα μεγαλύτερα των 60 ετών. Ο έρπητας ζωστήρας (συντ. ΗΖ) είναι ιογενής λοίμωξη που προσβάλλει μεμονωμένα νεύρα και το αντίστοιχο δερμοτόμιο, και ουσιαστικά οφείλεται στην αναζωπύρωση του ιού του έρπη που είναι υπεύθυνος για την παιδική -συνήθως- ασθένεια της ανεμοβλογιάς.[8]
Ο έρπης ζωστήρας προκαλεί εξάνθημα με φουσκάλες και μπορεί να επιφέρει χρόνιο βασανιστικό πόνο (ως μεθερπητική νευραλγία), καθώς και άλλες επιπλοκές. Οι ηλικιωμένοι άνθρωποι επηρεάζονται πολύ πιο συχνά, όπως και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Συνιστάται πλέον έντονα το εμβόλιο αυτό, αφού τόσο η νόσηση με έρπη ζωστήρα όσο και η μεθερπητική νευρική πάθηση μπορούν να αποφευχθούν με τον έγκαιρο εμβολιασμό.[9]
Στην παγκόσμια αγορά, δύο εμβόλια για έρπη ζωστήρα έχουν εγκριθεί για χρήση σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών.[9] Το εμβόλιο Shingrix (GSK), που είναι ένα εμβόλιο ανασύνδεσης και που χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες από το 2017.[10] Και επίσης, το εμβόλιο Zostavax (της φαρμακευτικής εταιρείας Merck), που χρησιμοποιείται από το 2006 και είναι ένα ''ζωντανό εξασθενημένο εμβόλιο'', που αποτελείται από μεγαλύτερη δόση, σε σχέση με την κανονική δόση του εμβολίου της ανεμοβλογιάς.[11][8] Σε αντίθεση με το Shingrix, το εμβόλιο Zostavax δεν είναι κατάλληλο για άτομα σε ανοσοκαταστολή ή με παθήσεις που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα.[9]
Το εμβόλιο Zostavax διακόπηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής τον Νοέμβριο του 2020.[12]
Το εμβόλιο Shingrix φαίνεται να αποτρέπει περισσότερες περιπτώσεις νόσησης έρπη ζωστήτα, σε σύγκριση με το Zostavax, αν και οι παρενέργειες που επιφέρει φαίνεται να είναι πιο συχνές.[10][13]
Ένα άλλο εμβόλιο, το γνωστό παιδικό εμβόλιο της ανεμοβλογιάς, χρησιμοποιείται επίσης για την πρόληψη ασθενειών που προκαλούνται από τον ίδιο ιό.[14]
Ιατρικές χρήσεις
Το εμβόλιο αυτό χρησιμοποιείται για την προστασία των ενηλίκων ατόμων έναντι, α) του έρπητα ζωστήρα, β) της μεθερπητικής νευραλγίας, και γ) του μακροχρόνιου νευρόπονου που ακολουθεί την πάθηση του έρπητα ζωστήρα.[8][9]
Μπορεί να θεωρηθεί ως θεραπευτικό εμβόλιο, δεδομένου ότι χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ενός κρυφού ιού που έχει παραμείνει αδρανής στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού, μετά από την παιδική λοίμωξη από την ανεμοβλογιά, ακόμα από την βρεφική ηλικία.[8]
Το διαθέσιμο εμβόλιο του έρπη ζωστήρα προορίζεται για χρήση σε άτομα άνω των 50 ετών.[9] Μέχρι το 2021 δεν είχε επιβεβαιωθεί το εάν απαιτείται και δεύτερη ενισχυτική δόση του φαρμάκου,[15][10] αλλά η Συμβουλευτική Επιτροπή για τις πρακτικές εμβολιασμού (ACIP) στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής συνιστά το εμβόλιο Shingrix για ενήλικες άνω των 50 ετών, ακόμα και εκείνων των ατόμων που έχουν ήδη κάνει το εμβόλιο Zostavax.[16]
Shingrix
Παρενέργειες
Οι προσωρινές παρενέργειες από τις εμβολιακές δόσεις Shingrix είναι πιθανές.
Μπορεί επίσης να είναι αρκετά σοβαρές σε έναν από τους έξι ανθρώπους και να επηρεάσουν τις καθημερινές δραστηριότητες, για έως και τρεις ημέρες.[17]
Ήπιος έως μέτριος πόνος στη θέση της ένεσης είναι συνήθης, ενώ μερικοί μπορεί να εμφανίσουν και πρήξιμο.[17] Οι παρενέργειες επίσης περιλαμβάνουν κόπωση, μυϊκό πόνο, πονοκέφαλο, τρέμουλο, πυρετό και ναυτία.[17] Οι παρενέργειες όμως φεύγουν μετά από δύο έως τρεις ημέρες.[17]
Οι παρενέργειες από το εμβόλιο Shingrix είναι μεγαλύτερες από εκείνες με το Zostavax και εμφανίζονται πιο συχνά σε άτομα ηλικίας 50 μέχρι 69 ετών σε σύγκριση με εκείνους των 70 ετών και άνω.[10][7]
Έρευνα
Υπάρχουν ενδείξεις από έρευνες ότι το εμβόλιο του έρπη ζωστήρα μπορεί να προστατεύσει από την άνοια.[18]
Μελέτη του 2024 σε περισσότερους από 200.000 ηλικιωμένους Αμερικανούς ενήλικες διαπίστωσε ότι το εμβόλιο αυτό συσχετίστηκε με μεγαλύτερη μείωση της άνοιας σε σύγκριση με το εμβόλιο Zostavax.[19] Μέσα σε έξι χρόνια παρακολούθησης, όσοι έλαβαν το ανασυνδυαστικό εμβόλιο είχαν 17% αύξηση του χρόνου χωρίς διάγνωση άνοιας σε σύγκριση με όσους έλαβαν το Zostavax.[19]
↑«Chapter 28a: Shingles (herpes zoster)». Green Book of immunisation(PDF). 23 August 2021. σελ. 8. Ανακτήθηκε στις 11 November 2021. The need for booster doses of either Shingrix and Zostavax has not yet been determined.More than one of |archivedate= και |archive-date= specified (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |archive-date= (βοήθεια)
