Η Ελευθεριανή ή Ελευθέριανη, Λευτέριανη και Λευθέριανη, είναι χωριό της ορεινής Ναυπακτίας στους πρόποδες του όρους Παπαδιά, 39 χλμ. βόρεια της Ναυπάκτου[1].
Ονομασία
Η Λευτέριανη πρωτοεμφανίζεται σε ιστορικά έγγραφα, βιβλία και μελετήματα περίπου το 1575. Η ονομασία της διαφέρει από έγγραφο σε έγγραφο, αλλά τελικά επικράτησε το «Ελευθεριανή».
Τοποθεσία
Ανατολικά είναι το Τσακαλάκι με 1.713 μ. υψόμετρο, βόρεια η Ψηλή Κορφή με 1.398 μ. υψόμετρο, νότια-νοτιοδυτικά η Μαλαθούνα με 1.417 μ. υψόμετρο. Στο προσκέφαλο του χωριού ανατολικά-νοτιοανατολικά υψώνεται ο Αϊ Λιάς (Αφορισμένο) με 1.210 μ. υψόμετρο, πολύ απότομο βουνό με πυκνό ελατόδασος[1].
Την Ελευθέριανη την διασχίζουν τέσσερα ρέματα: ερχόμενοι από Ναύπακτο 2 χμ έξω από το χωριό είναι ο Κατεργάρης που στην πορεία του συναντάται με το Ματζανόρεμα στην τοποθεσία Αποστόλης, όπου υπήρχε και ο παλιός νερόμυλος[1].
Μέσα από το χωριό περνάνε δύο ρέματα: το Γυφτόρεμα, που χωρίζει τον πέρα μαχαλά από το κυρίως χωριό, και το Βρυσουλόρεμα, που ενώνονται στην θέση Μότσιος και συνεχίζοντας συναντιούνται με το Ματζανόρεμα στην τοποθεσία Τσατάλι στα Νότια του χωριού και στη ρίζα του βουνού Μαλαθούνα. Συνεχίζοντας την πορεία τους και τα τέσσερα ρέματα ενωμένα συναντάνε τη Δρακόβρυση, η οποία είναι πολύ μεγάλη πηγή που ενώνει τα νερά της με τα ρέματα και έτσι δημιουργείται το Λευτεριάνικο ποτάμι το οποίο συναντάται πιο κάτω με τον Κότσαλο, παραπόταμο του Εύηνου.[1]
Η Ελευθέριανη συνορεύει με τα εξής χωριά: Στα νότια με Ποκίστα και Παλαιόπυργο, στα βορειοδυτικά με Μηλιά και Αγία Τριάδα, στα ανατολικά προς το Τσακαλάκι με Άνω Χώρα και Κεντρική, στα βορειοανατολικά με Πόδο, στα βόρεια με Χόμορη, και στα νοτιοδυτικά με Σίμο.
Η Αγία Παρασκευή είναι η πολιούχος του χωριού. Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στην Ελευθέριανη βρίσκεται στην άκρη του χωριού μέσα στα πλατάνια. Παλαιότερα, βρισκόταν σε διαφορετική θέση και ήταν μικρότερη[2].
Διοικητικές μεταβολές
Το 1835, ο οικισμός προσαρτάται στο δήμο Ποτιδαμίας[3].
Το 1836, ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Ποτιδαμίας και προσαρτάται στο δήμο Αποδωτίας, ενώ το 1869 προσαρτάται στο δήμο Πυλήνης[3].
Το 1912, ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Πυλήνης και ορίζεται έδρα της κοινότητας Ελευθεριανής. Με το Σχέδιο «Καποδίστριας» το 1997, ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Ελευθεριανής και προσαρτάται στο δήμο Πυλήνης, ενώ το 2010 με το Σχέδιο Καλλικράτης προσαρτάται στο δήμο Ναυπακτίας[3].
↑ 1,01,11,21,3«Γεωγραφία». web.archive.org. 3 Μαΐου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2023.CS1 maint: Unfit url (link)
↑«Έθιμα». web.archive.org. 3 Μαΐου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2023.CS1 maint: Unfit url (link)
