Ελένη Καντακουζηνή της Τραπεζούντας

Έλενα Καντακουζηνού
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση15ος αιώνας
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος1463
Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΔαβίδ Μέγας Κομνηνός
ΤέκναN. Megale Komnene, Princess consort of Guria
ΓονείςΔημήτριος Α΄ Καντακουζηνός
ΑδέλφιαΓεώργιος Καντακουζηνός
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Ελένη Καντακουζηνή (απεβ. 1463) ήταν η δεύτερη σύζυγος του Δαυίδ Μεγάλου Κομνηνού, τελευταίου ηγεμόνα της Τραπεζούντας.

Οικογένεια

Η Ελένη θάπτει τα σώματα του άνδρα της Δαυίδ της Τραπεζούντας και των δύο μεγαλύτερων γιων του Βασιλείου και Μανουήλ Μεγάλων Κομνηνών, παρά την απαγόρευση του Μωάμεθ Β΄.

Έχει υποστηριχθεί ότι ήταν αδελφή του Γεωργίου Καντακουζηνού, που ήταν εγγονός του Ματθαίου Καντακουζηνού συναυτοκράτορα, και μάλλον κόρη του Θεοδώρου Καντακουζηνού ευγενούς.[1] Ο ιστορικός Θεόδωρος Σπανδούνης αναφέρει ότι ο Γεώργιος την επισκέφθηκε στην Τραπεζούντα μετά το 1437.[2]

Δεν είναι σαφές ποια από τα τέκνα του Δαυίδ είναι δικά της και ποια της πρώτης συζύγου του Μαρίας της Γοτθίας (Θοδωρούς, Κριμαίας). Από τα πέντε τέκνα του, οι δύο μεγαλύτεροι γιοί του Βασίλειος και Μανουήλ σκοτώθηκαν μαζί με τον πατέρα τους, ενώ σώθηκε μόνο ένας, ο Γεώργιος, που ήταν τριών ετών, και η Άννα. Ο Σπανδούνης αναφέρει, ότι στάλθηκαν ως δώρο στον Ουζούν-Χασάν σουλτάνο των Λευκοπροβατάδων (Aq Qoyunlu), όπου ο Γεώργιος έγινε μουσουλμάνος, αλλά δραπέτευσε και επέστρεψε στον χριστιανισμό[3]· καταφύγιο του πρόσφερε ένας Γκουργουιαμπέη. Αυτός μπορεί να είναι ο βασιλιάς της Γεωργίας (Γεώργιος Η΄ ή Κωνσταντίνος Β΄) ή ο πρίγκιπας της Γκουρία (νοτιοδυτικής περιοχής της Γεωργίας).[4]

Για την τύχη της Άννας μας πληροφορεί ο ιστορικός Λαόνικος Χαλκοκονδύλης: την νυμφεύτηκε ο Ζαγκάν πασάς και όταν προσπάθησε να την κάνει Μουσουλμάνα, ο Μωάμεθ Β΄ τους χώρισε[5]. Στο Χωριό της Κυράς, νότια της Τραπεζούντας, στο ναό των Αρχαγγέλων υπάρχει (1870) αφιερωματική επιγραφή με το όνομα της Άννας[6].

Αυτοκράτειρα της Τραπεζούντας

Στις 15 Αυγούστου 1461 ο Μωάμεθ Β΄ των Οθωμανών ανάγκασε τον Δαυίδ Μεγάλο Κομνηνό να παραδώσει το θρόνο του με την υπόσχεση χορήγησης προσόδων. Του δόθηκαν κτήματα κοντά στις Σέρρες στην κοιλάδα του Στρυμόνα, που απέφεραν εισόδημα περίπου 300.000 αργυρά νομίσματα ετησίως. Η Ελένη θα ήταν μαζί του, αλλά ο Ντόναλντ Νίκολ βρήκε μία πηγή, που αναφέρει ότι την είχε στείλει στον Μαμία πρίγκιπα της Γκουρία πριν την άφιξη του Μωάμεθ Β΄ στα τείχη της Τραπεζούντας[7].

Έπειτα από δύο έτη ο πρώην υπηρέτης του Δαυίδ, ο Γεώργιος Αμιρούτζης τον κατηγόρησε για συνωμοσία εναντίον του σουλτάνου, ο οποίος τον εκτέλεσε με τους δύο μεγαλύτερους γιους του Βασίλειο και Μανουήλ[8]. Κατά τον Σπανδούνη η Ελένη επέζησε αυτών. Ο Μωάμεθ Β΄ όρισε να σώματά τους να μείνουν εκτεθημένα εκτός των τειχών της Κωνσταντινούπολης. Τότε η Ελένη έσκαψε το χώμα με τα χέρια της και τους έθαψε· καταδικάστηκε σε πρόστιμο 15.000 δουκάτων ή να εκτελεστεί· οι υπηρέτες της μάζεψαν το ποσό. Η Έλενα ντύθηκε με σάκο και έζησε κοντά σε αυτούς που έθαψε σε μία αχυρένια καλύβα[8].

Αναφορές

  1. ↑ Donald M. Nicol, The Byzantine Family of Kantakouzenos (Cantacuzenus) ca. 1100-1460: a Genealogical and Prosopographical Study (Washington, DC: Dumbarton Oaks, 1968), p. 188. However, Nicol has backed away from this identification of Helena and George's father; see his "The Byzantine Family of Kantakouzenos: Some Addenda and Corrigenda", Dumbarton Oaks Papers, 27 (1973), pp. 312f
  2. ↑ Nicol, Byzantine Family, p. 177
  3. ↑ William Miller, Trebizond: The last Greek Empire of the Byzantine Era: 1204-1461, 1926 (Chicago: Argonaut, 1969), p. 109
  4. ↑ Nicol, Byzantine Family, p. 190 n. 43
  5. ↑ Chalkokondyles, 9.80; 10.13; translated by Anthony Kaldellis, The Histories (Cambridge: Dumbarton Oaks Medieval Library, 2014), vol. 2 pp. 364-367; 414f
  6. ↑ Miller, Trebizond, p. 110
  7. ↑ Nicol, Byzantine Family, p. 189
  8. ↑ 8,0 8,1 Steven Runciman, The Fall of Constantinople (London: Cambridge, 1969), pp. 185

Περαιτέρω ανάγνωση