Το Εαρινό σημείο, συμβολιζόμενο με γ ή ♈, είναι το σημείο της Ουράνιας σφαίρας στο οποίο βρίσκεται ο Ήλιος (για την ακρίβεια το κέντρο του) όπως φαίνεται από τη Γη κατά τη στιγμή της εαρινής ισημερίας του Βόρειου Ημισφαιρίου. Χρησιμοποιείται ως το σημείο της αρχής των συντεταγμένων στο σύστημα ουράνιων συντεταγμένων γνωστών και ως ισημερινών συντεταγμένων.
Είναι το ένα από τα δύο σημεία της Ουράνιας σφαίρας στα οποία ο Ουράνιος ισημερινός τέμνει την Εκλειπτική, με το άλλο σημείο να βρίσκεται αντιδιαμετρικά του στην Ουράνια σφαίρα. Εξαιτίας του φαινομένου της μεταπτώσεως των ισημεριών, ενώ το Εαρινό σημείο βρισκόταν κατά την αρχαιότητα (μέχρι το 67 π.Χ.) στον αστερισμόΚριό, σήμερα βρίσκεται στους Ιχθύες και, κινούμενο συνεχώς, μετά από μερικούς αιώνες θα εισέλθει στον Υδροχόο.
Κατά την ετήσια φαινομενική διαδρομή του στην Ουράνια σφαίρα, ο Ήλιος διασχίζει τον ουράνιο ισημερινό τη στιγμή της εαρινής ισημερίας κινούμενος προς τα βόρεια.
Ιστορία
Ο ήλιος στον ορίζοντα σε συγκεκριμένο σημείο κατά την εαρινή ισημερία, όπως φαίνεται από το Πίτσο Βέντο της Σικελίας.
Σε μια πρώτη προσέγγιση, οποιαδήποτε από τις ισημερίες ή τα ηλιοστάσια φαίνεται εξίσου κατάλληλη για τον ορισμό της αρχής της φαινομενικής ετήσιας πορείας του Ήλιου στην Ουράνια σφαίρα. Οι ισημερίες είναι πιο εύστοχη επιλογή, καθώς σημειώνουν τη στιγμή που ο Ήλιος δεν έχει ούτε βόρεια, ούτε νότια απόκλιση, αλλά διασχίζει τον Ουράνιο ισημερινό. Η εαρινή (δηλαδή «ανοιξιάτικη») ισημερία για το Βόρειο Ημισφαίριο προτιμήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες ως το εναρκτήριο σημείο, καθώς συνέπιπτε με μια εποχή αισιοδοξίας, την ανθοφορία των δένδρων και των φυτών των θερινών σοδειών.[1]. Η χρονική στιγμή, όπως και στη Μεσοποταμία, σημείωνε την έναρξη της εποχής της ανοίξεως.[2][3][4]
Το Εαρινό σημείο αποκαλείται και «Πρώτο σημείο του Κριού» επειδή όταν το όρισε ο Ίππαρχος ο Ρόδιος το 130 π.Χ., αυτό βρισκόταν στο δυτικό άκρο του ομώνυμου αστερισμού, κοντά στον αστέρα γ Κριού. Εξαιτίας της φαινομενικής κινήσεως του Ήλιου προς τα ανατολικά σε σχέση με τους αστερισμούς καθ' όλο το έτος, αυτή η πλευρά του Κριού ήταν εκείνη από την οποία ο Ήλιος «εισερχόταν» στον αστερισμό, από όπου και η ονομασία «Πρώτο σημείο του Κριού».
Σύγχρονη εποχή και σημασία
Εξαιτίας της μεταπτώσεως του γήινου άξονα το Εαρινό σημείο κινείται αργά προς τα δυτικά σε σχέση με τους μακρινούς αστέρες που σχηματίζουν τους αστερισμούς, με ρυθμό περίπου 1 μοίρα κάθε 71,1 έτη. Αυτό σημαίνει ότι από την εποχή του Ιππάρχου έχει μετατοπισθεί κατά περίπου 30 μοίρες και βρίσκεται σήμερα 4,5 μοίρες από τον αστέρα λ Ιχθύων.
Το Εαρινό σημείο είναι σημαντικό στην παρατηρησιακή αστρονομία, στην αστρονομική ναυτιλία και στην αστρολογία. Οι πίνακες των αστρονομικών εφημερίδων αναγράφουν τη θέση του ως σημείου αναφοράς για τη θέση των αστέρων ναυτιλίας.
