Η Β΄ Εθνική Κατηγορία πετοσφαίρισης ανδρών ή Εθνικό Περιφερειακό Πρωτάθλημα είναι ένα Ελληνικό πρωτάθλημα για ανδρικούς συλλόγους πετοσφαίρισης. Στο Ελληνικό σύστημα πρωταθλημάτων πετοσφαίρισης, είναι το τέταρτο σε τάξη πρωτάθλημα της χώρας και διοργανώνεται από την Ελληνική Ομοσπονδία Πετοσφαίρισης (Ε.Ο.ΠΕ.) σε συνεργασία με τις ερασιτεχνικές Ενώσεις Σωματείων Πετοσφαίρισης και τις Τοπικές Επιτροπές. Το πρωτάθλημα αποτελείται από το 2012 από 78+ ομάδες (2016–17), και χωρίζεται σε 10 περιφερειακούς ομίλους με τις Α΄ τοπικές κατηγορίες να αποτελούν ουσιαστικά τη Β' Εθνική. Λειτουργεί με το σύστημα προώθησης και υποβιβασμού με την Α2 Εθνική και τα τοπικά πρωταθλήματα αντίστοιχα.
Ιστορία
Η Β΄ Εθνική καθιερώθηκε την περίοδο 1975–76. Μέχρι τότε η άνοδος στην Α' Εθνική κρινόταν στο πανεπαρχιακό τουρνουά. Αποτελούσε τη δεύτερη βαθμίδα στην πυραμίδα του ελληνικού βόλεϊ μέχρι το 1988 και ύστερα την τρίτη. Οι ομάδες της Β' Εθνικής υποβιβάζονταν στην Γ΄Εθνική μέχρι και το 2007 και μετά την κατάργηση της τελευταίας στα τοπικά.
Η Β' Εθνική καταργήθηκε μετά την ολοκλήρωση της περιόδου 2011–12. Την περίοδο 2012–13 οι πρώην πρώτες κατηγορίες των τοπικών ενώσεων έλαβαν την ονομασία "Εθνικό περιφερειακό πρωτάθλημα", ενώ από την περίοδο 2013–14 το περιφερειακό πρωτάθλημα έλαβε την ονομασία "Β΄ Εθνική".
Πανεπαρχιακό
Οι πρωταθλητές του πανεπαρχιακού προκρίνονταν στην Α' Εθνική.
Από το 1975 ως το 1981 το πρωταθλημα έγινε σε 2 ομίλους, βόρειο και νότιο, με 8 ομάδες ο καθένας. Το 1981-82 αποφασίστηκε η επέκταση με 4 ομίλους των 8 ομάδων. Η αυξηση σήμαινε ότι το 1981-82 οι 16 επιπλέον ομάδες αποτελούνταν από τους 4 πρωτους του πρωταθλήματος Κέντρου, 4 πρώτους της Α' Κατηγορίας Θεσσαλονίκης 1980-81, αλλά και τους 4 πρώτους του βορείου ομίλου του Πανεπαρχιακού 1981 και τους 4 πρώτους του νοτίου (32 συνολικά).[3]
Η Β΄ Εθνική – Εθνικό Περιφερειακό Πρωτάθλημα περιλαμβάνει πλέον 78+ ομάδες (2016–17) που χωρίζονται σε 10 περιφερειακούς ομίλους, που αντιστοιχούν στις 9 ερασιτεχνικές Ενώσεις και 5 Τοπικές Επιτροπές της Ελλάδας. Κάθε όμιλος διοικείται από την τοπική ερασιτεχνική Ένωση Σωματείων Πετοσφαίρισης ή την Τοπική Επιτροπή. Στο τέλος της περιόδου οι πρωταθλήτριες ομάδες των ομίλων Α΄, Γ΄, Η΄ προβιβάζονται στην Α2 Εθνική. Από τις ομάδες των ομίλων Β΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄, Ζ΄, Θ΄, Ι΄ προβιβάζονται οι πρώτες των τριών ομίλων με τις περισσότερες συμμετοχές και οι πρώτες των υπόλοιπων τεσσάρων ομίλων δίνουν αγώνα μπαράζ στο τουρνουά ανόδου για την Α2. Στα 3 τοπικά πρωταθλήματα συνήθως υποβιβάζονται οι τελευταίες ομάδες κάθε ομίλου. Ωστόσο, ο αριθμός των ομάδων που θα υποβιβαστεί εξαρτάται από τις ομάδες που θα υποβιβαστούν από την Α2 Εθνική στο τέλος της περιόδου.[4]
^1 Κατά τις περιόδους 1981–82 ως 1985–86 με έντονα γράμματα δηλώνεται ο υπερπρωταθλητής που αναδείχθηκε μετά την τελική φάση ανόδου μεταξύ των πρώτων των τεσσάρων ομίλων (στην Α' Εθνική προβιβάζονταν οι δύο πρώτοι της τελικής φάσης).
^2 Την περίοδο 1985-86 πριν την τελική φάση ανόδου διεξήχθη μια ενδιάμεση φάση με τέσσερις νοκ άουτ αγώνες μεταξύ των δύο πρώτων των ομίλων ως εξής: 1ος Νοτίου Α'–2ος Νοτίου Β', 1ος Ν.Β'–2ος Ν.Α', 1ος Β.Α'–2ος Β.Β', 1ος Β.Β'–2ος Β.Α'. Τρεις πρωταθλητές των ομίλων επικράτησαν (ο Μεσσηνιακός επί του Εθνικού Πειραιώς, ο Αριστοτέλης επί της ΧΑΝΘ και ο Μακεδονικός επί του Δημόκριτου), ενώ ο Έσπερος Καλλιθέας ηττήθηκε από τον Μίλωνα, με τους τέσσερις νικητές να προκρίνονται στην τελική φάση.
^3 Μετά από αγώνες μπαράζ μεταξύ των πρώτων, προβιβάστηκαν οι Άρης Νίκαιας και Καβάλα.