PROFILPELAJAR.COM

Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα είχαν εμφανιστεί στη Γερμανία αντικαπνιστικές οργανώσεις, όπως η Γερμανική Αντικαπνιστική Εταιρία για την προστασία των μη καπνιστών (1904). Με την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, το 1933, δόθηκε μεγάλη βαρύτητα στην έρευνα και τη μελέτη των συνεπειών του καπνίσματος στη δημόσια υγεία. Η σχέση του καπνίσματος και το καρκίνου του πνεύμονα αποδείχθηκε πρώτη φορά στη ναζιστική Γερμανία και εκεί χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ο όρος "παθητικός καπνιστής". Επίσης, στη ναζιστική Γερμανία γιατροί υποστήριξαν ότι το κάπνισμα ευθύνεται για τον αυξημένο αριθμό εμφραγμάτων του μυοκαρδίου στη χώρα. Στα τελευταία χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έγιναν έρευνες για να ελεγχθεί κατά πόσον ο αυξημένος αριθμός καρδιακών προβλημάτων, που εμφάνιζαν Γερμανοί στρατιώτες στο ανατολικό μέτωπο, οφειλόταν στο κάπνισμα.

Μέτρα του ναζιστικού καθεστώτος κατά του καπνίσματος

Γνωστά περιοδικά στη ναζιστική Γερμανία, όπως το Gesundes Volk (Υγιής Λαός) και το Gesundes Leben (Υγιεινή ζωή) δημοσίευαν προειδοποιήσεις για τις συνέπειες του καπνίσματος. Αναρτήθηκαν αφίσες και αποστέλλονταν στους χώρους εργασίας φυλλάδια, που ενημέρωναν για τις επιβλαβείς επιπτώσεις του. Το 1939 ιδρύθηκε το Γραφείο για τους κινδύνους από το κάπνισμα και τα οινοπνευματώδη ποτά. Την ίδια χρονιά θεσπίστηκε νόμος που απαγόρευε το κάπνισμα στους αξιωματικούς των SS και στους αστυνομικούς εν ώρα υπηρεσίας. Ακολούθησε η απαγόρευση του καπνίσματος στα σχολεία και τα νοσοκομεία. Τον Δεκέμβριο του 1941 τέθηκαν περιορισμοί στις διαφημίσεις των τσιγάρων. Απαγορεύτηκαν οι διαφημίσεις που παρουσίαζαν το κάπνισμα ως αβλαβή συνήθεια και ως ένδειξη ανδρισμού. Την ίδια χρονιά αυξήθηκε η φορολογία στον καπνό κατά 80 - 90% και απαγορεύτηκε το κάπνισμα μέσα στο τραμ σε εξήντα γερμανικές πόλεις. Κατά τη διάρκεια του πολέμου απαγορεύτηκε το κάπνισμα στα καταφύγια (αν και σε ορισμένα υπήρχαν ειδικοί χώροι όπου επιτρεπόταν), οι έγκυες και οι γυναίκες κάτω των 25 και άνω των 55 ετών δεν έπαιρναν μερίδα καπνού και μειώθηκε ο αριθμός των τσιγάρων που χορηγούνταν στους στρατιώτες. Τον Ιούλιο του 1943 απαγορεύτηκε το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους σε άτομα κάτω των 18 ετών.

Οι συνέπειες της αντικαπνιστικής πολιτικής

Η αντικαπνιστική πολιτική των Ναζί είχε τα αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα από το 1933 μέχρι το 1939, οπότε σημειώνεται ραγδαία αύξηση στην κατανάλωση καπνού στη Γερμανία. Συγκεκριμένα, η κατά κεφαλήν κατανάλωση καπνού στη Γερμανία την περίοδο αυτή αυξήθηκε από 570 σε 900 τσιγάρα ετησίως, όταν αντίστοιχα στη Γαλλία (όπου το αντικαπνιστικό κίνημα ήταν αδύναμο) η κατανάλωση αυξήθηκε από 570 σε 630 τσιγάρα το χρόνο. Τελικά, η επιβολή σκληρότερων αντικαπνιστικών μέτρων στα τέλη της δεκαετίας του '30 οδήγησε σε μείωση της κατανάλωσης καπνού.

Αιτίες της αντικαπνιστικής πολιτικής του ναζιστικού καθεστώτος

Ο Χίτλερ, ενώ όταν ήταν νέος ήταν μανιώδης καπνιστής, αργότερα έκοψε το κάπνισμα θεωρώντας ότι αποτελεί συμπεριφορά ενδεικτική παρακμής. Έτσι, τον δυσαρεστούσε που η Εύα Μπράουν, ο Μάρτιν Μπόρμαν και ο Χέρμαν Γκέρινγκ κάπνιζαν, ο τελευταίος, μάλιστα, δημοσίως. Η προσωπική απέχθεια, όμως, του Χίτλερ για το κάπνισμα δεν ήταν ο κύριος λόγος της σκληρής αντικαπνιστικής πολιτικής των Ναζί. Ο βασικός λόγος είχε να κάνει με την πολιτική αναπαραγωγής της φυλής, που ακολουθούσε το καθεστώς. Ο προορισμός των γυναικών στη ναζιστική Γερμανία ήταν να κάνουν πολλά υγιή παιδιά, που, αν ήταν αγόρια, όταν θα μεγάλωναν, θα πολεμούσαν για τη Γερμανία. Γι' αυτό δόθηκε μεγάλη βαρύτητα στη μελέτη των συνεπειών του καπνίσματος από έγκυες γυναίκες και στη σχέση μεταξύ στειρότητας και καπνίσματος. Παρ' όλα αυτά, πολλές Γερμανίδες, και ανάμεσά τους σύζυγοι υψηλόβαθμων ναζιστών αξιωματούχων, κάπνιζαν.

Οι Ναζί θεωρούσαν μεγάλο λάθος να καπνίζει το "κυρίαρχο έθνος" και ταύτιζαν το κάπνισμα με τον φυλετικό εκφυλισμό. Έλεγαν ότι το κάπνισμα αποτελεί ελάττωμα των Αφρικανών και κατηγορούσαν τους Εβραίους ότι εισήγαγαν στη Γερμανία τον καπνό. Η εκκλησία των Αντβεντιστών της Έβδομης Ημέρας στη Γερμανία διακήρυττε ότι το κάπνισμα ήταν μια αμαρτία που τη διέδωσαν οι Εβραίοι.