Ο δήμος της Αζηνίας, ήταν δήμος των Μεσογείων[1] ή πιθανότερα της Παραλίας.[2] Η ακριβής τοποθεσία του δήμου αυτού είναι αβέβαιη, δεν έχει προσδιορισθεί και δεν έχει ακόμα ταυτιστεί επακριβώς. Σύμφωνα με την αναφορά του Στράβωνα σε «Αζηνείς» (αρχαία ελληνικά: Ἀζηνεῖς),[3] παλαιότεροι ερευνητές πίστευαν ότι ο δήμος βρισκόταν ανάμεσα στους δήμους του Αναφλύστου και του Σουνίου, στον κόλπο του οποίου το Σούνιο αποτελεί το ανατολικό ακρωτήριο και εντός του οποίου κόλπου βρίσκεται και η νησίδα Πάτροκλος,[4][5] αλλά η αναφορά αυτή θεωρείται βέβαιο, ή τουλάχιστον πολύ πιθανό, από τους σύγχρονους ερευνητές, ως λάθος, καθώς θεωρούν ότι στο κατεστραμμένο αρχικό κείμενο υπήρχε η λέξη «Ατηνείς» (αρχαία ελληνικά: Ἀτηνεῖς),[2] δηλαδή οι δημότες του αρχαίου δήμου της Ατήνης, η οποία όντως συνόρευε στα βόρεια με τον δήμο του Αναφλύστου.[6] Ένα από τα σημεία που προτείνονται σήμερα είναι νότια της περιοχής Κόκκινη,[1] όχι μακριά από την αρχαία Ελευσίνα.[2]
Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή
Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[7] ως μέλος της Ιπποθοωντίδας φυλής, συμμετείχε με 2 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν επίσης με 2 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Οι κάτοικοι της Αζηνίας
Ο δημότης της αρχαίας Αζηνίας ονομαζόταν Αζηνιεύς.[8]
Πρόσωπα
Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο της Αζηνίας, όπως ο κωμικός ηθοποιός Βαθύλλος (Γάιος Σίλιος) ο Αζηνιεύς, ο βουλευτής Γάιος ο Αζηνιεύς, ο βουλευτής Γάιος ο Αζηνιεύς γιος του Αμφιδήμου, ο βουλευτής Γηραιός ο Αζηνιεύς, ο βουλευτής Δαίδαλος ο Αζηνιεύς, ο βουλευτής Δημήτριος ο Αζηνιεύς γιος του Τρύφωνος, ο βουλευτής Δημοσθένης ο Αζηνιεύς γιος του Φίλωνος, ο βουλευτής Δημοχάρης ο Αζηνιεύς γιος του Μενάνδρου, ο βουλευτής Δίκαιος ο Αζηνιεύς γιος του Δικαίου, ο βουλευτής Διομήδης ο Αζηνιεύς, ο κοσμήτης Διονύσιος ο Αζηνιεύς γιος του Διονυσίου, ο βουλευτής Διονύσιος ο Αζηνιεύς ο νεώτερος γιος του Διονυσίου, ο βουλευτής Διονυσόδωρος ο Αζηνιεύς γιος του Διογένους, ο βουλευτής Διονυσόδωρος ο Αζηνιεύς γιος του Ζωπύρου, ο βουλευτής Διοσκουρίδης ο Αζηνιεύς γιος του Δημέου, ο θεσμοθέτης Διότιμος ο Αζηνιεύς γιος του Ευμενούς, ο βουλευτής Διότειμος ο Αζηνιεύς, ο βουλευτής Διότειμος ο Αζηνιεύς γιος του Ευμενούς, ο ταμίας της Ιπποθοωντίδας φυλής Διοφάνης ο Αζηνιεύς γιος του Απολλωνίου, ο βουλευτής Δίφιλος ο Αζηνιεύς γιος του Αγαθοκλέους, ο βουλευτής Δομίτιος (Πραινεστεινός) ο Αζηνιεύς, ο βουλευτής Δομίτιος (Τρόφιμος) ο Αζηνιεύς, ο βουλευτής Δωρόθεος ο Αζηνιεύς κ.α.[9] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:
Αριστόφων, γεννήθηκε στα μέσα του πέμπτου αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
↑ 1,01,1John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 137.
↑ 2,02,12,2[...] "Azenia: (Ἀζηνιά; Azēniá). Attic paralia (?) deme belonging to the phyle of Hippothontis, which had its geographical centre in the Thriasion Pedion and in the area around Eleusis. Str. 9,1,21 mentions Ἀζηνεῖς as being between Sunium and Anaphlystus, which is, however, to be emended to Ἀτηνεῖς ( Atene) [1.50f.; 3.14450]. The same mistake appears in IG II2 1706 Z. 73 [2. 83]. A location south of Kokkini [3. 13740] is questioned by [1. 50f.]. The Azenieis made dedications to Eleusis (IG II2 3492), and the demos of Eleusis worships an Azenieus (IG II2 3517; 3904)". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Azenia
↑Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 266-267: [...] "Αζηνία, δήμος φυλής Ιπποθοοντίδος μεταξύ Αναφλύστου και Σουνίου (1 = Στραβ. β. 0, σ. 398.), κατά την στενήν κοιλάδα την προς το δυτικόν πέρας του κόλπου ου η προς ανατολάς άκρα καθιστά το Σούνιον• κατά το στόμα του κόλπου υπάρχει λιμήν σκεπόμενος κατά μέρος υπό νήσου ης το αρχαίον όνομα αγνοείται. Οι δημόται Αζηνιείς. - Ο κατά το στόμα του κόλπου λιμήν ονομάζεται κοινώς Χάρακας, η δε νήσος επί μεν Πτολεμαίου του Λάγου ωνομάσθη νήσος Πατρόκλου (2 = Ίδε Πατρόκλου νήσος.), ήδη δε λέγεται Γαϊδαρονήσι". [...]
↑Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 54: [...] "Αζηνία• οξυτόνως γράφει ο Στέφανος• και ο δημότης Αζηνιεύς• μετά τον Ανάφλυστον κείται η Αζηνία• σημαίνει δε η λέξις ξηρασίαν, ήτοι το εναντίον της αναβλύσεως• όθεν παρατηρείται πολύ περίεργον μεταξύ των δύω όμορων δήμων ή τόπων, ο μεν να καλήται Ανάφλυστος, ήτοι τόπος αναδίδων ύδατα, ο δε Αζηνία, ήτοι τόπος ξηρός, στεγνός, ως η συνήθεια λέγει. Καλείται δε η Αζηνία Αλλεγρονάς, λαβών το όνομα παρά των κρατούντων Φράγκων δι' αιτίαν γελοιώδη. Είνε γνωστόν ότι εις την φωνην των Ιταλών η λέξις αζηνιά ή αζήνιος σημαίνει γαϊδουριά και γαϊδουρότροπος, διότι άζινο (asino) λέγεται Ιταλιστί ο γαΐδαρος. Όθεν σκωπτικώς ωνόμασαν τον δήμον αλεγρονά σύνθετον από το Ιταλικόν allegro, και το Ελληνικόν όνος• και ο τόπρς ούτος είνε ακατοίκητος". [...]
↑Αζην Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Αζηνία, δήμος της Αττικής, εκ της Ιπποθοωντίδος φυλής (Κάτοικ. Αζηνιεύς)". [...], σελ. 9.
↑Δημότες της ΑζηνίαςΑρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): AZHNIEUS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project
John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 137.