Αγγελή

Αγγελή
Γενικά στοιχεία
ΟνομασίαἈγγελή
Κύριος οικισμόςΑγγελή
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότηταδήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμουΔήμος Αγγελής
Ονομασία δημότη«Αγγελήθεν»
ΦυλήΠανδιονίδα
ΤριττύςΠαραλίας
Έδρα τριττύοςΜυρρινούς
Σύστημα εξουσίαςΠόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημαΑθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτηδήμαρχος
Λήψη αποφάσεωνΑρχαία Βουλή & Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος
508 – 307/306 π.Χ.		2 ή 3
2η περίοδος
307/306–224/223 π.Χ.		4
3η περίοδος
224/223–201/200 π.Χ.		4
4η περίοδος
201/200 π.Χ.– 126/127		άγνωστος
5η περίοδος
126/127–3ος αιώνας		άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση508 ΠΚΕ
Λήξη3ος αιώνας
Αντικαταστάθηκε απόΔήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας
Λατρευτικές παραδόσεις
Αρχαιολογία
Περιοχή
Αρχαία Αττική
Σήμερα: θέση Αγγελίσι Αττικής
Οι δήμοι της αρχαίας Αττικής

Η Αγγελή (αρχαία ελληνικά: Ἀγγελή‎‎), (ο δήμος: Αγγελής) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Πανδιονίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Ονομασία

Ο δήμος πήρε το όνομά του από την λέξη «Άγγελος», με τον χαρακτήρα του μυθικού επωνύμου ήρωα, χωρίς να αποκλείεται η ύπαρξη επωνύμου μυθικού προσώπου με ισχυρή αναφορά για τους πολίτες του δήμου αυτού, για το οποίο όμως πρόσωπο δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία, ή είναι επίσης πιθανή η χρήση της γενικής έννοιας «άγγελος», η οποία χαρακτήριζε τον αγγελιοφόρο, τον ειδικό απεσταλμένο μεταφοράς μηνυμάτων ή πληροφοριών από τους θεούς ή την «αγγελία», δηλαδή την «πρεσβεία κηρύκων».[1] Ως θεϊκή ή υπερβατική παρουσία η έννοια «άγγελος», κατά την αρχαιότητα, στην εποχή του Ομήρου, προσωποποιείται για πρώτη φορά στο πρόσωπο του θεού Ερμή.[2][3] Αγγελης Βασιλης

Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος της Αγγελής, ήταν δήμος της Παραλίας.[4] Πιθανότατα βρίσκεται στα βορειοανατολικά του σύγχρονου Μαρκόπουλου, κοντά στην ανατολική ακτή της περιοχής, όπως αποδεικνύεται από το όνομα της τοποθεσίας Αγγελίσι.[5]

Στη σημερινή περιοχή του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας, κατά την κλασική περίοδο, βρίσκονταν οι δήμοι Μυρρινούς (σημερινή Μερέντα), οι Πρασιές (Πρασάς ή Μπρασάς), η Στειρία (Ντρίβλια), η Κύθηρος (Λιγόρι), η Αγγελή (Αγγελίσι), οι Φιλαΐδες (στην περιοχή της Βραυρώνας), μαζί με το Ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα.[6]

Ο ερευνητής του 19ου αιώνα Διονύσιος Σουρμελής, τοποθετούσε τον δήμο Αγγελής, ο οποίος είχε μετονομασθεί σταδιακά, σύμφωνα με τον ίδιο, σε Αγγελού και Γελού, στην περιοχή Γελού, «πλησίον του Αγνούντος (Χαρβάτου) και του χωρίου Παπαγγελάκη».[1] Ο ίδιος αποσυνδέει την ονομασία του χωριού Παπαγγελάκη από τον αρχαίο δήμο αναφέροντας σχετικά: «Τινές δε ενόμισαν ότι το χωρίον Παπαγγελάκη είνε η Αγγελή• ημείς απαλλάττομεν αυτούς της ιδέας ταύτης, αν και ουχί ευκαταφρονήτου• διότι ο εκ μητρός ημέτερος πρόπαππος ήτον ο ιδιοκτήτης του χωρίου τούτου, Παπαγγελάκης καλούμενος ένεκα της ιερωσύνης του• διότι ωνομάζετο Αγγελάκης, είτα ιερωθείς προσέλαβε το παπάς κατά την επικρατούσαν συνήθειαν εις τους ιερωμένους».[1]

Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[7] ως μέλος της Πανδιονίδας φυλής, συμμετείχε με 2 ή 3 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν με 4 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.

Οι κάτοικοι της Αγγελής

Ο δημότης της αρχαίας Αγγελής αναφερόταν με τη χρήση της λέξης «Αγγελήθεν», δηλαδή προέρχεται από την Αγγελή,[8][9] ή, πιθανώς μεταγενέστερα, Αγγελεύς.[1]

Πούσι Αγγελίσι

Το Πούσι Αγγελίσι, ήταν αγροτικό πηγάδι του αρχαίου δήμου Αγγελής, το οποίο δεν διασώζεται σήμερα, και πιθανότατα βρισκόταν κοντά στην κρήνη της Αγίας Τριάδας.[10]

Προσωπικότητες από την Αγγελή

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο της Αγγελής, όπως ο Γόργιλος ο Αγγελήθεν, ο Δημοκράτης ο Αγγελήθεν γιος του Δημητρίου, ο γραμματέας στην αρχαία Βουλή Διόδοτος ο Αγγελήθεν γιος του Διοκλέους, ο Διοπείθης ο Αγγελήθεν πατέρας του Διοκλέους κ.α.[11] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:

Δείτε επίσης

Παραπομπές - σημειώσεις

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 68-69: [...] "Αγγελή, Αγγελεύς ο δημότης. Άδηλον πόθεν ούτως ωνομάσθη• είνε όμως πιθανόν ότι εξ επισήμου τινός αγγελίας, ήτοι πρεσβείας Κηρύκων κατά την αρχαίαν σημασίαν της λέξεως, γενομένης ή μεταξύ των Ηρακλειδών και του Ευρυσθέως, ότε ούτος ήλθε να πολεμήση τους Αθηναίους, μη θελήσαντας να διώξωσι τους ικέτας των Ηρακλείδας. τους πολέμίους αυτού, γενομένης της μάχης εν Μαραθώνι, ένθα ο Ευρυσθεύς εφονεύθη, και ετάφη κομισθείς εις Γαργηττόν• η δε κεφαλή αυτού αποκοπείσα του σώματος υπό του Ιολάου, ή υπό του Ύλλου κατ' άλλους, ετάφη χωρίς εν Τρικορύθω παρά την Μακαρίαν πηγήν (Στράβ. β. ή. κ. Δ'. § 19). Ή ότε ο Θησεύς περί την αυτήν χώραν επολέμησε τους Παλλαντίδας (Πλούτ. εις Θησέα) εγένετο αυτόθι εν Αγγελή αγγελία, ήτοι πρεσβεία κηρύκων ή εκ του ενός ή εκ του ετέρου των μαχομένων μερών. Τα αρχαία ονόματα δήμων ή πόλεων πρέπει να έχωσι σημαινόμενον οποίον είχεν η άρχαιοτέρα φωνή, αφ' ης παρήχθησαν τα ονόματα. Επιπολαίως δεν πρέπει να κρίνωμεν τα πράγματα• όταν ο δήμος ούτος ωνομάσθη Αγγελή, η εποχή ήτον καθ' ην η λέξις αγγελία εσήμαινε την πρεσβείαν• και τούτο βεβαιοί ο Όμηρος εν οις λέγει περί της πρεσβείας Μενελάου και Οδυσσέως πρός τους Τρώας. «Ος ποτ' ενί Τρώων αγορή Μενέλαον άνωγεν Αγγελίην ελθόντα συν αντιθέω Οδυσήι.» (Ιλ. λ. 140). Εν τη παρακμή, λοιπόν της γλώσσης επροφέρετο Αγγελού και με την πρόοδον της παραφθορας Γελού, ούτω καλουμένη μέχρι σήμερον. Κείται δε πλησίον του Αγνούντος (Χαρβάτου) και του χωρίου Παπαγγελάκη. Τινές δε ενόμισαν ότι το χωρίον Παπαγγελάκη είνε η Αγγελή• ημείς απαλλάττομεν αυτούς της ιδέας ταύτης, αν και ουχί ευκαταφρονήτου• διότι ο εκ μητρός ημέτερος πρόπαππος ήτον ο ιδιοκτήτης του χωρίου τούτου, Παπαγγελάκης καλούμενος ένεκα της ιερωσύνης του• διότι ωνομάζετο Αγγελάκης, είτα ιερωθείς προσέλαβε το παπάς κατά την επικρατούσαν συνήθειαν εις τους ιερωμένους. Τον υιόν του Παπαγγελάκη τούτου μνημονεύει μεταξύ των κληροδοτουμένων ως συγγενή ο μακαρίτης Ιωάννης Ντέκας εις την έντυπον αυτού διαθήκην. Είνε βέβαιον όμως ότι το νυν Παπαγγελάκη είν' απόσπασμα του δήμου Αγγελής• διότι οι δήμοι έπαθον από του Μεσαιώνος διαιρέσεις και υποδιαιρέσεις, και συγχωνεύσεις μετ' άλλων, και εκ τούτου έλαβον διαφόρους ονομοσίας".[...]
  2. ↑ Όμηρος, «Ιλιάδα», Ραψωδία Β, στίχοι 786-787: [...] "Τρωσὶν δ' ἄγγελος ἦλθε ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις/ πὰρ Διὸς αἰγιόχοιο σὺν ἀγγελίῃ ἀλεγεινῇ"• [...]
  3. ↑ Όμηρος, «Ιλιάδα», Ραψωδία Γ, 121-122: [...] "Ἶρις δ' αὖθ' Ἑλένῃ λευκωλένῳ ἄγγελος ἦλθεν/ εἰδομένη γαλόῳ Ἀντηνορίδαο δάμαρτι". [...]
  4. ↑ [...] "Angele: (Ἀγγελή; Angelḗ). Attic paralia deme of the phyle Pandionis with two (three), later four bouleutai; its location north-east of the modern Markopulo is verified by the modern place name of Angelisi, by the finding place of IG II/III 5230, and by a horos from the grove of Angelus, the eponymous hero of A. [1. 9, no. 7]". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Angele Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
  5. ↑ John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 129.
  6. ↑ Ιστορία του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής Αρχειοθετήθηκε 2012-11-14 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
  7. ↑ Αγγελ[νεκρός σύνδεσμος] Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
  8. ↑ Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Αγγελή, δήμος της Πανδιονίδος φυλής, ο δημότης επιρρηματικώς Αγγελήθεν εκ τόπου΄ Χάρης Κλεοχάρους Αγγελήθεν΄ εις τόπον Αγγελήνδε, εν τόπω Αγγελήσιν. όξύνεται δε κατά δύο τρόπους, ότι δήμου όνομα, ώς τό Περγασή και Κεφαλή, και ότι τα δια του ελη μονογενή υπέρ δύο συλλαβάς βαρύνεται, ει μή από φύσει μακράς ή θέσει άρχοιτο, Σεμέλη, αγέλη, διά τό Πεντελή και Αγγελή, το πιμελή σεσημείωται". [...], σελ. 8.
  9. ↑ Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Αγγελή, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Επιρρ. Αγγελήθεν)". [...], σελ. 4.
  10. ↑ Χάρης Κωσταρέλος, "Τα παλαιά κοινοτικά πηγάδια στο Μαρκόπουλο Αρχειοθετήθηκε 2020-09-04 στο Wayback Machine.", (pdf), Πρακτικά ΙΒ’ Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine., από την ΙΒ’ Επιστημονική Συνάντηση (Καλύβια Θορικού 2008), σελ. 105-154, στην ιστοσελίδα: www.emena.gr της Εταιρείας Μελετών Νοτιοανατολής Αττικής (ΕΜΝΑ), σελ. 110.
  11. ↑ Δημότες της Αγγελής Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): AGGELHQEN (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Δευτερογενείς πηγές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

  • «Angele». www.ancientworlds.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2015. 
  • Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής, από την ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
  • Traill, J. «Places: 579867 (Angele)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2017. 
  • Angele, Angelisi, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.