Mae sero net (hefyd zero net) byd-eang yn gyflwr lle mae allyriadau nwyon tŷ gwydr a achosir gan bobl yn cael eu cydbwyso gan symud nwyon tŷ gwydr a achosir gan bobl dros gyfnod penodol o amser.[1] Pan gaiff ei ddefnyddio mewn llaw-fer, mae sero net yn gyffredinol yn cyfeirio at lwybr SR1.5 yr IPCC ar gyfer siawns o 50% o gyfyngu cynhesu i 1.5 °C heb unrhyw orwariant neu orwariant cyfyngedig,[2] sy'n golygu haneru allyriadau yn fras erbyn 2030 o'i gymharu â lefelau presennol a chyrraedd net byd-eang. sero erbyn 2050.
Yn ystod yr ychydig flynyddoedd diwethaf, sero net yw'r prif fframwaith ar gyfer uchelgais hinsawdd gyda gwledydd a sefydliadau fel ei gilydd yn gosod targedau sero net.[3][4] Heddiw mae gan fwy na 140 o wledydd darged allyriadau sero net, gan gynnwys rhai gwledydd a oedd wedi gwrthwynebu gweithredu ar yr hinsawdd yn y degawdau blaenorol.[5][4] Mae targedau sero net ar lefel gwlad bellach yn cwmpasu 92% o'r CMC byd-eang, 88% o allyriadau ac 89% o boblogaeth y byd.[4] Ar lefel cwmni, mae gan 65% o'r 2,000 o gwmnïau mwyaf a fasnachir yn gyhoeddus yn ôl refeniw blynyddol[4] a 63% o gwmnïau Fortune 500 dargedau sero net.[6][7] Mae targedau cwmni yn ganlyniad gweithredu gwirfoddol yn ogystal â rheoleiddio'r llywodraeth.
Er gwaethaf nifer cynyddol o ymrwymiadau a thargedau, fodd bynnag, mae hawliadau sero net yn amrywio'n aruthrol o ran lefelau hygrededd ac mae gan y rhan fwyaf hygrededd isel.[8]Er bod 61% o allyriadau carbon deuocsid byd-eang yn dod o dan ryw fath o darged sero net, mae targedau credadwy yn cwmpasu 7% yn unig o allyriadau. Mae hygrededd isel mewn targedau yn adlewyrchu diffyg rheoleiddio rhwymol a'r angen am arloesi a buddsoddi parhaus i ganiatáu datgarboneiddio.[9]
Hyd yma, mae 27 o wledydd wedi deddfu deddfwriaeth sero net ddomestig – cyfreithiau a basiwyd gan gangen ddeddfwriaethol y llywodraeth sy'n cynnwys targedau sero net neu gyfwerth.[10] Er nad oes unrhyw reoliad cenedlaethol ar waith ar hyn o bryd sy'n gorfodi'n gyfreithiol i gwmnïau sydd wedi'u lleoli yn y wlad honno gyflawni sero net, mae deddfwriaeth yn cael ei datblygu mewn sawl gwlad, yn fwyaf nodedig y Swistir.[11]
Cymru a Sero Net
Yn 2022 cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei chynllun iddi hi, fel sefydliad, gyrraedd Sero Net erbyn 2030. Yn ei dogfen a gyhoeddwyd y Rhafyr 2022 roddai nod i "ddymuno arwain drwy esiampl a bod â’r uchelgais o sicrhau sero net fel sefydliad erbyn 2030, gan gyfrannu at darged sero net cyfunol Sector Cyhoeddus Cymru ar gyfer 2030 drwy wneud hynny."
Ymysg un o'r targedau oedd, Targed lleihau carbon gweithredu, sef, gweld gostyngiad o 90% i allyriadau i gyd-fynd â’r Fenter Targedau Seiliedig ar Wyddoniaeth (SBTi) yn seiliedig ar linell sylfaen 2019‒20: 2,491 tCO2e.[12]
Yn 2023 cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei bod am "llunio map sgiliau ar gyfer pob sector" er mwyn gwireddu Cynllun Gweithredu Sgiliau Sero Net'.[13]
↑Fankhauser, Sam; Smith, Stephen M.; Allen, Myles; Axelsson, Kaya; Hale, Thomas; Hepburn, Cameron; Kendall, J. Michael; Khosla, Radhika et al. (2022). "The meaning of net zero and how to get it right". Nature Climate Change12 (1): 15–21. doi:10.1038/s41558-021-01245-w.