Mae llwyfandir (weithiau hefyd gwastadedd) yn derm daeareg a daearyddiaeth sy'n cyfeirio at dir cymharol wastad, sy'n cael ei godi'n sylweddol uwch na'r ardal gyfagos, yn aml gydag un ochr neu fwy â llethrau serth.[1] Gellir ffurfio llwyfandir gan nifer o brosesau, gan gynnwys magu magmafolcanig, allwthio lafa, ac erydiad gan ddŵr a rhewlifoedd. Mae llwyfandir yn cael eu dosbarthu yn ôl yr amgylchedd o'u cwmpas fel rhyng-gon (intermontane), piedmont, neu gyfandirol.
Fel arfer mae ffurfiant llwyfandir yn deillio o ddrychiad tir a achosir gan rymoedd tectonig neu erydiad y tir amgylchynol. Yn yr achos cyntaf, mae'n ymwneud â chymhwyso grymoedd tectonig ar haenau llorweddol y pridd, sydd, pan fyddant yn dod ar draws namau ffafriol, yn cynhyrchu drychiad ardal sy'n cynnal y llorwedd ond ar lefel uwch na'r amgylchedd. Yn yr ail achos, mewn erydiad, gall erydiad llorweddol ffurfio afonydd sy'n dyfnhau'r pridd ac yn gadael ardaloedd anghysbell ac uchel, fel arfer oherwydd eu bod wedi'u gwneud o ddeunyddiau sy'n gallu gwrthsefyll erydiad.
Llwyfandir tanfor
Mae yna hefyd llwyfandir tanfor, ond yn yr achos hwn gellir eu ffurfio hefyd trwy suddo neu orlifo llwyfandiroedd a ddaeth i'r amlwg o'r blaen. Er enghraifft, mae'r Ynysoedd Seychelles wedi'u lleoli ar lwyfandir neu lwyfan a arhosodd ar wahân i'r cyfandir ac a gafodd ei foddi yn ddiweddarach, fel y gwahanol lwyfannau cyfandirol. Gallant hefyd gael eu ffurfio gan allyriadau folcanig tanfor, y gellir eu cronni ar ffurf llwyfandir pan fyddant yn dod i gysylltiad â dŵr.
Llwyfandiroedd y byd
Ceir enghreifftiau o lwyfandiroedd ar draws y byd, gan gynnwys:
Affrica
Ucheldiroedd Ethiopia sy'n cynnwys rhan helaeth o ganolbarth y wlad
Llwyfandir uchel yr Andes, dros 3,000 metr o uchder, i'r dwyrain o'r Andes.
Llwyfandir y Colorado, llwyfandir sy'n croesi ffiniau taleithiau Colorado, gogledd orllewin New Mexico, dwyrain Utah a gogledd Arizona
Tepuys of the Guaiana massif yng ngogledd orllewin De America dros ddwyrain Feneswela cyfan o Guyana, Suriname a Guiana Ffrengig, lle mae Rhaeadr yr Angel yn disgyn, y rhaeadr uchaf yn y byd
Altiplano - llwyfandir sy'n cwmpasu gorllewin Bolifia a rhannau o dde Periw a gogledd Chile. Lleolir La Paz, prifddinas Bolifia a'r brifddinas uchaf yn y byd, ar yr Altiplano
Asia
Llwyfandir Tibet, yr uchaf a'r mwyaf yn y byd, wedi'i ffinio gan fynyddoedd uchel fel yr Himalaya a Karakoram. Gelwir yn aml yn "to y byd"